Οριστική λύση από το ΣτΕ στο ζήτημα της φορολογικής παραγραφής επί εκπροθέσμων φορολογικών δηλώσεων
Των Στυλιανού Παπαδημητρίου - Ευαγγελίας Μάντζου
Την 10-4-2019 δημοσιεύθηκε η υπ’ αριθμ. 732/2019 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία επιλύθηκε οριστικά το ζήτημα της διάρκειας της φορολογικής παραγραφής, για περιπτώσεις που οι φορολογούμενοι είχαν υποβάλει μεν φορολογικές δηλώσεις, πλην όμως εκπροθέσμως δηλαδή μετά την προθεσμία που είχε ταχθεί από τη φορολογική διοίκηση για κάθε οικονομικό έτος.
Στις περιπτώσεις αυτές, οι φορολογικές αρχές ακολουθούσαν επί πολλά έτη την υπ’ αριθμ. 173/2006 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, σύμφωνα με την οποία, η εκπρόθεσμη υποβολή φορολογικής δήλωσης (έστω και κατά μία ημέρα) εξομοιωνόταν με μη υποβολή δήλωσης, με αποτέλεσμα η (αρχική) πενταετής παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλει φόρο (άρθρο 84 παρ. 1 Ν.2238/1994) να μετατρέπεται σε δεκαπενταετή (άρθρο 84 παρ. 5 Ν.2238/1994).
Η υπόθεση εισήχθη, λόγω σπουδαιότητας (πιλοτική δίκη), προς εκδίκαση, στη μείζονα (επταμελή) σύνθεση του Β’ Τμήματος του ΣτΕ, δεδομένου ότι το ζήτημα αυτό ταλανίζει επί πολλά έτη τους φορολογουμένους - ελεγχομένους και τα διοικητικά δικαστήρια.
Σημειώνεται ότι, με αφορμή τη νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας επί του ζητήματος της φορολογικής παραγραφής (Ολ. ΣτΕ 1738/2017) και κατόπιν σχετικού ερωτήματος που είχε υποβληθεί από την ΑΑΔΕ προς το ΝΣΚ, το ζήτημα είχε αξιολογηθεί και από το ΝΣΚ, το οποίο, με την υπ’ αριθμ. 147/2018 Γνωμοδότησή του (σε Ολομέλεια), είχε κρίνει ότι επί υποβολής εκπροθέσμου φορολογικής δήλωσης ισχύει ο κανόνας της πενταετούς παραγραφής (άρ. 84 παρ. 1 Ν.2238/1994) παρατεινόμενης κατά τρία (3) έτη, στην περίπτωση που η εκπρόθεσμη δήλωση υποβληθεί κατά το τελευταίο έτος της προθεσμίας αυτής. Εντούτοις, για τις περιπτώσεις εκπρόθεσμης δήλωσης μετά την εκπνοή της προθεσμίας πενταετούς παραγραφής (άρ. 84 παρ. 1 Ν.2238/1994), η άνω Γνωμοδότηση είχε αποφανθεί ότι εφαρμόζεται η δεκαπενταετής παραγραφή.
Τελικώς, με την πρόσφατη υπ’ αριθμ. 732/2019 απόφαση του ΣτΕ, το οποίο αποφάνθηκε οριστικώς επί των παραπάνω νομικών ζητημάτων τα οποία ετέθησαν προς επίλυση, κρίθηκε (ομοίως προς την ΝΣΚ 147/2018) ότι σε περιπτώσεις εκπρόθεσμης υποβολής δήλωσης εντός της (αρχικής) πενταετούς παραγραφής (άρ. 84 παρ. 1 Ν.2238/1994), ισχύει η πενταετής παραγραφή παρατεινόμενη κατά τρία (3) έτη, στην περίπτωση που η εκπρόθεσμη δήλωση υποβληθεί κατά το τελευταίο έτος της προθεσμίας αυτής. Περαιτέρω, για τις περιπτώσεις εκπρόθεσμης υποβολής δήλωσης μετά την πάροδο της (αρχικής) πενταετούς παραγραφής (άρ. 84 παρ. 1 Ν.2238/1994), κρίθηκε ότι το δικαίωμα του δημοσίου να επιβάλει φόρο παραγράφεται ομοίως μετά την πάροδο τριετίας από τη λήξη του έτους της εκπρόθεσμης δήλωσης (αναλογική εφαρμογή αρ. 84 παρ. 5 εδ. β’ του Ν.2238/1994), με ανώτατο χρονικό όριο παραγραφής τη δεκαπενταετία (άρ. αρ. 84 παρ. 5 εδ. α’ του Ν.2238/1994), ακόμη δηλαδή κι αν η δήλωση υποβληθεί το δέκατο πέμπτο έτος από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής της.
Η εν λόγω απόφαση του ΣτΕ είναι ιδιαίτερα σημαντική και σαφώς ευμενέστερη για τους φορολογούμενους από την παραπάνω υπ’ αριθμ. 147/2018 Γνωμοδότηση του ΝΣΚ, αφού, ακόμη και στις περιπτώσεις εκπρόθεσμης υποβολής δήλωσης μετά την πάροδο της αρχικής πενταετούς παραγραφής (πχ μετά την πάροδο 7 ή 8 ετών), δεν εφαρμόζεται η (μακρά) δεκαπενταετής παραγραφή, αλλά βραχύτερη, τριετής προθεσμία, αρχομένη από τη λήξη του έτους υποβολής της εκπρόθεσμης δήλωσης και μη υπερβαίνουσα, κατ' ανώτατο όριο, τα δεκαπέντε έτη, εντός της οποίας το Δημόσιο πρέπει να προβεί σε διενέργεια ελέγχου.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι για δηλώσεις που θα υποβληθούν το δέκατο τρίτο, δέκατο τέταρτο ή και δέκατο πέμπτο έτος από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής τους, δεν χωρεί περαιτέρω παρέκταση/επιμήκυνση της προθεσμίας της δεκαπενταετούς παραγραφής.
Έτσι, με την συγκεκριμένη, ιδιαίτερα σημαντική και πρωτοπόρο απόφαση, επιλύεται οριστικά ένα μακροχρόνιο ζήτημα επί του οποίου είχαν εκφραστεί αμφιλεγόμενες κρίσεις και η πρόβλεψη της δεκαπενταετούς παραγραφής καθίσταται επί της ουσίας εφαρμοστέα μόνο στις περιπτώσεις όπου είτε δεν έχει υποβληθεί από τον φορολογούμενο (καθόλου) φορολογική δήλωση είτε η εκπρόθεσμη δήλωση υποβάλλεται εντός του χρονικού διαστήματος, από το δωδέκατο έως και το δέκατο πέμπτο έτος, μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής της.
Στις περιπτώσεις αυτές, οι φορολογικές αρχές ακολουθούσαν επί πολλά έτη την υπ’ αριθμ. 173/2006 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, σύμφωνα με την οποία, η εκπρόθεσμη υποβολή φορολογικής δήλωσης (έστω και κατά μία ημέρα) εξομοιωνόταν με μη υποβολή δήλωσης, με αποτέλεσμα η (αρχική) πενταετής παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλει φόρο (άρθρο 84 παρ. 1 Ν.2238/1994) να μετατρέπεται σε δεκαπενταετή (άρθρο 84 παρ. 5 Ν.2238/1994).
Η υπόθεση εισήχθη, λόγω σπουδαιότητας (πιλοτική δίκη), προς εκδίκαση, στη μείζονα (επταμελή) σύνθεση του Β’ Τμήματος του ΣτΕ, δεδομένου ότι το ζήτημα αυτό ταλανίζει επί πολλά έτη τους φορολογουμένους - ελεγχομένους και τα διοικητικά δικαστήρια.
Σημειώνεται ότι, με αφορμή τη νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας επί του ζητήματος της φορολογικής παραγραφής (Ολ. ΣτΕ 1738/2017) και κατόπιν σχετικού ερωτήματος που είχε υποβληθεί από την ΑΑΔΕ προς το ΝΣΚ, το ζήτημα είχε αξιολογηθεί και από το ΝΣΚ, το οποίο, με την υπ’ αριθμ. 147/2018 Γνωμοδότησή του (σε Ολομέλεια), είχε κρίνει ότι επί υποβολής εκπροθέσμου φορολογικής δήλωσης ισχύει ο κανόνας της πενταετούς παραγραφής (άρ. 84 παρ. 1 Ν.2238/1994) παρατεινόμενης κατά τρία (3) έτη, στην περίπτωση που η εκπρόθεσμη δήλωση υποβληθεί κατά το τελευταίο έτος της προθεσμίας αυτής. Εντούτοις, για τις περιπτώσεις εκπρόθεσμης δήλωσης μετά την εκπνοή της προθεσμίας πενταετούς παραγραφής (άρ. 84 παρ. 1 Ν.2238/1994), η άνω Γνωμοδότηση είχε αποφανθεί ότι εφαρμόζεται η δεκαπενταετής παραγραφή.
Τελικώς, με την πρόσφατη υπ’ αριθμ. 732/2019 απόφαση του ΣτΕ, το οποίο αποφάνθηκε οριστικώς επί των παραπάνω νομικών ζητημάτων τα οποία ετέθησαν προς επίλυση, κρίθηκε (ομοίως προς την ΝΣΚ 147/2018) ότι σε περιπτώσεις εκπρόθεσμης υποβολής δήλωσης εντός της (αρχικής) πενταετούς παραγραφής (άρ. 84 παρ. 1 Ν.2238/1994), ισχύει η πενταετής παραγραφή παρατεινόμενη κατά τρία (3) έτη, στην περίπτωση που η εκπρόθεσμη δήλωση υποβληθεί κατά το τελευταίο έτος της προθεσμίας αυτής. Περαιτέρω, για τις περιπτώσεις εκπρόθεσμης υποβολής δήλωσης μετά την πάροδο της (αρχικής) πενταετούς παραγραφής (άρ. 84 παρ. 1 Ν.2238/1994), κρίθηκε ότι το δικαίωμα του δημοσίου να επιβάλει φόρο παραγράφεται ομοίως μετά την πάροδο τριετίας από τη λήξη του έτους της εκπρόθεσμης δήλωσης (αναλογική εφαρμογή αρ. 84 παρ. 5 εδ. β’ του Ν.2238/1994), με ανώτατο χρονικό όριο παραγραφής τη δεκαπενταετία (άρ. αρ. 84 παρ. 5 εδ. α’ του Ν.2238/1994), ακόμη δηλαδή κι αν η δήλωση υποβληθεί το δέκατο πέμπτο έτος από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής της.
Η εν λόγω απόφαση του ΣτΕ είναι ιδιαίτερα σημαντική και σαφώς ευμενέστερη για τους φορολογούμενους από την παραπάνω υπ’ αριθμ. 147/2018 Γνωμοδότηση του ΝΣΚ, αφού, ακόμη και στις περιπτώσεις εκπρόθεσμης υποβολής δήλωσης μετά την πάροδο της αρχικής πενταετούς παραγραφής (πχ μετά την πάροδο 7 ή 8 ετών), δεν εφαρμόζεται η (μακρά) δεκαπενταετής παραγραφή, αλλά βραχύτερη, τριετής προθεσμία, αρχομένη από τη λήξη του έτους υποβολής της εκπρόθεσμης δήλωσης και μη υπερβαίνουσα, κατ' ανώτατο όριο, τα δεκαπέντε έτη, εντός της οποίας το Δημόσιο πρέπει να προβεί σε διενέργεια ελέγχου.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι για δηλώσεις που θα υποβληθούν το δέκατο τρίτο, δέκατο τέταρτο ή και δέκατο πέμπτο έτος από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής τους, δεν χωρεί περαιτέρω παρέκταση/επιμήκυνση της προθεσμίας της δεκαπενταετούς παραγραφής.
Έτσι, με την συγκεκριμένη, ιδιαίτερα σημαντική και πρωτοπόρο απόφαση, επιλύεται οριστικά ένα μακροχρόνιο ζήτημα επί του οποίου είχαν εκφραστεί αμφιλεγόμενες κρίσεις και η πρόβλεψη της δεκαπενταετούς παραγραφής καθίσταται επί της ουσίας εφαρμοστέα μόνο στις περιπτώσεις όπου είτε δεν έχει υποβληθεί από τον φορολογούμενο (καθόλου) φορολογική δήλωση είτε η εκπρόθεσμη δήλωση υποβάλλεται εντός του χρονικού διαστήματος, από το δωδέκατο έως και το δέκατο πέμπτο έτος, μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής της.
* Ο κ. Στυλιανός Παπαδημητρίου και η κα Ευαγγελία Μάντζου, είναι Δικηγόροι, εξειδικευμένοι στο Φορολογικό Δίκαιο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου