Με κέλυφος το μεγάλο δημόσιο Επικουρικό Ταμείο, το ΕΤΕΑΕΠ, στο οποίο θα δημιουργηθεί ένας αυτοτελής, λειτουργικά, λογιστικά και περιουσιακά, κλάδος, θα προχωρήσει η μετατροπή της επικουρικής σύνταξης από δημόσια σε ιδιωτική.
της Χριστίνας Κοψίνη
Σύμφωνα με το πόρισμα της επιτροπής που συστάθηκε από τις αρχές Σεπτεμβρίου στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων  ο κεντρικός διαχειριστής των ασφαλιστικών (εργοδοτικών και εργατικών) εισφορών για την επικουρική ασφάλιση θα είναι ο -εντός του ΕΤΕΑΕΠ- αυτοτελής κλάδος, ο οποίος θα δημιουργηθεί για να εισπράττει τις εισφορές και στη συνέχεια να τις ανακατευθύνει σε παρόχους της ιδιωτικής ασφαλιστικής αγοράς που θα επιλέγει ο ασφαλισμένος.
Με αυτόν τον τρόπο  θα υπερκεραστούν οι φόβοι περί αντισυνταγματικότητας, που ξύπνησε το Συμβούλιο της Επικρατείας με τις πρόσφατες αποφάσεις του. Σύμφωνα με το πόρισμα, το ίδιο το ΕΤΕΑΕΠ θα συνάπτει συμβάσεις με τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες μέσω ΑΕΔΑΚ ή άλλες εταιρείες διαχείρισης επενδύσεων και ο ασφαλισμένος θα εντάσσεται σε αυτές τις συμβάσεις με δική του δήλωση.
Η τήρηση της καρτέλας του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου θα είναι αρμοδιότητα και έργο του ΕΤΕΑΕΠ. Στην πραγματικότητα η επικουρική σύνταξη μετατρέπεται σε παροχή από προϊόν και ο ασφαλισμένος σε αποταμιευτή.
Αυτό, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο θα οικοδομηθεί το αρχιτεκτόνημα της νέας επικουρικής ασφάλισης «με κεφαλοποιητικό χαρακτήρα και διαφορετικά χαρακτηριστικά κινδύνου (οι κίνδυνοι που επιφυλάσσουν οι αγορές για τα χρηματοοικονομικά προϊόντα τους) απ’ ό,τι έχει η κύρια (ασφάλιση)», όπως την προσδιόρισε ο, αρμόδιος για τη μετάβαση, υφυπουργός Νότης Μηταράκης κατά την τοποθέτηση του στην 6η ετήσια οικονομική διάσκεψη της Ελληνικής Ενωσης Επιχειρηματιών.
Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί πως από τα πρακτικά των συνεδριάσεων της επιτροπής, ι η βασική εισηγήτρια της εκχώρησης σε ιδιωτικούς παρόχους των εισφορών περιγράφοντας τα μειονεκτήματα του κεφαλαιοποιητικού συστήματος σημειώνει:
«Σε περίπτωση οικονομικής κρίσης κινδυνεύουν τα αποθεματικά, στο μέτρο που δεν έχει ακολουθηθεί η αρχή της συνετής διαχείρισης των αποθεματικών και ειδικότερα η αρχή της διασποράς του επενδυτικού κινδύνου. Επίσης το χρονικό διάστημα που απαιτείται για τον σχηματισμό ενός αξιόλογου κεφαλαίου είναι μακρύ και δεν είναι δυνατή η άμεση κάλυψη νέων κινδύνων».
Στην επιτροπή του υπουργείου Εργασίας, εκτός από τους εκπροσώπους του υπουργείου και της Εθνικής Αναλογιστική Αρχής, συμμετέχουν επίσης η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η Τράπεζα της Ελλάδος, εκπρόσωποι των επαγγελματικών ταμείων, θεσμικοί επενδυτές, η Ενωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδας, η ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Ταμείων και πανεπιστημιακοί.

Τρία επίπεδα «επενδυτικού ρίσκου»

Τα όρια ηλικίας για τη θεμελίωση του δικαιώματος στη νέα ιδιωτική επικουρική σύνταξη προτείνεται από την Επιτροπή να είναι κοντά στο όριο συνταξιοδότησης για την κύρια σύνταξη, καθώς και η νέα επικουρική σύνταξη συνδέεται με τον «κίνδυνο γήρατος», και σε καμία περίπτωση νωρίτερα του 62ου έτους ηλικίας του ασφαλισμένου, αλλά χωρίς ελάχιστο όριο ετών προϋπηρεσίας.
Στο τελικό κείμενο, που θα πάρει τη μορφή σχεδίου νόμου, δεν αποκλείεται να γίνει δεκτή και η προαιρετική υπαγωγή όλων όσοι δεν είχαν ποτέ επικουρική ασφάλιση.
Σε ό,τι αφορά το ύψος των εισφορών, τα μέλη της Επιτροπής συμφώνησαν ότι πρέπει να διατηρηθεί το ισχύον 6,5%, τόσο για τους μισθωτούς όσο και για τους ελεύθερους επαγγελματίες.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων, η Ενωση Θεσμικών Επενδυτών πρότεινε να θεσπιστούν εισφορές για τους ελεύθερους επαγγελματίες στη βάση εισοδήματος και όχι επί του κατώτατου μισθού.
Αναφορικά με τη δυνατότητα προκαταβολής της επικουρικής σύνταξης προτάθηκε ένα 25% να μπορεί να εισπράττεται «μετά τη θεμελίωση του δικαιώματος, ως εφάπαξ παροχή».
Επίσης, ο ασφαλισμένος θα μπορεί να κάνει επιλογή από τρία πακέτα προϊόντων:
  • 1. Χαμηλού επενδυτικού κινδύνου (default scenario)
  • 2. Μεσαίου επενδυτικού κινδύνου.
  • 3. Υψηλού επενδυτικού κινδύνου.

Αν ο ασφαλισμένος δεν επιλέξει κάποιο από τα τρία πακέτα, τότε εντάσσεται αυτόματα στο πακέτο χαμηλού επενδυτικού κινδύνου, το οποίο λειτουργεί ως προεπιλογή. Πώς, όμως, θα γνωρίζει ο ασφαλισμένος ποιο πακέτο να επιλέξει;

«Το δικαίωμα επιλογής των ασφαλισμένων προϋποθέτει ενημέρωση για κάθε εταιρεία και κάθε προσφερόμενο επενδυτικό πρόγραμμα και συμπλήρωση των προβλεπόμενων από τη νομοθεσία εντύπων», προτείνει μέλος της Επιτροπής. Προσθέτει δε ότι αυτή η υποχρέωση θα μπορούσε να αναληφθεί έναντι του ΕΤΕΑΕΠ από τους διαχειριστές επενδύσεων και τα σχετικά έντυπα να συμπληρώνονται από τους ασφαλισμένους μέσω της πλατφόρμας του ΕΤΕΑΕΠ.
Ταυτοχρόνως, προτείνονται περιορισμοί ως προς το δικαίωμα επιλογής πακέτου υψηλού επενδυτικού κινδύνου προς το τέλος του ασφαλιστικού βίου των ασφαλισμένων.

Κρίσιμες αβεβαιότητες για εισφορές και παροχές

Η ομάδα εργασίας για την «επεξεργασία προτάσεων σχετικά με την αναδιοργάνωση της επικουρικής ασφάλισης» κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεών της κατέγραψε τις εξής κρίσιμες αβεβαιότητες:
▶ Δεν υπάρχει εγγύηση για το ύψος της παροχής, ούτε για το σωρευμένο κεφάλαιο εισφορών, ούτε για τις αποδόσεις. «Σε ένα πλήρες κεφαλαιοποιητικό σύστημα», ανέφερε ο εκπρόσωπος της ΕΔΕΚΤ (σ.σ. Εταιρεία Διαχείρισης Επενδυτικών Κεφαλαίων Ταμείων) στη συνεδρίαση της 18ης Σεπτεμβρίου, «η ανάληψη του ρίσκου γίνεται εξ ολοκλήρου από τον ασφαλισμένο». Ομως έτσι ή αλλιώς, όπως σημειώνει έγκριτος νομικός, «το κράτος δεν εγγυάται ποτέ το σύνολο του ποσού της σύνταξης αλλά μέχρι ένα ποσό, που, σύμφωνα με τη σχετική νομολογία και το ευρωπαϊκό δίκαιο, η εγγύηση στο εν γένει δικαίωμα σύνταξης, κύριας και επικουρικής, ανέρχεται προσεγγιστικά περί τα 450 ευρώ αθροιστικά». Στο υφιστάμενο σύστημα το ποσό αυτό καλύπτεται σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν από την κύρια σύνταξη.
Η κάλυψη του κεφαλαίου σε περίπτωση χρεοκοπίας του παρόχου ή κρίσης δεν μπορεί να ξεπερνά το όριο των 30.000 ευρώ, που καλύπτουν τα ομαδικά ασφαλιστικά προγράμματα.
▶ Στο νέο σύστημα δεν θα υπάρχει εφάπαξ παροχή. Το περισσότερο που μπορεί να προβλεφθεί είναι μια προκαταβολή επί της τελικής επικουρικής σύνταξης.
▶ Δεν αναγνωρίζεται περιουσιακό δικαίωμα του ασφαλισμένου.
▶ Υπάρχει μεγάλη ασάφεια στα φορολογικά κίνητρα που θα διέπουν το νέο σύστημα.
▶ Υπάρχουν κίνδυνοι εκροής ασφαλιστικών κεφαλαίων στο εξωτερικό με τη δυνατότητα επενδύσεων και σε ξένες ασφαλιστικές.