«ΔΕΝ ΘΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ Η ΕΛΑΦΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ»
Grexit βλέπει ξανά ο Σόιμπλε: Κάντε μεταρρυθμίσεις για να μείνετε στο ευρώ!
Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, και όχι η ελάφρυνση χρέους, θα βοηθήσουν η Ελλάδα να αποκτήσει βιώσιμο χρέος και να παραμείνει στην Ευρωζώνη, καθώς τα επιτόκια και τα τοκοχρεολύσια ελάχιστα επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό της, κατά την πάγια θέση του που επαναλαμβάνει ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σε μια συνέντευξή του που δημοσιεύεται σήμερα.
Οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης συναντώνται αύριο Δευτέρα στις Βρυξέλλες για να συζητήσουν βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του άχθους του χρέους της Ελλάδας και για να αξιολογήσουν την πρόοδο της Αθήνας στις μεταρρυθμίσεις που της ζητούνται στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος στήριξης της οικονομίας της.
Ερωτηθείς κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στην εφημερίδα Bild am Sonntag αν είναι καιρός να ειπωθεί στους γερμανούς ψηφοφόρους ότι μια απομείωση του ελληνικού χρέους είναι αναπόφευκτη, ο Σόιμπλε απάντησε: «Αυτό δεν θα βοηθούσε την Ελλάδα».
«Η Αθήνα πρέπει σε τελευταία ανάλυση να εφαρμόσει τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις. Εάν η Ελλάδα θέλει να παραμείνει στο ευρώ, δεν υπάρχει τρόπος να παρακαμφθεί αυτό - ανεξαρτήτως του επιπέδου του χρέους», συνέχισε ο Σόιμπλε.
Ο Σόιμπλε, πολιτικός με ειδικό βάρος στις τάξεις της Ένωσης Χριστιανοδημοκρατών (CDU), του μείζονος κόμματος του κυβερνητικού συνασπισμού υπό την συντηρητική καγκελάριο Άγγελα Μέρκελ, επέμεινε εξάλλου ότι ο προϋπολογισμός της Ελλάδας επιβαρύνεται ελάχιστα από τοκοχρεολύσια διότι οι εταίροι της στην ευρωζώνη έχουν ήδη φροντίσει να προχωρήσουν σε ελαφρύνσεις του κόστους αποπληρωμής του χρέους της για πολύ καιρό.
Η Γερμανία οδεύει σε εκλογές το 2017 και οι συντηρητικοί ετοιμάζονται για μια προεκλογική εκστρατεία μέσα σε ένα όλο και πιο πολωμένο πολιτικό σκηνικό, με το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) να βρίσκεται κοντά, κατά τις δημοσκοπήσεις, στην είσοδό του στην ομοσπονδιακή Βουλή για πρώτη φορά.
Το AfD επωφελείται από τις όλο και πιο έντονες αντιδράσεις των πολιτών στην απόφαση της Μέρκελ να ανοίξει τα σύνορα της Γερμανίας σε πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες, πολλοί εκ των οποίων είναι μουσουλμάνοι που εγκατέλειψαν για να σωθούν από τους πολέμους ή την ανέχεια τις πατρίδες τους στη Μέση Ανατολή, στην Ασία και την Αφρική.
Το αντιμεταναστευτικό AfD τάσσεται εξάλλου ρητά εναντίον της σημερινής πολιτικής να υποστηρίζονται με δανεισμό κράτη μέλη της ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά προβλήματα με αντάλλαγμα την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Οι επίσημοι πιστωτές της Ελλάδας--ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ), η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ)--αξιολογούν την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και των στόχων που τέθηκαν στο πρόγραμμα στήριξης ύψους 86 δισεκατομμυρίων ευρώ το οποίο συμφωνήθηκε το περασμένο καλοκαίρι, το τρίτο κατά σειρά για την Ελλάδα από το 2010.
Η ελληνική κυβέρνηση ελπίζει η αξιολόγηση να ολοκληρωθεί το ταχύτερο και να εξασφαλίσει βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, ώστε τα ελληνικά κρατικά αξιόγραφα να μπορέσουν να συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και να επιστρέψει στις αγορές πριν από το 2018, όταν το τρέχον πρόγραμμα ολοκληρώνεται τυπικά.
Τα βασικά σημεία διαφωνίας στις συνομιλίες της ελληνικής κυβέρνησης με τους διεθνείς πιστωτές είναι οι μεταρρυθμίσεις των εργασιακών σχέσεων, ειδικά αυτές που αφορούν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, η δημιουργία ενός μηχανισμού για τον προσδιορισμό του κατώτατου μισθού και η παραχώρηση περισσότερης ελευθερίας στις εταιρείες να απολύουν--μέτρα που συναντούν αντιστάσεις από τους πολίτες.
«ΚΛΕΙΔΙ» Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΝΤ ΠΟΥ, ΟΜΩΣ, ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΑΔΙΑΛΛΑΚΤΟ
Επώδυνος συμβιβασμός με σκληρά μέτρα ως αντάλλαγμα για το χρέος
Της Ελευθερίας Αρλαπάνου
Τα μέτρα και τα ανταλλάγματα για έναν, επώδυνο συμβιβασμό, ζυγίζουν Αθήνα και πιστωτές, που ανοίγουν τα χαρτιά τους στο Eurogroup. Κλιμακώνοντας έτσι, μιας δύσκολη διαπραγμάτευση με κεντρικό εχθρό τον χρόνο και τους ενισχυμένους πολιτικούς και γεωπολιτικούς κινδύνους.
Το «κλειδί» κρύβεται στη στάση του ΔΝΤ, αλλά και το πόσο αποτελεσματική θα αποδειχθεί η οικονομική διπλωματία που επιστρατεύεται τις τελευταίες ημέρες -και ώρες- προς το Βερολίνο για να ενισχυθεί έστω και ελαφρώς η ελαστικότητα του Β. Σόιμπλε. Σε αναμονή τελεί η Αθήνα, και ο Δεκέμβριος θεωρείται καθοριστικός για το πώς θα αποφασίσει να κινηθεί τελικά ο πρωθυπουργός.
Άλλωστε, όπως προειδοποιεί ανώτατο τραπεζικό στέλεχος, ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος και ο Ιανουάριος πρέπει να είναι ο μήνας που θα έχει «κλειδώσει» μια συνολική συμφωνία, εάν η χώρα θέλει να επωφεληθεί έστω και από το τελευταίο κύμα της ποσοτικής χαλάρωσης. Μετά μπαίνουμε σε περιοχή εκλογών στην Ευρωζώνη και τα πράγματα δεν θα είναι εύκολα στον χειρισμό τους σε όλα τα επίπεδα, προειδοποιούν ξένοι αξιωματούχοι.
Το απόγευμα της Δευτέρας, που αποτελεί ιδιαίτερη μέρα για την Ευρωζώνη αφού θα είναι γνωστό το αποτέλεσμα του ιταλικού δημοψηφίσματος, ενώ θα έχει δοθεί και ένα πολιτικό σήμα από τις εκλογές στην Αυστρία, όλες οι πλευρές προσέρχονται στο Eurogroup για να διερευνήσουν τα περιθώρια, μιας καταρχήν, πολιτικής συμφωνίας.
Ως κυρίαρχο σενάριο, ξένοι αξιωματούχοι με γνώση των διαπραγματεύσεων διατηρούν το ότι το Eurogroup της Δευτέρας δεν θα είναι καταληκτικό για την ελληνική πλευρά και, εκτός απροόπτου, αναμένεται νέο Eurogroup λίγο πριν από τα Χριστούγεννα. Εφόσον όμως θα έχει προκύψει ισχυρή πρόοδος προς την επίτευξη μιας τεχνικής συμφωνίας (Staff Level Agreement). Δεν αποκλείουν δε να κανονιστεί μία ακόμη επίσκεψη των επικεφαλής της τρόικας στην Αθήνα τις επόμενες μέρες, εφόσον όμως από τη συζήτηση της Δευτέρας προκύψουν στοιχεία που θα επιτρέψουν στο ΔΝΤ να συναινέσει σε κάτι τέτοιο.
«Κλειδί» το ΔΝΤ
Άλλωστε στην ελληνική «εξίσωση» ο μεγάλος γρίφος ήταν και παραμένει η στάση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Όχι τόσο ως προς τις δεσμεύσεις για το χρέος που θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια «πλατφόρμα συνεννόησης» όπως εκτιμούν καλά ενημερωμένες πηγές, όσο ως προς τους στόχους για τα πλεονάσματα της τριετίας 2018 - 2020.
Άλλωστε στην ελληνική «εξίσωση» ο μεγάλος γρίφος ήταν και παραμένει η στάση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Όχι τόσο ως προς τις δεσμεύσεις για το χρέος που θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια «πλατφόρμα συνεννόησης» όπως εκτιμούν καλά ενημερωμένες πηγές, όσο ως προς τους στόχους για τα πλεονάσματα της τριετίας 2018 - 2020.
Εκεί είναι άλλωστε που «κρύβεται» και η απειλή για πρόσθετα μέτρα, αλλά και ο κίνδυνος αυτά να πρέπει να προκαθοριστούν και να ψηφιστούν προκαταβολικά, εφόσον αυτό υπαγορεύει η συμφωνία των πιστωτών για συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, ως χρηματοδότη. Όπως έχει ήδη γράψει η «Η» ο λογαριασμός σε αυτή την περίπτωση, που θα μπορούσε να αποτελέσει και τη σκανδάλη πολιτικών εξελίξεων, θα είναι βαρύς, ίσως και άνω των 4,2 δισ. ευρώ, εφόσον το ΔΝΤ επιμείνει πως από τον στόχο του 3,5%, διασφαλίζεται μόνο 1,5% χωρίς πρόσθετες παρεμβάσεις.
Αυτές μάλιστα δύσκολα θα ξεφύγουν από τις κύριες συντάξεις, το αφορολόγητο και το «ψαλίδι» στις φοροαπαλλαγές περιοχές που έχει ήδη φωτογραφίσει το ΔΝΤ σε πρόσφατη έκθεσή του (άρθρο IV). Με τα δεδομένα έως και χθες το καλό σενάριο, έδειχνε προς την κατεύθυνση να προκύψει μια συνολική συμφωνία (δεύτερη αξιολόγηση, συμφωνία για χρέος - πλεονάσματα και συμφωνία Ελλάδας - ΔΝΤ για τους όρους της συμπληρωματικής σύμβασης που θα πρέπει να συναφθεί με το Ταμείο έως τον Ιανουάριο).
Χωρίς όμως, ξένος αξιωματούχος, να αποκλείει το ενδεχόμενο ανατροπών ή άλλων εξελίξεων με δεδομένη την πρωτοφανή μεταβλητότητα που κυριαρχεί στην Ευρωζώνη.
Μνημόνιο ενόψει
Σε περίπτωση συνολικής συμφωνίας που θα διασφαλίσει και τη συμμετοχή του ΔΝΤ, η χώρα θα πρέπει αφενός να προχωρήσει σε επικαιροποίηση του Μνημονίου που έχει ήδη υπογράψει με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και να συνάψει όμως και νέα σύμβαση, νέο «μνημόνιο» πρακτικά με το ΔΝΤ. Και οι δύο συμβάσεις θα φέρουν ανατροπές και νέα μέτρα με δεδομένο ότι σε όλες τις περιπτώσεις, δηλαδή και για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς αλλά και για το ΔΝΤ εντοπίζεται δημοσιονομικό κενό, ειδικά στην τριετία 2018 - 2020. Η διαφορά έγκειται στο εύρος που αυτό προσδιορίζεται από την κάθε πλευρά και το πού θα «κλειδώσει» τελικά ο συμβιβασμός Βερολίνου - ΔΝΤ για πλεονάσματα και χρέος, χαμηλώνοντας ή ενισχύοντας τον πήχυ για τα πρόσθετα μέτρα. Όπως άλλωστε και σε άλλες περιστάσεις κατά τη διάρκεια της ταραχώδους ελληνικής κρίσης, κάθε μεγάλη αξιολόγηση συνοδεύθηκε από πρόσθετες παρεμβάσεις. Η ειδοποιός διαφορά αυτή τη στιγμή, είναι ότι πια αναζητείται η χρηματοδοτική συμμετοχή του Ταμείου, που σημαίνει πως θα πρέπει να συναφθεί, στο καλό σενάριο μια διετής σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και Ταμείου.
Σε περίπτωση συνολικής συμφωνίας που θα διασφαλίσει και τη συμμετοχή του ΔΝΤ, η χώρα θα πρέπει αφενός να προχωρήσει σε επικαιροποίηση του Μνημονίου που έχει ήδη υπογράψει με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και να συνάψει όμως και νέα σύμβαση, νέο «μνημόνιο» πρακτικά με το ΔΝΤ. Και οι δύο συμβάσεις θα φέρουν ανατροπές και νέα μέτρα με δεδομένο ότι σε όλες τις περιπτώσεις, δηλαδή και για τους ευρωπαϊκούς θεσμούς αλλά και για το ΔΝΤ εντοπίζεται δημοσιονομικό κενό, ειδικά στην τριετία 2018 - 2020. Η διαφορά έγκειται στο εύρος που αυτό προσδιορίζεται από την κάθε πλευρά και το πού θα «κλειδώσει» τελικά ο συμβιβασμός Βερολίνου - ΔΝΤ για πλεονάσματα και χρέος, χαμηλώνοντας ή ενισχύοντας τον πήχυ για τα πρόσθετα μέτρα. Όπως άλλωστε και σε άλλες περιστάσεις κατά τη διάρκεια της ταραχώδους ελληνικής κρίσης, κάθε μεγάλη αξιολόγηση συνοδεύθηκε από πρόσθετες παρεμβάσεις. Η ειδοποιός διαφορά αυτή τη στιγμή, είναι ότι πια αναζητείται η χρηματοδοτική συμμετοχή του Ταμείου, που σημαίνει πως θα πρέπει να συναφθεί, στο καλό σενάριο μια διετής σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και Ταμείου.
Η Αθήνα από την πλευρά της εκείνο στο οποίο προσδοκά είναι στο καλό σενάριο, να μπορέσει να ξεπεράσει με κάποιο τρόπο την ψήφιση, από τώρα συγκεκριμένων μέτρων για τα επόμενα χρόνια, να πάρει ένα φιλόδοξο πακέτο βραχυπρόθεσμων μέτρων αναδιάρθρωσης, που παρουσιάζεται τη Δευτέρα με την έγκριση του Β. Σόιμπλε και να μπορέσει να ενταχθεί στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ. Έστω και την τελευταία στιγμή, αφού το πρόγραμμα τρέχει από τον Μάρτιο του 2015 αλλά η Ελλάδα παραμένει εκτός, ενώ η ΕΚΤ φαίνεται να προλειαίνει το έδαφος για σταδιακή περιστολή του μέσα στο 2017. Ακόμη κι έτσι όμως, εκτιμάται πως εάν η συμφωνία τρέξει με γρήγορο ρυθμό, νωρίς τον Ιανουάριο και η χώρα ενταχθεί στο QE, θα μπορέσουν να αποκλιμακωθούν σταδιακά τα ελληνικά επιτόκια κάτω από το 4%, διευκολύνοντας την επιστροφή στις αγορές.
Στο καλό σενάριο, πάντα.
Εκλογές, αν οι δα νειστές επιμείνουν σε μέτρα 4,2 δισ.
Καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να δεχθεί πακέτο νέων μέτρων 4,2 δισ. ευρώ που ζητά το ΔΝΤ διεμήνυε χθες κυβερνητική πηγή που ξεκαθάριζε πως η Αθήνα δεν θα μπει σε συζήτηση για καινούργια μέτρα για τη διετία 2019 - 2020, που θα νομοθετήσουμε, τώρα.
Ούτε όμως όπως έχει ζητηθεί στην Ελλάδα, αυτά τα μέτρα, που εκ των πραγμάτων θα αγγίξουν κύριες συντάξεις και δραστική μείωση του αφορολόγητου στα επίπεδα των 5.000 - 6.000 ευρώ, να μην ψηφιστούν αλλά να ενταχθούν σε μια πολιτική συμφωνία, αφού κάτι τέτοιο θα ήταν αντιδημοκρατικό και δειλό. Η ίδια πηγή εκτιμούσε πως δεν μπορεί να κλείσει τίποτα εάν δεν κλείσουν όλα εκτιμώντας πως είναι περισσότεροι οι παίκτες που επιθυμούν λύση. Διέβλεπε παράλληλα, πολιτική συμφωνία, συνολικά και για δεύτερη αξιολόγηση και για χρέος και για πλεονάσματα, με τους θεσμούς πριν τα Χριστούγεννα, ακόμη και εάν απαιτηθεί έκτακτο Eurogroup, μετά από τη συνεδρίαση της Δευτέρας, χωρίς να αποκλείει και ενδιάμεση επιστροφή της τρόικα στην Αθήνα. «Θεωρώ πως στο τέλος του 2016 θα γνωρίζουμε τους βασικούς στόχους της συμφωνίας και εάν το ΔΝΤ είναι μέσα ή όχι» έλεγε χαρακτηριστικά ενώ υποστήριζε πως όλοι οι παίκτες, και το ΔΝΤ, αντιλαμβάνονται πως είναι βασικό σημείο για το ελληνικό πρόγραμμα να καταφέρει να ενταχθεί η Ελλάδα στην ποσοτική χαλάρωση το Φεβρουάριο - Μάρτιο, όπως είναι ο στόχος.
Ο ίδιος παράγοντας εκτιμούσε πως μετά την Κυριακή και το ιταλικό δημοψήφισμα σενάρια του «να πάμε σε μια διαπραγμάτευση 6 - 7 μήνες, «δεν παίζει». Υποστήριξε δε πως ένα δεν υπήρχε η εμπλοκή του ΔΝΤ και ήταν μόνο η ευρωπαϊκή πλευρά η συμφωνία για τη δεύτερη αξιολόγηση θα είχε κλείσει πριν από 2 - 3 εβδομάδες. Όπως παράλληλα τόνιζε, η εντολή από την ευρωζώνη είναι η τεχνική συμφωνία (Staff Level Agreement) πρέπει να έχει και τη σφραγίδα του ΔΝΤ το οποίο όμως χρειάζεται το σύνολο των παρεμβάσεων (και για χρέος - πλεονάσματα) προκειμένου να κάνει την αξιολόγηση του. Πάντως ο ίδιος εκτιμούσε πως το θέμα των δημοσιονομικών στόχων θα επανεξεταστεί εκ των πραγμάτων προς το τέλος του προγράμματος, που λήγει το 2018 ενώ παραδεχόταν πως επί του παρόντος δεν έχουμε πολλούς συμμάχους για να υποχωρήσουν τα πλεονάσματα κάτω του 3,5% μεσοπρόθεσμα.
Κόκκινη γραμμή οι συλλογικές διαπραγματεύσεις
Για τα εργασιακά, ο ίδιος παράγοντας υπογράμμισε πως οι συλλογικές διαπραγματεύσεις αποτελούν κόκκινη γραμμή λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «η γραμμή μας είναι ότι δεν μπορούν να μην υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις σε κλαδικό επίπεδο. Πίσω από αυτό δεν θα πάμε». Για να προσθέσει πως η Αθήνα είχε διαβεβαιώσεις και από τον κ. Μοσκοβισί και από τον Ζ. Κ. Γιούνκερ ότι μια χώρα που είναι σε πρόγραμμα δεν μπορεί να μην έχει ευρωπαϊκά δικαιώματα. Η μόνη κριτική προς τους ευρωπαίους είναι, είπε, ότι ενώ ξέρουν τι λέει το Μνημονιο και μιλά για βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές, στην προσπάθεια τους και την εντολή που έχουν πάρει να είναι και το ΔΝΤ μέσα υπερβαίνουν το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Για τα εργασιακά, ο ίδιος παράγοντας υπογράμμισε πως οι συλλογικές διαπραγματεύσεις αποτελούν κόκκινη γραμμή λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «η γραμμή μας είναι ότι δεν μπορούν να μην υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις σε κλαδικό επίπεδο. Πίσω από αυτό δεν θα πάμε». Για να προσθέσει πως η Αθήνα είχε διαβεβαιώσεις και από τον κ. Μοσκοβισί και από τον Ζ. Κ. Γιούνκερ ότι μια χώρα που είναι σε πρόγραμμα δεν μπορεί να μην έχει ευρωπαϊκά δικαιώματα. Η μόνη κριτική προς τους ευρωπαίους είναι, είπε, ότι ενώ ξέρουν τι λέει το Μνημονιο και μιλά για βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές, στην προσπάθεια τους και την εντολή που έχουν πάρει να είναι και το ΔΝΤ μέσα υπερβαίνουν το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Η Ελλάδα χρειάζεται κάθαρση και ρεαλισμό για να βγει από την κρίση
Ζαφείρης Τζαννάτος, Οικονομολόγος καθηγητής, πρώην στέλεχος της παγκόσμιας τράπεζας και του ILO
Ρεαλιστική οικονομική πολιτική χωρίς ιδεοληψίες, με αναθέρμανση του κοινωνικού διαλόγου, «κάθαρση» του κράτους και ευρύτερες πολιτικές συνεργασίες (κυβέρνηση εθνικής ενότητας) χρειάζεται η Ελλάδα για να «βγει» από τα Μνημόνια. Αυτό διαπιστώνει στην «Ημερησία» ο οικονομολόγος καθηγητής, πρώην στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ILO, Ζαφείρης Τζαννάτος ο οποίος, από την αρχή της κρίσης, είχε προειδοποιήσει ότι τα Μνημόνια, όπως σχεδιάστηκαν, θα οδηγούσαν σε... αδιέξοδο. Η συνέντευξη έχει ως εξής:
Ρεαλιστική οικονομική πολιτική χωρίς ιδεοληψίες, με αναθέρμανση του κοινωνικού διαλόγου, «κάθαρση» του κράτους και ευρύτερες πολιτικές συνεργασίες (κυβέρνηση εθνικής ενότητας) χρειάζεται η Ελλάδα για να «βγει» από τα Μνημόνια. Αυτό διαπιστώνει στην «Ημερησία» ο οικονομολόγος καθηγητής, πρώην στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ILO, Ζαφείρης Τζαννάτος ο οποίος, από την αρχή της κρίσης, είχε προειδοποιήσει ότι τα Μνημόνια, όπως σχεδιάστηκαν, θα οδηγούσαν σε... αδιέξοδο. Η συνέντευξη έχει ως εξής:
Συνέντευξη // στον Γιώργο Γάτο
Στο βιβλίο σας «Ελλάδα των Μνημονίων 2010-2012» που κυκλοφορεί, διαπιστώνετε ότι «ανεξάρτητα από τις θεσμικές αδυναμίες και το δυσλειτουργικό ελληνικό κράτος, οι υποθέσεις και προσδοκίες πάνω στις οποίες συμφωνήθηκαν τα Μνημόνια ήταν σε κατάφωρη αντίθεση με αυτό που υποδεικνύει η διεθνής εμπειρία», η οποία, όπως λέτε, αν είχε ακολουθηθεί, η Ελλάδα αλλά και η Ευρώπη θα ήταν σε καλύτερη θέση σήμερα. Ποια ήταν τα βασικά λάθη;
Για τον επιτυχή σχεδιασμό ενός προγράμματος θα πρέπει να διαγνωστούν σωστά οι αιτίες της κρίσης, να γίνει μια τεχνοκρατική ανάλυση των εναλλακτικών μέτρων και να έχει την ιδιοκτησία η κυβέρνηση σε όποια μέτρα επιλέξει, μετά την αποδοχή τους από τους πολίτες. Για τα δύο πρώτα η ευθύνη ήταν μεγαλύτερη της τρόικας και για τα δύο τελευταία της Ελλάδας. Στην Ελλάδα, το πρόγραμμα σχεδιάστηκε σαν πρόβλημα έλλειψης ρευστότητας ενώ η χώρα ήταν αφερέγγυα, από τεχνική άποψη περιελάμβανε πάρα πολλά και μεγάλα μέτρα που έπρεπε να γίνουν σε πολύ σύντομο χρόνο και με λάθος σειρά, καθ’ οδόν προστέθηκαν ακόμα περισσότερα μέτρα, η κυβέρνηση δεν έκανε αυτά που υπέγραψε (σε αντίθεση, για παράδειγμα, με την Κύπρο ή τη Λετονία ή την Ιρλανδία) και οι αδύναμες και ευάλωτες κοινωνικές τάξεις δεν προστατεύτηκαν. Εν ολίγοις, το πρόγραμμα στόχευε περισσότερο να «ηρεμήσει» τις αγορές αντί να «βγάλει» την Ελλάδα από την κρίση, όπως οι κανονισμοί του ΔΝΤ προβλέπουν.
Ποιοί έχουν, κατά τη γνώμη σας, την κεντρική ευθύνη για τα λάθη αυτά;
Το ΔΝΤ γνώριζε ότι η Ελλάδα δεν χρειαζόταν το πρόγραμμα που τελικά σχεδίασε μετά από ευρωπαϊκή πίεση. Αμέσως μετά (τον Ιούνιο 2013) δημοσίευσε μια «καθαρτική» εκτίμηση που έλεγε στην ουσία ότι τίποτα δεν λειτούργησε όπως θα έπρεπε για την Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης και της εσωτερικής υποτίμησης μέχρι τότε, εκτός από την κατασκευή ενός «τείχους» προστασίας που θα προστάτευε τα άλλα ευάλωτα μέλη της Ε.Ε., αν η Ελλάδα πτώχευε. Συνεπώς το πρόγραμμα απέτρεψε δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις για την παγκόσμια οικονομία. Με άλλα λόγια, ήταν ένα πρόγραμμα για τον υπόλοιπο κόσμο, όχι για την Ελλάδα, αν και το καταστατικό του ΔΝΤ προβλέπει ότι το πρόγραμμα της χώρας που βοηθά θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες της συγκεκριμένης χώρας και όχι άλλων χωρών. Το πρόγραμμα ήταν μια «λεόντειος» συμφωνία όπου η Ελλάδα είχε το κόστος και οι άλλοι τα οφέλη. Από ελληνικής πλευράς, δεν είναι χωρίς ευθύνη οι πολιτικοί που αρνήθηκαν να σχηματίσουν μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, η οποία θα μπορούσε να ορθώσει ανάστημα και να αντιμετωπίσει τους δανειστές μας.
Τί θα μπορούσε να γίνει σήμερα;
Η Ελλάδα ακόμη χρειάζεται μια «κάθαρση» που θα μείωνε τη γραφειοκρατία, το υδροκέφαλο κράτος και τη διαφθορά και θα αύξανε την ανταγωνιστικότητα και, μαζί, τους μισθούς και την ευημερία. Αυτό που χρειάζεται σήμερα, όπως και τότε, είναι μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, όπου οι πολιτικοί θα αποδειχθούν επιτέλους αντάξιοι της εμπιστοσύνης που πρέπει να απολαμβάνουν σε μια δημοκρατία χωρίς δημαγωγία, λαϊκισμό και προσωπικούς εγωισμούς. Χρειαζόμαστε ρεαλιστική οικονομική πολιτική, όχι ιδεοληψίες και θεωρίες.
Ποιο θεωρείτε ως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η Ελλάδα;
Υπάρχουν πολλές μελέτες, από πολύ καιρό, που κατ’ επανάληψη έχουν επισημάνει τα προβλήματα στην Ελλάδα και προς τα πού πρέπει να πάει. Πρέπει να φτιάξουμε ένα αποτελεσματικό κράτος που δεν θα είναι έρμαιο της εκάστοτε κυβέρνησης. Η μεγάλη διαφορά μεταξύ της Ελλάδας και των άλλων χωρών που βγήκαν από τα Μνημόνια είναι στη ποιότητα της διακυβέρνησης, η οποία είναι το «κλειδί» για τις επενδύσεις. Χωρίς επενδύσεις δεν υπάρχει οικονομική ανάπτυξη.
Εχοντας μακρά θητεία, από τη θέση του συμβούλου του διευθυντή του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας, θεωρείτε λογική -και «εντός των βέλτιστων ευρωπαϊκών πρακτικών»- τη διεκδίκηση της ελληνικής κυβέρνησης για την επαναφορά των κλαδικών συμβάσεων;
Το αρχικό Μνημόνιο δεν περιελάμβανε ρήτρες για την κατεδάφιση των εργασιακών εργασιακών σχέσεων. Το αντίθετο. Κάλεσε για συζήτηση και ζήτησε τη συνδρομή των κοινωνικών εταίρων. Ακόμη και ο πρόεδρος του ΣΕΒ δήλωσε από πολύ νωρίς (16 Νοεμβρίου 2010) ότι η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων ήταν από αμφίβολη έως αδύνατη, τα πρόσθετα φορολογικά μέτρα θα διατάρασσαν επικίνδυνα την κοινωνική σταθερότητα, τα μέτρα θα έπλητταν τους οικονομικά και κοινωνικά ασθενέστερους... Επιπλέον, το ίδιο το ΔΝΤ δημοσίευσε μελέτη το 2010 (όπως κι εγώ με βιβλίο μου, το 2001, από τη θέση στην Παγκόσμια Τράπεζα, εμπειρικά είχα τεκμηριώσει) που έδειχνε ότι, όταν οι χώρες αντιμετωπίζουν «συστημικό» σοκ, είναι καλύτερα να υπάρχει ένας εθνικός συντονισμός καθορισμού μισθών, ο οποίος να υποστηρίζεται περισσότερο από κλαδικές παρά από επιχειρησιακές συμβάσεις. Αυτό επιβεβαιώνει και η κοινή παρατήρηση ότι, για παράδειγμα, η Γερμανία και η Σουηδία που έχουν συλλογικές συμβάσεις, τα πήγαν καλύτερα από πολλές άλλες χώρες.
Το γεγονός ότι ο κοινωνικός διάλογος (μεταξύ των κοινωνικών εταίρων αλλά και μεταξύ της κυβέρνησης και των κοινωνικών εταίρων) παραμένει, λόγω και των μνημονιακών περιορισμών, στο «γύψο» αποτελεί εμπόδιο για την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων σε κεντρικό επίπεδο;
Ο κοινωνικός διάλογος δεν παραμένει στο «γύψο» λόγω των μνημονιακών περιορισμών. Αυτοί προστέθηκαν από τον Ιούνιο του 2012. Η Ελλάδα δεν είχε ποτέ ένα «υγιή» κοινωνικό διάλογο ούτε πριν από το 1974 ούτε μετά. Παραδοσιακά κυριαρχούσαν οι πελατειακές σχέσεις και η ευνοιοκρατία, ειδικά στις ΔΕΚΟ. Και η αδιαλλαξία των συνδικάτων στο να αποδεχτούν λογικές μεταρρυθμίσεις τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1990 (για παράδειγμα, στις συντάξεις) χειροτέρεψε τα πράγματα. Σίγουρα ένας υγιής διάλογος μεταξύ των εργαζομένων και των εργοδοτών μπορεί να μειώσει τις μαζικές αποτυχίες των ελληνικών κυβερνήσεων και ελπίζω ότι η κρίση θα βοηθήσει στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού διαλόγου μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.
Η «φθηνή», η ευέλικτη και η «μαύρη» εργασία πώς επηρεάζουν;
Το πρόβλημα στην Ελλάδα δεν είναι το υψηλό μισθολογικό κόστος. Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε μια οικονομία υψηλού κόστους. Το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι τιμωρητικό, με το αποτέλεσμα να είσαι σε καλύτερη θέση αν μένεις μικρός και αόρατος από το κράτος και να λειτουργείς στην παραοικονομία.
Ας αφήσουμε την ελπίδα να πεθάνει τελευταία
Η απουσία ενός αποτελεσματικού κράτους πρόνοιας αλλά και πόρων ικανών να στηρίξουν όσους μένουν «εκτός αγοράς» δεν αποτελεί πρόβλημα;
Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα και το τίμημα της φοροδιαφυγής. Σε χώρες με αξιόπιστες και επαρκείς κοινωνικές υπηρεσίες, η παραοικονομία είναι μικρότερη. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα οι περισσότερες δαπάνες για υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης είναι ιδιωτικές. Αυτό δημιουργεί μια «αυτοεκπληρούμενη» προφητεία μεταξύ των πολιτών: Και να πληρώσει περισσότερους φόρους πάλι θα έχει τις ίδιες κρατικές παροχές και μετά τα Μνημόνια λιγότερες. Εδώ πρέπει να πούμε ότι η Ελλάδα έχει ένα από τα μικρότερα ποσοστά εργαζομένων στη κεντρική κυβέρνηση στις χώρες του ΟΟΣΑ και ένα από τα υψηλότερα σε ΔΕΚΟ που έχουν αμοιβές και τις συνθήκες απασχόλησης πολύ πιο προνομιακές από εκείνες σε ανταγωνιστικούς (και λιγότερο συνδικαλισμένους) τομείς.
Και μια ερώτηση για το μέλλον της Ευρώπης: Βλέπετε να κινδυνεύει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα και το ευρώ;
Το ευρώ και η Ε.Ε. είναι σε μια κρίση. Στο παρελθόν η Ευρώπη τις αντιμετώπισε έστω και πέντε λεπτά πριν τις δώδεκα. Αν και, ναι, η Ευρώπη αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη πιθανότητα στην ιστορία της για ένα καταστροφικό γεγονός, θέλω να πιστεύω ότι θα το ξεπεράσει και θα βγει από την κρίση πιο ενωμένη και πιο δυνατή. Όπως και για την Ελλάδα σήμερα, έτσι και για την Ε.Ε. ας αφήσουμε την ελπίδα να πεθάνει τελευταία.
SPIEGEL
Πολ Kαζαριάν: Το ύψος του ελληνικού χρέους είναι το ψέμα του αιώνα!
O Aμερικανός μεγαλοεπενδυτής Πολ Kαζαριάν, ο μεγαλύτερος ιδιώτης επενδυτής στην Ελλάδα, πιστεύει ότι η χώρα μας δεν έχει πρόβλημα χρέους, διότι αυτό απλούστατα ανέρχεται όχι στο 177% αλλά στο 71% του ΑΕΠ της. Συνεπώς «το ύψος του ελληνικού χρέους είναι το ψέμα του αιώνα», όπως είπε χαρακτηριστικά ο Kαζαριάν στην διαδικτυακή έκδοση του περιοδικού Spiegel.
Ο 61xρονος ιδρυτής της αμερικανικής επενδυτικής εταιρείας Japanica Partners, ο οποίος υπήρξε στο παρελθόν τραπεζίτης της Goldman Sachs, στηρίζει την άποψή του έχοντας ως κριτήριο το χρονικό και όχι το ονομαστικό ύψος του στον τρόπο προσδιορισμού του χρέους: Eάν υπολογίσει κανείς σωστά το ελληνικό χρέος, το ύψος του δεν ανέρχεται στο 177%, αλλά το ανώτερο στο 71% του ελληνικού ΑΕΠ. Σύμφωνα με τον Καζαριάν ο υπολογισμός του χρέους θα πρέπει να γίνει λοιπόν όχι με βάση την ονομαστική του αξία, δηλαδή 312 δισ. ευρώ το 2015, αλλά με βάση την χρονική αξία των των υποχρεώσεων της Ελλάδας. Θα πρέπει, δηλαδή, να συνυπολογισθεί «η κεκαλυμμένη διαγραφή» μέρους του ελληνικού χρέους, όχι μόνο δια του χαμηλού επιτικίου, αλλά και δια της μεγάλης παρατάσεως της έναρξης αποπληρωμής του χρέους ήτοι δέκα χρόνια αργότερα από ό,τι είχε αρχικά συμφωνηθεί και αυτό σημαίνει «μικρότερη επιβάρυνση λόγω του πληθωρισμού», όπως είπε στο γερμανικό περιοδικό. «Η χρονική αξία είναι η βάση της χρηματοοικονομικής λογιστικής» τονίζει μάλιστα ο Αμερικανός μεγαλοεπενδυτής στο Spiegel.
Επισημαίνει δε επίσης ότι «η Ελλάδα πιέζεται να πάρει περισσότερη οικονομική βοήθεια από τις χώρες του ευρώ, αυτές δίνουν μόνο υπό την προϋπόθεση των δημοσιονομικών πλεονασμάτων και ωθούν την κυβέρνηση σε βαρύ πρόγραμμα λιτότητας και σε αντιλαϊκές και συχνά αμφισβητούμενες μεταρρυθμίσεις».
H λύση την οποία προτείνει ο Καζαριάν είναι να αποδείξει η Ελλάδα καταρχάς το αληθινό ύψος του χρέους της «με βάση τους διεθνώς αναγνωρισμένους κανόνες», διότι «τότε θα γίνονταν εμφανές ότι το χρέος της είναι στην πραγματικότητα μικρότερο από εκείνο άλλων χωρών».
Πηγή: Spiegel, Deutsche Welle
Σόιμπλε σε Bild: Η Αθήνα να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις αν θέλει να παραμείνει στο ευρώ
δημοσιεύθηκε: 07:51
Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, και όχι η ελάφρυνση χρέους, θα συμβάλλουν η Ελλάδα να αποκτήσει βιώσιμο χρέος και να παραμείνει στην ευρωζώνη, καθώς τα επιτόκια και τα τοκοχρεολύσια ελάχιστα επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό της, κατά την πάγια θέση του που επαναλαμβάνει ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σε μια συνέντευξή του που δημοσιεύεται σήμερα.
Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης συναντώνται τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες για να συζητήσουν βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του άχθους του χρέους της Ελλάδας και για να αξιολογήσουν την πρόοδο της Αθήνας στις μεταρρυθμίσεις που της ζητούνται στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος στήριξης της οικονομίας της.
Ερωτηθείς κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στην εφημερίδα Bild am Sonntag αν είναι καιρός να ειπωθεί στους γερμανούς ψηφοφόρους ότι μια απομείωση του ελληνικού χρέους είναι αναπόφευκτη, ο Σόιμπλε απάντησε: «Αυτό δεν θα βοηθούσε την Ελλάδα».
«Η Αθήνα πρέπει σε τελευταία ανάλυση να εφαρμόσει τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις. Εάν η Ελλάδα θέλει να παραμείνει στο ευρώ, δεν υπάρχει τρόπος να παρακαμφθεί αυτό, ανεξαρτήτως του επιπέδου του χρέους», συνέχισε ο Σόιμπλε.
Ο Σόιμπλε, μεταδίδει το ΑΠΕ, ένας πολιτικός με ειδικό βάρος στις τάξεις της Ένωσης Χριστιανοδημοκρατών (CDU), του μείζονος κόμματος του κυβερνητικού συνασπισμού υπό την συντηρητική καγκελάριο Άγγελα Μέρκελ, επέμεινε εξάλλου ότι ο προϋπολογισμός της Ελλάδας επιβαρύνεται ελάχιστα από τοκοχρεολύσια διότι οι εταίροι της στην ευρωζώνη έχουν ήδη φροντίσει να προχωρήσουν σε ελαφρύνσεις του κόστους αποπληρωμής του χρέους της για πολύ καιρό.
Η Γερμανία οδεύει σε εκλογές το 2017 και οι συντηρητικοί ετοιμάζονται για μια προεκλογική εκστρατεία μέσα σε ένα όλο και πιο πολωμένο πολιτικό σκηνικό, με το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) να βρίσκεται κοντά, κατά τις δημοσκοπήσεις, στην είσοδό του στην ομοσπονδιακή Βουλή για πρώτη φορά.
Το AfD επωφελείται από τις όλο και πιο έντονες αντιδράσεις των πολιτών στην απόφαση της Μέρκελ να ανοίξει τα σύνορα της Γερμανίας σε πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες, πολλοί εκ των οποίων είναι μουσουλμάνοι που εγκατέλειψαν για να σωθούν από τους πολέμους ή την ανέχεια τις πατρίδες τους στη Μέση Ανατολή, στην Ασία και την Αφρική.
Το αντιμεταναστευτικό AfD τάσσεται εξάλλου ρητά εναντίον της σημερινής πολιτικής να υποστηρίζονται με δανεισμό κράτη μέλη της ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά προβλήματα με αντάλλαγμα την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου