Αντιμέτωποι με κατασχέσεις και πλειστηριασμούς οι οφειλέτες του Δημοσίου

Εκτεθειμένοι στον κίνδυνο να χάσουν, μέσω κατασχέσεων, μισθούς, συντάξεις, λοιπά εισοδήματα, τραπεζικές καταθέσεις, κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία βρίσκονται αυτή τη στιγμή περισσότεροι από 730.000 φορολογούμενοι με ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο.

Αιτία οι τροποποιήσεις επί το δυσμενέστερον, που επέφερε φέτος η κυβέρνηση στον ισχύοντα Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ).

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε πρόσφατα η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, στο σύνολο των φορολογουμένων με ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο προστέθηκαν τον Σεπτέμβριο άλλοι 410.322 φορολογούμενοι, με αποτέλεσμα οι οφειλέτες του Δημοσίου να φθάσουν συνολικά στα 4.267.408 φυσικά και νομικά πρόσωπα. Από τους οφειλέτες αυτούς 1.724.708 είναι εκείνοι εναντίον των οποίων είναι δυνατή η επιβολή κατασχέσεων σε εισοδήματα, καταθέσεις και περιουσιακά στοιχεία, καθώς δεν έχουν μεριμνήσει να εξοφλήσουν ή να ρυθμίσουν σε δόσεις την αποπληρωμή των χρεών τους. Ηδη, δε, σε 991.392 από αυτούς έχουν επιβληθεί τέτοια μέτρα, ενώ στους υπόλοιπους 733.316 τα μέτρα αυτά θα έχουν επιβληθεί το αργότερο εντός των προσεχών τριών ετών. Συγκεκριμένα, κάθε μήνα οι ΔΟΥ και οι λοιπές φοροεισπρακτικές υπηρεσίες της ΑΑΔΕ επιβάλλουν κατασχέσεις σε περισσότερους από 20.000 οφειλέτες του Δημοσίου εναντίον των οποίων δύνανται να ληφθούν τέτοια μέτρα. Με τους ρυθμούς αυτούς κι αν οι ίδιοι οι 733.316 οφειλέτες εξακολουθούν να μη συμμορφώνονται, μέσα στους επόμενους 36 μήνες, δηλαδή το αργότερο σε μια τριετία, και οι εναπομείναντες 733.316 οφειλέτες θα έχουν βρεθεί αντιμέτωποι με κατασχέσεις σε εισοδήματα, καταθέσεις και περιουσίες.

Οι αιτίες για τις οποίες τόσοι πολλοί οφειλέτες του Δημοσίου θα βρεθούν εντός των προσεχών τριών ετών αντιμέτωποι με τα οδυνηρά μέτρα των κατασχέσεων και των πλειστηριασμών των περιουσιακών τους στοιχείων, ακόμη και για μικροοφειλές, είναι οι εξής:

1 Η «μνημονιακή» συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. διατήρησε αμετάβλητες τις επαχθείς ρυθμίσεις του ΚΕΔΕ, σύμφωνα με τις οποίες επιτρέπονται κατασχέσεις καταθέσεων από τις φορολογικές αρχές ακόμη και για ληξιπρόθεσμες μικροοφειλές από 31 έως και 500 ευρώ! Το αποτέλεσμα είναι να έχουν ενταθεί τους τελευταίους μήνες οι κατασχέσεις πενιχρών υπολοίπων από τραπεζικούς λογαριασμούς εκατοντάδων χιλιάδων μικροοφειλετών ακόμη και οι δεσμεύσεις των τραπεζικών λογαριασμών που ανήκουν σε μικροοφειλέτες αλλά δεν έχουν υπόλοιπα!

Στη δεύτερη αυτή περίπτωση οι φορολογούμενοι-μικροοφειλέτες δεν μπορούν να «κινήσουν» τους λογαριασμούς τους, καθώς ό,τι πιστώνεται σ’ αυτούς κατάσχεται αυτόματα από τις τράπεζες και αποδίδεται στο Δημόσιο για την αποπληρωμή των χρεών τους προς την εφορία! Οι μόνες περιπτώσεις στις οποίες οι οφειλέτες γλιτώνουν τις κατασχέσεις των υπολοίπων των τραπεζικών τους λογαριασμών είναι αυτές κατά τις οποίες έχουν προλάβει να δηλώσουν ως «ακατάσχετους» στο σύστημα TAXISnet συγκεκριμένους λογαριασμούς τους, στους οποίους κατατίθενται ποσά μισθών, συντάξεων ή άλλων ασφαλιστικών βοηθημάτων. Στις περιπτώσεις αυτές δεν επιτρέπονται κατασχέσεις σε υπόλοιπα που δεν υπερβαίνουν τα 1.250 ευρώ. Ωστόσο, η προστασία αυτή ισχύει για έναν μόνο τραπεζικό λογαριασμό κάθε φορολογουμένου. Οι υπόλοιποι λογαριασμοί του παραμένουν εκτεθειμένοι σε δεσμεύσεις και κατασχέσεις.

2 Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, με μια διάταξη-βόμβα που «πέρασε» τον περασμένο Μάιο από τη Βουλή (άρθρο 78 του ν. 4472/2017) η «μνημονιακή» συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. προβλέπεται ότι οι πλειστηριασμοί ακινήτων για απλήρωτες οφειλές προς τις ΔΟΥ επιτρέπεται πλέον να διενεργούνται με τιμές εκκίνησης (τιμές πρώτης προσφοράς) όχι πλέον τις αντικειμενικές αξίες αλλά τις πολύ πιο χαμηλές αγοραίες αξίες της κτηματαγοράς. Η διάταξη αυτή, σε συνδυασμό με δύο ακόμη ισχύουσες διατάξεις του ΚΕΔΕ σύμφωνα με τις οποίες οι κατασχέσεις και οι πλειστηριασμοί ακινήτων επιτρέπεται να επιβάλλονται για ποσά ληξιπρόθεσμων οφειλών άνω των 500 ευρώ και ότι από τις κατασχέσεις για χρέη προς το Δημόσιο δεν προστατεύεται η πρώτη κατοικία, άνοιξε τον «ασκό του Αιόλου» για χιλιάδες οφειλέτες του Δημοσίου, οι οποίοι κινδυνεύουν πλέον να χάσουν ακόμη και τα σπίτια στα οποία διαμένουν και για οφειλές χαμηλότερες των 5.000 ή και των 10.000 ευρώ!

Δεδομένου ότι η αγορά ακινήτων έχει καταρρεύσει τα τελευταία χρόνια και οι εμπορικές αξίες υπολείπονται κατά πολύ των αντικειμενικών, οι πλειστηριασμοί ακινήτων για απλήρωτα χρέη προς το Δημόσιο δεν θα κηρύσσονται πλέον άγονοι, αφού δυνητικά θα υπάρχουν πλειοδότες που θα διαθέτουν λιγότερα χρήματα. Σε κάθε περίπτωση, το πολύ χαμηλό τίμημα που θα εισπράττει το Δημόσιο από τον πλειστηριασμό μπορεί να μην είναι αρκετό για να καλύψει το συνολικό χρέος του οφειλέτη, με αποτέλεσμα αυτός όχι μόνο να χάσει το ακίνητό του αλλά και να συνεχίσει να οφείλει στο Δημόσιο! Δεδομένου δε ότι ο ΚΕΔΕ δεν εξαιρεί την πρώτη κατοικία του οφειλέτη από την κατάσχεση και τον πλειστηριασμό, ο κίνδυνος απώλειας της οικογενειακής στέγης για χιλιάδες οφειλέτες έναντι πενιχρού αντιτίμου είναι πλέον υπαρκτός.

3 Η «μνημονιακή» συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. φέρεται να έχει συμφωνήσει με τους εκπροσώπους των δανειστών, στο πλαίσιο των συζητήσεων για την τρίτη αξιολόγηση της πορείας εφαρμογής του Μνημονίου ΙΙΙ, την επέκταση του μέτρου των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και σε υποθέσεις οφειλετών του Δημοσίου. Σύμφωνα με το νέο επικαιροποιημένο Μνημόνιο που αναμένεται να υπογράψει η κυβέρνηση τις επόμενες ημέρες, από το 2018 οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί θα μπορούν να διενεργούνται και για την εκποίηση περιουσιακών στοιχείων φορολογουμένων με ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο! Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι τιμές εκκίνησης θα καθορίζονται με βάση τις τρέχουσες πολύ χαμηλές αξίες της αγοράς, αναμένεται να συμβάλει στην επιτάχυνση των διαδικασιών εκποίησης της ακίνητης περιουσίας χιλιάδων οφειλετών του Δημοσίου, έναντι εξωφρενικά χαμηλών τιμημάτων.

4 εναλλακτικοί τρόποι για να αποφύγετε τα δυσάρεστα

Οι ισχύουσες διατάξεις για την είσπραξη των δημόσιων εσόδων προβλέπουν ότι οι κατασχέσεις που επιβάλλουν οι φορολογικές Αρχές μπορούν να αντιμετωπιστούν προληπτικά με 4 εναλλακτικούς τρόπους, που είναι οι εξής:

1 Η υπαγωγή των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο σε ρύθμιση τμηματικής καταβολής. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις φορολογικές Αρχές μπορούν να ρυθμιστούν έως και 12 μηνιαίες δόσεις ή εάν προέρχονται από έκτακτη φορολογία έως και σε 24 μηνιαίες δόσεις, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 4152/2013 περί «πάγιας ρύθμισης».

Η υπαγωγή στη ρύθμιση αυτή προϋποθέτει την υποβολή υπεύθυνης δήλωσης του άρθρου 8 του ν. 1599/1986 στην οποία ο αιτών τη ρύθμιση οφειλέτης θα πρέπει να αναφέρει αναλυτικά στοιχεία για την εισοδηματική και περιουσιακή του κατάσταση από τα οποία θα πρέπει να προκύπτει, αφενός, η αδυναμία του να εξοφλήσει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του, αφετέρου, η δυνατότητά του να διαθέτει από το μηνιαίο εισόδημά του ένα ποσό για την αποπληρωμή της κάθε μηνιαίας δόσης της ρύθμισης.

Η υπαγωγή στην «πάγια ρύθμιση» του ν. 4152/2013 και η υποβολή τόσο της αίτησης όσο και της απαιτούμενης υπεύθυνης δήλωσης μπορούν να γίνουν ηλεκτρονικά, μέσω ειδικής εφαρμογής του συστήματος ΤΑΧΙSnet, που είναι διαθέσιμη μέσω της ιστοσελίδας της ΑΑΔΕ, στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.aade.gr. Κατά την ηλεκτρονική υποβολή της αίτησης ο οφειλέτης υποχρεούται να συμπληρώνει τα σχετικά πεδία που εμφανίζονται στην οθόνη της αίτησης.

Σε κάθε περίπτωση, ο φορολογούμενος που θα υπαχθεί στη ρύθμιση αυτή θα πρέπει να γνωρίζει ότι:

α) Το συνολικό ποσό των οφειλών που θα ρυθμίσει επιβαρύνεται με ετήσιο ποσοστό τόκων 5%.

β) Σε περίπτωση που, μετά την ημερομηνία υπαγωγής στη ρύθμιση, δημιουργηθούν νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές, μπορεί να τις υπαγάγει κι αυτές σε «πάγια ρύθμιση» (άπαξ) με τους ίδιους όρους.

γ) Προϋπόθεση για την ένταξη στη ρύθμιση είναι ο οφειλέτης να έχει υποβάλει τις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος της τελευταίας πενταετίας, καθώς και τυχόν περιοδικές και εκκαθαριστικές δηλώσεις ΦΠΑ για τις οποίες ήταν υπόχρεος την τελευταία πενταετία.

δ) Για να είναι έγκυρη η ρύθμιση και να μην ακυρωθεί, ο φορολογούμενος θα πρέπει να εξοφλήσει είτε μέσω ηλεκτρονικής τραπεζικής (e-banking) είτε στο ΑΤΜ υποκαταστήματος της τράπεζάς του είτε σε υποκατάστημα οποιασδήποτε τράπεζας την 1η δόση της ρύθμισης μέσα σε χρονικό διάστημα τριών εργάσιμων ημερών από την ημέρα υποβολής της αίτησης. Η εξόφληση της 1ης δόσης είναι εφικτή είτε με την πληκτρολόγηση – σε περίπτωση πληρωμής μέσω e-banking ή μέσω ΑΤΜ- είτε με την προσκόμιση -σε περίπτωση προσέλευσης στο ταμείο τραπεζικού υποκαταστήματος- της λεγόμενης Ταυτότητας Ρυθμιζόμενης Οφειλής (ΤΡΟ), δηλαδή του ειδικού τριμερούς πολυψήφιου κωδικού αριθμού που συνοδεύει τη ρυθμιζόμενη οφειλή.

2 Η ασφάλιση των τακτικά καταβαλλόμενων, μέσω τραπεζικών λογαριασμών, μισθών, συντάξεων και λοιπών ασφαλιστικών επιδομάτων και παροχών μέσω της δήλωσης του βασικού τραπεζικού λογαριασμού του οφειλέτη ως «ακατάσχετου». Για κάθε οφειλέτη του Δημοσίου ισχύει ακατάσχετο όριο 1.250 ευρώ, όσον αφορά στα ποσά των καταθέσεών του σε ένα λογαριασμό που έχει ανοίξει σε ένα μόνο τραπεζικό ίδρυμα. Ωστόσο, για να ισχύσει το ακατάσχετο αυτό όριο, ο οφειλέτης θα πρέπει να γνωστοποιήσει στην ΑΑΔΕ το συγκεκριμένο τραπεζικό λογαριασμό του, υποβάλλοντας ηλεκτρονικά σχετική δήλωση στο σύστημα ΤAXISnet. Εφόσον ο οφειλέτης έχει τραπεζικό λογαριασμό στον οποίο πιστώνονται κάθε μήνα ποσά μισθών ή συντάξεων ή άλλων ασφαλιστικών βοηθημάτων οφείλει να γνωστοποιήσει αυτό το λογαριασμό στην ΑΑΔΕ, ώστε να μην κατάσχονται από αυτόν υπόλοιπα χαμηλότερα των 1.250 ευρώ.

3 Η τμηματική αποπληρωμή του ληξιπρόθεσμου χρέους ανά μη τακτά διαστήματα με την καταβολή ποσών «έναντι», ιδίως αν το ποσό του χρέους υπερβαίνει κατά πολύ τα 500 ευρώ. Η λύση αυτή πρέπει να επιλέγεται μόνο εφόσον είναι αδύνατη η υπαγωγή του χρέους σε «πάγια ρύθμιση» και με πρωταρχικό στόχο το συνολικό ποσό της οφειλής να περιοριστεί κάτω από τα 500 ευρώ, που είναι το όριο πάνω από το οποίο επιτρέπεται η επιβολή του μέτρου της κατάσχεσης ακινήτων ή κινητών περιουσιακών στοιχείων. Κάθε οφειλέτης που έχει ένα μη ρυθμισμένο ληξιπρόθεσμο χρέος μπορεί, όποτε θέλει και έχει τη σχετική ρευστότητα, να πληρώνει οποιουδήποτε ύψους ποσό «έναντι» του συνολικού αυτού χρέους σε οποιοδήποτε υποκατάστημα τράπεζας ή των ΕΛΤΑ ή σε οποιοδήποτε ΑΤΜ τράπεζας ή μέσω e-banking, χρησιμοποιώντας την Ταυτότητα Οφειλής, δηλαδή τον κωδικό πληρωμής, που συνοδεύει το χρέος του. Με τη μέθοδο της καταβολής ποσών «έναντι» επιτυγχάνεται η σταδιακή μείωση του υπολοίπου της οφειλής. Μπορεί δε με τον τρόπο αυτό μια οφειλή της τάξεως των 1.000 ή των 2.000 ευρώ να μειωθεί σταδιακά κάτω από τα 500 ευρώ και ο οφειλέτης να πάψει τουλάχιστον να είναι εκτεθειμένος στον κίνδυνο κατάσχεσης ακινήτων ή κινητών περιουσιακών στοιχείων που κατέχει.

4 Η πώληση ακινήτου περιουσιακού στοιχείου και η απόδοση μέρους ή ολοκλήρου του εισπραττόμενου τιμήματος για την αποπληρωμή της οφειλής. Σε περίπτωση ύπαρξης μεγάλου ληξιπρόθεσμου χρέους ο οφειλέτης έχει το δικαίωμα να πωλήσει ακίνητο περιουσιακό στοιχείο το οποίο κατέχει με την προϋπόθεση της παρακράτησης μέρους ή ολόκληρου του τιμήματος που θα εισπραχθεί προκειμένου να αποδοθεί στο Δημόσιο για την ολοσχερή ή μερική αποπληρωμή του χρέους. Στην περίπτωση αυτή, ο οφειλέτης επιλέγει ο ίδιος ποιο ακίνητο περιουσιακό στοιχείο του θα πωλήσει. Δηλαδή, με την απόφασή του αυτή δεν επιτρέπει να φθάσει η υπόθεσή του στην κατάσχεση, όπου οι φορολογικές Αρχές επιλέγουν εκείνες για κατάσχεση και πλειστηριασμό συνήθως το καλύτερο ακίνητο, το οποίο μπορεί να είναι ακόμη και η πρώτη κατοικία του χρεοφειλέτη, και να εκποιηθεί πλέον έναντι «πινακίου φακής»!

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΛΑΙΤΣΑΚΗΣ
gpalaitsakis@e-typos.com
Από το ένθετο Οικονομία της έντυπης έκδοσης του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής