Γνωμοδότηση Ν.Σ.Κ. αριθ. 488/2012 Εάν, στην περίπτωση κατά την οποία, λόγω διαζυγίου, ο πατέρας ελάμβανε το πολυτεκνικό επίδομα της διατάξεως της παρ.3 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990, ως ασκών τη γονική μέριμνα των τεσσάρων τέκνων του, τα οποία εν συνεχεία υιοθέτησε η δεύτερη σύζυγος αυτού, κατά τις περί υιοθεσίας ενηλίκου διατάξεις του Αστικού Κώδικα και η οποία δεν απέκτησε από το γάμο αυτό φυσικά τέκνα, καθίσταται δικαιούχος της ισόβιας συντάξεως της διατάξεως της παρ.4 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990 κάποια από τις δύο μητέρες (φυσική ή θετή) και ποία

Γνωμοδότηση Ν.Σ.Κ. αριθ. 488/2012
Εάν, στην περίπτωση κατά την οποία, λόγω διαζυγίου, ο πατέρας ελάμβανε το πολυτεκνικό επίδομα της διατάξεως της παρ.3 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990, ως ασκών τη γονική μέριμνα των τεσσάρων τέκνων του, τα οποία εν συνεχεία υιοθέτησε η δεύτερη σύζυγος αυτού, κατά τις περί υιοθεσίας ενηλίκου διατάξεις του Αστικού Κώδικα και η οποία δεν απέκτησε από το γάμο αυτό φυσικά τέκνα, καθίσταται δικαιούχος της ισόβιας συντάξεως της διατάξεως της παρ.4 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990 κάποια από τις δύο μητέρες (φυσική ή θετή) και ποία
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΩΣ: 488/2012

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

ΤΜΗΜΑ Α' Συνεδρίαση της 24ης Σεπτεμβρίου 2012

ΣΥΝΘΕΣΗ:

Πρόεδρος: Βασίλειος Σουλιώτης, Αντιπρόεδρος Ν.Σ.Κ. Μέλη : Ανδρέας Χαρλαύτης, Στυλιανή Χαριτάκη, Ευφροσύνη Μπερνικόλα, Γαρυφαλιά Σκιάνη, Κωνσταντίνος Κατσούλας, Νομικοί Σύμβουλοι του Κράτους.

Εισηγήτρια: Αικατερίνη Κανελλοπούλου, Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.

Αριθμός Ερωτημάτων: Το υπ' αριθμ.πρωτ.388/Ζ2/27-6-2012 έγγραφο του Κλάδου ΣΤ' Οικογενειακών Επιδομάτων της Γενικής Διευθύνσεως Ασφαλίσεως του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (Ο.Γ.Α.).

Περίληψη Ερωτήματος: Εάν, στην περίπτωση κατά την οποία, λόγω διαζυγίου, ο πατέρας ελάμβανε το πολυτεκνικό επίδομα της διατάξεως της παρ.3 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990, ως ασκών τη γονική μέριμνα των τεσσάρων τέκνων του, τα οποία εν συνεχεία υιοθέτησε η δεύτερη σύζυγος αυτού, κατά τις περί υιοθεσίας ενηλίκου διατάξεις του Αστικού Κώδικα και η οποία δεν απέκτησε από το γάμο αυτό φυσικά τέκνα, καθίσταται δικαιούχος της ισόβιας συντάξεως της διατάξεως της παρ.4 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990 κάποια από τις δύο μητέρες (φυσική ή θετή) και ποία.

Επί του παραπάνω ερωτήματος, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Α' Τμήμα) γνωμοδότησε, ομόφωνα, ως ακολούθως:

I. Από το υπ' αριθμ. πρωτ. 388/Ζ2/27-6-2012 έγγραφο του Κλάδου ΣΤ' Οικογενειακών Επιδομάτων της Γενικής Διευθύνσεως Ασφαλίσεως του Οργανισμού Γεωργικών Ασφαλίσεων (Ο.Γ.Α.) και τα σχετικά έγγραφα του φακέλου του ερωτήματος, προκύπτουν τα ακόλουθα: Σε πατέρα τεσσάρων τέκνων, τα οποία απέκτησε εντός γάμου τα έτη 1977, 1979, 1984 και 1986, ευρισκόμενο σε διάσταση με τη σύζυγο του και φυσική μητέρα των τέκνων του, ανατέθηκε προσωρινά με δικαστική απόφαση, που εκδόθηκε το έτος 1989, η γονική μέριμνα και των τεσσάρων τέκνων του και καθορίσθηκε η επικοινωνία αυτών με την μητέρα τους. Στη μητέρα των τέκνων αυτών χορηγήθηκε το έτος 1991, από την Ανώτατη Συνομοσπονδία Πολυτέκνων Ελλάδος, η πολυτεκνική ιδιότητα. Ο γάμος των γονέων λύθηκε το έτος 1990 και το ίδιο έτος ο πατέρας ήλθε σε δεύτερο γάμο. Στον εν λόγω πατέρα χορηγήθηκε από τον Ο.Γ.Α. το πολυτεκνικό επίδομα της παρ.3 του άρθρου 63 του Ν.1892/1990 από 1-1-1991, ως ασκούντα τη γονική μέριμνα των τέκνων του. Με δικαστική απόφαση, που εκδόθηκε το έτος 2005, η δεύτερη σύζυγος αυτού υιοθέτησε, σύμφωνα με τις περί υιοθεσίας ενηλίκου διατάξεις του Αστικού Κώδικα, τα τέσσερα τέκνα του συζύγου της, με τον οποίο η ίδια δεν απέκτησε φυσικά τέκνα. Το πολυτεκνικό επίδομα καταβαλλόταν στον πατέρα μέχρι 1-6-2007, οπότε διακόπηκε η καταβολή του λόγω θανάτου του δικαιούχου στις 14-5-2007. Κατόπιν των ανωτέρω τέθηκε το προαναφερθέν ερώτημα.

ΙΙ.α. Στη διάταξη της παρ.1 του άρθρου πρώτου του Ν.1910/1944 (ΦΕΚ 229 Α'), όπως ίσχυε, πριν την αντικατάσταση του πρώτου εδαφίου της παρ.1 και της παρ.7 του άρθρου αυτού με το άρθρο 1 του Ν.860/1979, ορίζετο ότι:
«Πολύτεκνοι υπό την έννοιαν του παρόντος νόμου είναι οι γονείς οι έχοντες πέντε τουλάχιστον ζώντα τέκνα εκ νομίμου γάμου ή νομιμοποιηθέντα ή νομίμως αναγνωρισθέντα, εφ' όσον τα μεν θήλεα είναι άγαμα ή διατελούν εν διαζεύξει ή εν χηρεία και συντηρούνται υπό τίνος των γονέων, τα δε άρρενα εφ' όσον είναι ανήλικα και άνευ ιδίου βιοποριστικού έργου. Εις τα τέκνα αυτά συνυπολογίζονται και τα σπουδάζοντα μέχρι παρατάσεως των σπουδών των, οιαδήποτε και αν ώσιν αυταί, είτε θεωρητικοί είτε πρακτικοί, είτε όσον είναι μαθηταί τεχνών ή επαγγελμάτων ως και τα οιασδήποτε ηλικίας ανίκανα προς εργασίαν εξ οποιουδήποτε λόγου ή ανάπηρα πολέμου...»

Με την παρ.1 του άρθρου 1 του Ν.860/1979 (ΦΕΚ 2 Α'), το πρώτο εδάφιο της παρ.1 του άρθρου πρώτου του Ν. 1910/1944 αντικαταστάθηκε, ως ακολούθως: «Πολύτεκνοι υπό την εννοίαν του παρόντος νόμου είναι οι γονείς οι έχοντες τουλάχιστον τέσσερα ζώντα τέκνα εκ νόμιμου γάμου ή νομιμοποιηθέντα ή νομίμως αναγνωρισθέντα, εφ' όσον τα μεν θήλεα είναι άγαμα ή διατελούν εν διαζεύξει ή εν χηρεία και συντηρούνται υπό τίνος των γονέων των, τα δε άρρενα εφ'όσον είναι ανήλικα.»

Με τη διάταξη του άρθρου 6 του Ν.3454/2006(ΦΕΚ 75 Α'), η παράγραφος 1 του πρώτου εδαφίου του Ν.1910/1944 αντικαταστάθηκε και ισχύει, ως εξής: «Πολύτεκνοι υπό την έννοια του παρόντος νόμου είναι οι γονείς οι έχοντες τη γονική μέριμνα και επιμέλεια τεσσάρων τουλάχιστον τέκνων από έναν ή περισσότερους γάμους ή νομιμοποιηθέντων ή νομίμως αναγνωρισθέντων ή υιοθετημένων, τα οποία είναι άγαμα και δεν έχουν συμπληρώσει το εικοστό τρίτο(23)) έτος της ηλικίας τους ή σπουδάζουν σε αναγνωρισμένες τριτοβάθμιες σχολές πανεπιστημιακής και τεχνολογικής εκπαίδευσης και αναγνωρισμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα της ημεδαπής ή της αλλοδαπής ή εκπληρώνουν τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις και δεν έχουν συμπληρώσει το εικοστό πέμπτο(2!?) έτος της ηλικίας τους. Στα τέκνα αυτά συνυπολογίζονται και αυτά με οποιαδήποτε αναπηρία σε ποσοστό εξήντα επτά τοις εκατό(67%) και άνω ισοβίως, ανεξαρτήτως ηλικίας και οικογενειακής κατάστασης.»

β. Στη διάταξη του άρθρου δεύτερου του Ν.1910/1944 ορίζεται ότι:
«1. Η ιδιότητα του πολυτέκνου αποδεικνύεται με το πιστοποιητικό της οικογενειακής του κατάστασης ή αντίστοιχο πιστοποιητικό αρμόδιας αλλοδαπής αρχής, συνοδευόμενο από πιστοποιητικό της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων Ελλάδος. 2.Η Ανώτατη Συνομοσπονδία Πολυτέκνων Ελλάδος απονέμει την πολυτεκνική ιδιότητα... 3...»

γ. Στη διάταξη του άρθρου 2 του Ν.860/1979 ορίζεται ότι:
«Η κατά την έναρξιν της ισχύος του παρόντος νόμου υφισταμένη ή εφεξής αποκτώμενη ιδιότης του πολυτέκνου των γονέων, διατηρείται ισοβίως.»

Επίσης, στη διάταξη της παρ.3 του άρθρου 6 του Ν.3454/2006 ορίζεται ότι: «Οι γονείς που απέκτησαν την πολυτεκνική ιδιότητα βάσει των διατάξεων του ν. 860/1979 (ΦΕΚ 2 Α '), όπως και εκείνοι που την αποκτούν βάσει των διατάξεων του παρόντος, τη διατηρούν ισοβίως και απολαμβάνουν ισοβίως τα δικαιώματα που απορρέουν από την πολυτεκνική ιδιότητα, τα δε τέκνα τους προστατεύονται και απολαμβάνουν των δικαιωμάτων των τέκνων πολυτέκνων όσο διαρκεί η πολυτεκνική ιδιότητα έστω και του ενός γονέα.»

δ. Στη διάταξη της παρ.3 του άρθρου 63 του Ν.1892/1990 (ΦΕΚ 101 Α'), όπως ίσχυε, πριν την τροποποίησή της με την παρ.2 του άρθρου 39 του Ν.2459/1997 και την αντικατάστασή της με την παρ.1 του άρθρου 42 του Ν.3918/2011, ορίζετο ότι:
«Στη μητέρα που θεωρείται πολύτεκνη κατά το ν. 1910/1944, όπως τροποποιήθηκε, καταβάλλεται μηνιαίο επίδομα ίσο προς ενάμισι ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη, όπως κάθε φορά ισχύει, πολλαπλασιαζόμενο επί τον αριθμό των άγαμων μέχρι ηλικίας 25 ετών παιδιών της, το οποίο όμως ουδέποτε δύναται να είναι κατώτερο του τετραπλασίου του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη. Το επίδομα αυτό καταβάλλεται έως ότου παύσει να έχει άγαμα παιδιά ηλικίας μέχρι 25 ετών.»

Η ανωτέρω διάταξη, όπως είχε τροποποιηθεί με την παρ.2 του άρθρου 39 του Ν.2459/1997, αντικαταστάθηκε με την παρ.1 του άρθρου 43 του Ν.3918/2011 και ισχύει σήμερα, ως εξής:
«Στη μητέρα που θεωρείται πολύτεκνη κατά το ν. 1910/1944, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει μέχρι σήμερα, καταβάλλεται μηνιαίο επίδομα ποσού σαράντα τεσσάρων (44) ευρώ για κάθε άγαμο τέκνο μέχρι είκοσι τριών (23) ή είκοσι πέντε (25) ετών ανάλογα με τις προϋποθέσεις που τάσσονται στην παρ. 1 του ν. 1910/1944 (ΦΕΚ 229 Α '), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει μέχρι σήμερα, υπό την προϋπόθεση οι δικαιούχοι να έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα ανήλικα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα...»

ε. Κατ' εξουσιοδότηση της παρ.7 του άρθρου 63 του Ν.1892/1990 εκδόθηκε η υπ' αριθμ.Γ1α/440/7.2.1991 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Οικονομικών και Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΦΕΚ Β'90), με την οποία (άρθρο 1 παρ.1) ως αρμόδιος φορέας για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990 ορίσθηκε ο Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων (Ο.Γ.Α,), που ενεργεί ως εντολοδόχος του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Η εν λόγω υπουργική απόφαση κυρώθηκε και απέκτησε ισχύ νόμου, από τότε που ίσχυσε, με το άρθρο 18 παρ.9 του Ν.2008/1992 (ΦΕΚ 16 Α').

Στη διάταξη του άρθρου 2 της ανωτέρω κοινής υπουργικής αποφάσεως, ορίζεται ότι:
«1.Δικαιούχοι των επιδομάτων και της ισόβιας σύνταξης που προβλέπονται από το άρθρο 63 του Ν. 1892/1990 είναι: α)...β) Του επιδόματος της παρ. 3 η μητέρα που κατά την έννοια του Ν. 1910/44, όπως τροποποιήθηκε, θεωρείται πολύτεκνη εφόσον έχει παιδιά ηλικίας μέχρι 25 ετών. γ)...2...3. Σε περίπτωση διαζυγίου ή ακυρώσεως του γάμου τα επιδόματα των παρ.1, 2 και 3 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990 καταβάλλονται σ' αυτόν στον οποίο του ανατίθεται με δικαστική απόφαση η άσκηση της γονικής μέριμνας, κατά τις διατάξεις του άρθρου 1513 και επόμενα του Α.Κ.»

στ. Στη διάταξη της παρ.4 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή της με την παρ.2 του άρθρου 43 του Ν.3918/2011, ορίζεται ότι:
«Στη μητέρα που δεν δικαιούται πλέον το επίδομα της προηγούμενης παραγράφου χορηγείται ισόβια σύνταξη ποσού εκατόν δύο (102) ευρώ. Την ανωτέρω σύνταξη δικαιούνται επίσης και όσες μητέρες δεν θεωρούνται πολύτεκνες, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 1910/1944 (ΦΕΚ 229 Α '), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, υπό την προϋπόθεση οι δικαιούχοι να έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και να είχαν ή να έχουν τέσσερα τουλάχιστον στη ζωή τέκνα από νόμιμο γάμο ή τέκνα που γεννήθηκαν χωρίς γόμο των γονέων τους...»

ζ. Στη διάταξη της παρ.6 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990, όπως ισχύει, ορίζεται ότι:
«Σε περίπτωση οριστικής διακοπής της συγκατοίκησης των παιδιών με τη μητέρα λόγω υπαιτίου εγκατάλειψής τους από αυτήν ή λόγω θανάτου της, τα επιδόματα των παρ. 1, 2 και 3 αυτού του άρθρου καταβάλλονται σε όποιον έχει την κύρια ή αποκλειστική ευθύνη διατροφής των παιδιών. Η χορήγηση της σύνταξης της παρ.4 αυτού του άρθρου αποκλείεται σε περίπτωση προηγούμενης υπαιτίου εγκατάλειψης των παιδιών από τη μητέρα.»

η. Στη διάταξη του άρθρου 1561 του Αστικού Κώδικα, όπως τούτο τέθηκε δια του άρθρου 1 του Ν.2447/1996, ορίζεται ότι: «Με την υιοθεσία διακόπτεται κάθε δεσμός του ανήλικου με τη φυσική του οικογένεια,με εξαίρεση τις ρυθμίσεις περί κωλυμάτων γάμου των άρθρων 1356 και 1357 και ο ανήλικος εντάσσεται πλήρως στην οικογένεια του θετού γονέα του. Έναντι του θετού γονέα και των συγγενών του ο ανήλικος έχει όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τέκνου γεννημένου σε γάμο. Το ίδιο ισχύει και για τους κατιόντες του θετού τέκνου...».

Περαιτέρω, στη διάταξη του άρθρου 1562 του Αστικού Κώδικα, όπως τούτο τέθηκε δια του άρθρου 1 του Ν.2447/1996, ορίζεται ότι: «Όταν ο ένας σύζυγος υιοθετεί το τέκνο του άλλου, οι δεσμοί του υιοθετούμενου με το φυσικό γονέα του και τους συγγενείς του δεν διακόπτονται. Κατά τα λοιπά η υιοθεσία παράγει όλα τα αποτελέσματα υιοθεσίας που γίνεται και από τους δύο συζύγους.»

Εξάλλου, στη διάταξη του άρθρου 1579 του Αστικού Κώδικα, όπως ισχύει, μετά την αντικατάστασή της με την παρ.5 του άρθρου 25 του Ν.2915/2001, ορίζεται ότι:
«Η υιοθεσία ενηλίκου επιτρέπεται μόνο όταν ο υιοθετούμενος είναι συγγενής ως και τον τέταρτο βαθμό εξ αίματος ή εξ αγχιστείας αυτού που υιοθετεί.»

Τέλος, στη διάταξη του άρθρου 1584 του ιδίου Κώδικα, όπως τούτο τέθηκε με το άρθρο 1 του Ν.2447/1996, ορίζεται ότι:
«Από την τέλεση της υιοθεσίας, το θετό τέκνο και οι κατιόντες του που γεννήθηκαν μετά την υιοθεσία έχουν θέση κοινού τέκνου και κοινών κατιόντων και των δύο συζύγων.Ο δεσμός του θετού τέκνου με τον άλλο φυσικό γονέα του και τους συγγενείς του διατηρείται.»

ΙΙΙ.α. Με τις διατάξεις του άρθρου πρώτου του Ν. 1910/1944, όπως τούτο έχει αντικατασταθεί με την παρ.1 του άρθρου 1 του Ν.860/1979 και εν συνεχεία με τη διάταξη του άρθρου 6 του Ν.3454/2006, οργανώνεται το θεσμικό πλαίσιο απονομής της πολυτεκνικής ιδιότητας και προβλέπονται οι προϋποθέσεις, οι οποίες πρέπει να υφίστανται προκειμένου να αποδοθεί η εν λόγω ιδιότητα. Περαιτέρω, τόσο στη διάταξη του άρθρου 2 του Ν.860/1979, όσο και στη διάταξη της παρ.3 του άρθρου 6 του Ν.3454/2006, ρητά, ορίζεται ότι η αποκτώμενη πολυτεκνική ιδιότητα βάσει των διατάξεων του Ν.860/1979, καθώς και βάσει των διατάξεων του Ν.3454/2006, διατηρείται ισοβίως.

Εξάλλου, σύμφωνα με τη διάταξη του δεύτερου άρθρου του Ν. 1910/1944 αποκλειστικά αρμόδια για την απονομή της πολυτεκνικής ιδιότητας είναι η Ανώτατη Συνομοσπονδία Πολυτέκνων Ελλάδος (ΑΣΠΕ) και κατόπιν ενστάσεως, η Επιτροπή του άρθρου 8 παρ.3 του Ν.3454/2006 (ΣτΕ 4046/2010). Η πολυτεκνική ιδιότητα αποδεικνύεται με την προσκόμιση σωρευτικά πιστοποιητικού οικογενειακής καταστάσεως ή αντίστοιχου πιστοποιητικού αρμόδιας αλλοδαπής αρχής, συνοδευόμενο από πιστοποιητικό της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Ελλάδος (Γνμδ Ν.Σ.Κ.332/2012).

β. Με τη διάταξη της παρ.3 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990 προβλέφθηκε η καταβολή στην μητέρα που θεωρείται πολύτεκνη, κατά τις διατάξεις του Ν. 1910/1944, η καταβολή μηνιαίου επιδόματος, ως κίνητρο προς τους νέους γονείς για τη δημιουργία πολυτέκνων οικογενειών, με στόχο την αντιμετώπιση του οξέος δημογραφικού προβλήματος της χώρας.

Επίσης, με τη διάταξη της παρ.4 του άρθρου 63 του ανωτέρω νόμου προβλέφθηκε, αρχικά, η καταβολή ισόβιας συντάξεως στην μητέρα, που δεν δικαιούται πλέον το πολυτεκνικό επίδομα, εν συνεχεία δε, δυνάμει της διατάξεως της παρ.1 του άρθρου 3 του Ν.2163/1993, και στην μητέρα, που δεν θεωρείται πολύτεκνη, κατά τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 1910/1944, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 του Ν.860/1979, υπό την προϋπόθεση να έχουν την ελληνική υπηκοότητα ή να είναι ελληνικής καταγωγής πρόσφυγες και στις δύο δε περιπτώσεις να μένουν μόνιμα στην Ελλάδα και να είχαν ή να έχουν τέσσερα τουλάχιστον στη ζωή τέκνα από νόμιμο γάμο ή τέκνα που γεννήθηκαν χωρίς γάμο των γονέων τους.

Περαιτέρω, όπως έχει κριθεί νομολογιακά (ΣτΕ 3250/2011, 983/2010, 775/2010, 605/2010, 3434/2009, 2945/2009, 314/2007 Ολ.πλειοψ.) «η χορήγηση της ισόβιας σύνταξης αποτελεί επιπλέον κίνητρο προς τους γονείς, δεδομένου ότι η οικονομική ενίσχυση προς αυτούς δεν θα παύσει να χορηγείται λόγω της ηλικίας των τέκνων.». Υποστηρίζεται, όμως, και η άποψη (314/2007 ΣτΕ Ολ.μειοψ.) ότι «εκ των διατάξεων του ν. 1892/90 προκύπτει η διάκριση μεταξύ του επιδόματος, ως οικονομικής ενισχύσεως προς την πολύτεκνη οικογένεια μέχρις ενηλικιώσεως των τέκνων αυτής, κατά της συντάξεως, ως οικονομικής ενισχύσεως προς τον πολύτεκνο γονέα μετά την ενηλικίωση των τέκνων του. Περαιτέρω, εκ της παρ. 4 του άρθρου 63 του ν. 1892/90, η οποία ρητώς θεσπίζει ως προϋπόθεση συνταξιοδοτήσεως της μητέρας την υπ' αυτής λήψη του επιδόματος, συνάγεται ότι σκοπός του νόμου είναι η προστασία της μητρότητος, κατά το άρθρο 21 του Συντάγματος, όχι δε η παροχή κινήτρων προς τους γονείς για τη δημιουργία πολύτεκνης οικογένειας. Τούτο δε διότι, με την αντίθετη εκδοχή, η σύνταξη θα έπρεπε να χορηγείται εις αμφοτέρους τους γονείς εις ολόκληρον ή κατ' ισομοιρίαν.»

γ. Το πολυτεκνικό επίδομα καταβάλλεται, κατ' αρχήν, στη μητέρα, σε περίπτωση, όμως, υπαιτίου εγκαταλείψεως των τέκνων υπ' αυτής ή λόγω θανάτου της, καταβάλλεται σε όποιον έχει την κύρια ή αποκλειστική ευθύνη διατροφής των τέκνων. Ενώ, εξάλλου, στην περίπτωση διαζυγίου ή ακυρώσεως του γάμου των γονέων το πολυτεκνικό επίδομα καταβάλλεται στον γονέα, στον οποίο ανατίθεται με δικαστική απόφαση η άσκηση της γονικής μέριμνας, κατά τις διατάξεις του άρθρου 1513 επ. του Α.Κ.(ΣτΕ 1919/2010). Επίσης, η χορήγηση της ισόβιας συντάξεως αποκλείεται στην περίπτωση προηγούμενης υπαιτίου εγκαταλείψεως των τέκνων από τη μητέρα τους.

Περαιτέρω, με τις υπ' αριθμόν 1679, 1678, 1677/2011, 978/2010 μ 3322/2009 αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει κριθεί ότι:
«Κατά την έννοια της διατάξεως της παρ.4 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990, ερμηνευομένης σύμφωνα με τα άρθρα 4 και 21 του Συντάγματος, ο πατέρας, (του οποίου ο πρώτος γάμος λύθηκε λόγω θανάτου της συζύγου του και έτσι αυτός είχε την αποκλειστική ευθύνη διατροφής των δύο τέκνων του από το γάμο αυτό), που λαμβάνει το πολυτεκνικό επίδομα του άρθρου 63 παρ.3 του Ν. 1890/1992, όπως διαμορφώθηκε με το άρθρο 2 του Ν.2164/1993, όταν δεν δικαιούται πλέον αυτό, λαμβάνει ισόβια σύνταξη όπως και η μητέρα.». Επίσης, με τις υπ' αριθμόν 3250/2011, 983/2010, 775/2010, 605/2010, 3434/2009, 2945/2009, 2045/2009, 1427/2009, 1424/2009, 1362/2008, 1213/2007(Ολ), 314/2007(0λ) αποφάσεις του ιδίου Δικαστηρίου έχει κριθεί ότι:
«Επειδή, η διάταξη της παρ. 6 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990, κατά το μέρος που δεν προβλέπει ότι, σε περίπτωση θανάτου της δικαιούχου της ισόβιας σύνταξης μητέρας, τη σύνταξη μπορεί να λάβει ο επιζών σύζυγος της, δεν είναι σύμφωνη με τις συνταγματικές διατάξεις(άρθρων 4 και 21)... Και τούτο, γιατί το άρθρο 21 του Συντάγματος επιβάλλει την προστασία της πολύτεκνης οικογένειας, την οποία αποτελούν, πλην των τέκνων, και οι δύο σύζυγοι. Συνεπώς, δεν είναι συνταγματικά ανεκτό να χορηγείται στον ένα μόνο από τους συζύγους(στη μητέρα) παροχή υπό την ιδιότητα του πολυτέκνου γονέα, σε περίπτωση δε θανάτου του να μη λαμβάνει την παροχή αυτή ο επιζών σύζυγος, απομειούμενης με τον τρόπο αυτό της προς την πολύτεκνη οικογένεια προστασίας, εφόσον και οι δύο σύζυγοι αποτελούν μέλη της συνταγματικά προστατευόμενης οικογένειας... Συνεπώς, για να είναι πλήρης και λυσιτελής η συνταγματικά επιβαλλόμενη προστασία της πολύτεκνης οικογένειας, η ισόβια σύνταξη θα πρέπει, σε περίπτωση θανάτου της συζύγου, να καταβάλλεται στον επιζώντα σύζυγο, δηλαδή στον πατέρα».

Εξάλλου, από τη γραμματική διατύπωση της διατάξεως της παρ.4 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990 και ειδικότερα ότι «στη μητέρα που δεν δικαιούται πλέον το επίδομα της προηγούμενης παραγράφου (δηλ.του πολυτεκνικού επιδόματος) χορηγείται ισόβια σύνταξη», δεν συνάγεται βούληση του νομοθέτη να αποκλείσει τη χορήγηση της ισόβιας συντάξεως στη μητέρα, που δεν λαμβάνει το πολυτεκνικό επίδομα, λόγω διαζυγίου και αναθέσεως της γονικής μέριμνας με δικαστική απόφαση στον πατέρα, αφού η χορήγηση αυτής, ρητά, αποκλείεται από το νομοθέτη (παρ.6 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990), μόνο στην περίπτωση προηγούμενης υπαιτίου εγκαταλείψεως των τέκνων από τη μητέρα τους. Με δεδομένο δε ότι την ισόβια σύνταξη λαμβάνουν και οι μητέρες που δεν θεωρούνται πολύτεκνες, κατά τις διατάξεις του άρθρου πρώτου του Ν. 1910/1944, αλλά, και κατά την προαναφερθείσα νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και οι πολύτεκνοι πατέρες, στην περίπτωση θανάτου της δικαιούχου μητέρας, η μη χορήγηση αυτής στην μητέρα, που θεωρείται πολύτεκνη, κατά τις διατάξεις του Ν. 1910/1944, που, όμως, δεν ελάμβανε το πολυτεκνικό επίδομα λόγω διαζυγίου και αναθέσεως της γονικής μέριμνας με δικαστική απόφαση στον πατέρα, θα ήταν εκτός του σκοπού της διατάξεως της παρ.4 του άρθρου 63 του Ν. 1892/1990 και αντίθετη στη διάταξη του άρθρου 21 του Συντάγματος. Κατ' ακολουθία, την ισόβια σύνταξη στην περίπτωση, που το πολυτεκνικό επίδομα καταβαλλόταν στον πατέρα, λόγω διαζυγίου και αναθέσεως σ' αυτόν της γονικής μέριμνας των τέκνων, δικαιούται η μητέρα των τέκνων και μόνο στην περίπτωση θανάτου αυτής, μπορεί να καταβληθεί στον επιζώντα πατέρα, προκειμένου να είναι πλήρης και λυσιτελής η συνταγματική προστασία της πολύτεκνης οικογένειας, σύμφωνα με τις προαναφερθείσες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας.

δ. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1579 του Α.Κ., επιτρέπεται η υιοθεσία ενηλίκου μόνο όταν ο υιοθετούμενος είναι συγγενής ως και τον τέταρτο βαθμό εξ αίματος ή εξ αγχιστείας αυτού που υιοθετεί. Η υιοθεσία ενηλίκου διαφοροποιείται από αυτή του ανηλίκου, ως προς το ότι ο υιοθετούμενος είναι πλήρως δικαιοπρακτικά ικανός, καθότι έχει συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας του (άρθρο 127 Α.Κ.), ως προς το ότι η γονική μέριμνα του φυσικού γονέα έχει παύσει στο σύνολο της για τους φυσικούς γονείς από την ενηλικίωση του τέκνου (άρθρα 127, 1510, 1538 Α.Κ.) και τέλος ως προς τα αποτελέσματά της, αφού, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1584 εδ.β' του Α.Κ., μετά την τέλεση της υιοθεσίας του ενηλίκου παραμένει αμετάβλητος ο βιολογικός και ηθικός δεσμός μεταξύ του υιοθετούμενου και του άλλου φυσικού γονέα του και των συγγενών του ως προς το είδος, τη γραμμή και το βαθμό της συγγένειας (Δασκαρόλης, Πρόσφατοι επεμβάσεις εις το δίκαιον της υιοθεσίας, Αρμ.2002, 1269(1273), Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη, Οικογενειακό Δίκαιο, τομ.β' έκδοση 1998, σελ.362 επ., ΠΠρΑΘ 1343/2004, Γνμδ. Ν.Σ.Κ.700/2000).

Επίσης, όταν ο ένας σύζυγος υιοθετεί το τέκνο του άλλου, οι δεσμοί του υιοθετούμενου με το φυσικό γονέα του και τους συγγενείς του δεν διακόπτονται.

Ενόψει των ανωτέρω και λόγω της πλήρους αποκοπής του υιοθετηθέντος ανηλίκου τέκνου από τη φυσική του οικογένεια σε βαθμό ώστε να μην αποτελεί, μετά τη συντέλεση της υιοθεσίας, μέλος της οικογένειας αυτής, αλλά να αποτελεί πλέον μέλος της θετής οικογένειάς του και έτσι να λείπει μια από τις βασικές προϋποθέσεις συνυπολογισμού ενός τέκνου σ' αυτά που προσδίδουν, κατά τις ανωτέρω διατάξεις, στους γονείς ή στη μητέρα την πολυτεκνική ιδιότητα, όταν η συντέλεση της υιοθεσίας έγινε πριν η μητέρα αποκτήσει και τέταρτο τέκνο, τότε το υιοθετηθέν δεν δύναται να συνυπολογισθεί στα άλλα τέκνα της φυσικής του οικογένειας, ώστε να αποκτηθεί από τους φυσικούς γονείς η πολυτεκνική ιδιότητα. Αντιθέτως, στην περίπτωση που γονείς απέκτησαν τέσσερα τουλάχιστον τέκνα, από αυτά που συνυπολογίζονται, κατά νόμο, για την απόκτηση της πολυτεκνικής ιδιότητας και απέκτησαν έτσι την πολυτεκνική ιδιότητα με όλα τα ευεργετήματα αυτής, αυτή δεν χάνεται όταν, μετά τη γέννηση του τέταρτου τέκνου, δοθεί κάποιο τέκνο για υιοθεσία, ούτε η πολύτεκνη μητέρα στερείται του πολυτεκνικού επιδόματος της παρ.3 του άρθρου 63 του Ν.1892/1990 (Γνμδ. Ν.Σ.Κ. 213/2002).

Επίσης, στην περίπτωση που ένας σύζυγος υιοθετεί τα τέσσερα τέκνα του άλλου, δεν αποκτά την πολυτεκνική ιδιότητα, αφού στην περίπτωση αυτή, κατά τα προαναφερθέντα, δεν διακόπτονται οι δεσμοί του υιοθετούμενου με το φυσικό γονέα του. Τέλος, ούτε, στην περίπτωση υιοθεσίας τεσσάρων ενηλίκων τέκνων, ο υιοθετήσας αποκτά την πολυτεκνική ιδιότητα, καθόσον και στην περίπτωση αυτή δεν διακόπτονται οι δεσμοί του υιοθετούμενου με το φυσικό γονέα του.

IV. Κατόπιν των παραπάνω, επί του τεθέντος ερωτήματος, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Α'Τμήμα), γνωμοδότησε ομόφωνα ότι, την ισόβια σύνταξη δικαιούται να λάβει η φυσική μητέρα, αφού αυτή έχει αποκτήσει την πολυτεκνική ιδιότητα, η οποία διατηρείται ισοβίως, ενώ, εξάλλου, εφόσον δεν συντρέχει η περίπτωση υπαιτίου εγκαταλείψεως των τέκνων αυτής, το γεγονός δε ότι, το πολυτεκνικό επίδομα ελάμβανε ο πατέρας των τέκνων, λόγω διαζυγίου των γονέων και αναθέσεως με δικαστική απόφαση της γονικής μέριμνας των τέκνων σ' αυτόν, δεν συνιστά λόγο, που αποκλείει τη χορήγηση της ισόβιας συντάξεως στη φυσική μητέρα, ότι, αντιθέτως, η θετή μητέρα δεν δικαιούται να λάβει την ισόβια σύνταξη, αφού με την υιοθεσία των τεσσάρων ενηλίκων τέκνων του συζύγου της δεν αποκτά την πολυτεκνική ιδιότητα, κατά τις διατάξεις του Ν.1910/1944 και ότι, η θετή μητέρα δεν δικαιούται να λάβει την ισόβια σύνταξη ούτε ως μητέρα, που δεν θεωρείται πολύτεκνη, κατά τις διατάξεις του Ν.1910/1944, καθόσον στην περίπτωση αυτή απαιτείται η μητέρα να είχε ή να έχει τέσσερα τουλάχιστον στη ζωή τέκνα από νόμιμο γάμο ή τέκνα που γεννήθηκαν χωρίς γάμο των γονέων τους.


ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ

Αθήνα, 2/10/2012

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Βασίλειος Σουλιώτης
Αντιπρόεδρος Ν.Σ.Κ.

Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ
Αικατερίνη Κανελλοπούλου
Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.