Από «έναν εργαζόμενο ανά οικογένεια» στον συνταξιούχο που ζει την οικογένεια
ilikiomenos.jpg
Η «Εφ.Συν.» ανοίγει τον φάκελο ασφαλιστικό. Το 52% ζει από τη σύνταξη του παππού | EUROKINISSI/ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ
Η «ΕΦ.ΣΥΝ.» ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟΝ ΦΑΚΕΛΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ
Λένε ότι μια κοινωνία κρίνεται πρωτίστως από τον τρόπο που φέρεται στα παιδιά της.
Αν ωστόσο ο Σοφοκλής έχει ψήγμα δίκιου, όταν υποστηρίζει πως «πάλι γίνεται παιδί ο άνθρωπος που γερνάει» κι από κοντά ο Ησίοδος, που έλεγε πως «μόνο ο θεός δεν γνωρίζει των γηρατειών τον φόβο», τι ακριβώς συμβαίνει σε μια κοινωνία που κανιβαλίζει τους γέροντές της;
Η επικείμενη αλλαγή στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας δεν είναι απλώς νούμερα, δείκτες, χρήματα: είναι ένας καθρέφτης για το πώς αντιμετωπίζουμε έννοιες, όπως η εργασία, η ασφάλεια, η κοινωνική αλληλεγγύη, η διαγενεακή δικαιοσύνη, η συλλογική μας στάση απέναντι σε όσους εργάστηκαν σκληρά και δεν μπορούν πια.
Αυτά σε... φιλοσοφικό επίπεδο. Γιατί σε πραγματιστικό επίπεδο, σε μια πρακτικά πτωχευμένη από χρόνια χώρα, η σύνταξη του παππού είναι πολλές φορές το μοναδικό εισόδημα μιας οικογένειας.
Ερευνες δείχνουν ότι ένα στα δύο νοικοκυριά ζει με τη λεγόμενη «σύνταξη του παππού».
«Ειλικρινά δεν είναι τόσο οδυνηρό για εμένα, αλλά για τα παιδιά μου. Δεν πονάει το δικό μου χέρι που απλώνεται για να δώσει, αλλά το χέρι του γιου μου που απλώνεται για να πάρει», μας λέει η 68χρονη κυρία Αγγελική, συνταξιούχος δασκάλα. «Με πιάνει απελπισία που ένας νέος άντρας χρειάζεται το χαρτζιλίκι της μάνας του και ξέρω ότι νιώθει ντροπή γι’ αυτό».
Οι παππούδες κι οι γιαγιάδες τα τελευταία χρόνια έμαθαν καλά τι σημαίνει ντροπή. Το περίφημο «μαζί τα φάγαμε» στοχοποίησε και τους συνταξιούχους ουκ ολίγες φορές –για την ακρίβεια κάθε φορά που έπρεπε να τους επιβληθεί μια νέα μείωση στη σύνταξή τους.
Η κυρία Γιούλη είναι 65 χρόνων, συνταξιούχος ΔΕΚΟ. Πήρε τη σύνταξή της στα 55, αφού είχε ανήλικα παιδιά.
Εκτοτε, τ’ ακούει συνεχώς από όλους: από τις εκάστοτε κυβερνήσεις ως... κάτοικος συνταξιουχικού ρετιρέ, από τα κανάλια, από την τρόικα, αλλά και από τα ίδια της τα παιδιά:
Μου λένε συνεχώς ότι τα ίδια δεν θα πάρουν σύνταξη ποτέ κι είναι τόσο θυμωμένα. Λες και φταίμε εμείς που φαλίρισε η χώρα, λες και θα μπορούσαμε να τη σώσουμε, λες και είμαστε βάρος. Καταλαβαίνω ότι δεν είναι θυμωμένα μαζί μου, αλλά ο θυμός τους ξεσπάει πάνω μου.
► 2 άνθρωποι συμπληρώνουν το 60ό έτος της ηλικίας τους κάθε δευτερόλεπτο που περνάει στον πλανήτη
► 40,8% του συνολικού πληθυσμού θα αποτελούν οι πολίτες άνω των 60 στην Ελλάδα του 2050
► 91η κατατάσσεται διεθνώς (σε σύνολο 96 χωρών που καταγράφονται από διεθνείς οργανισμούς) η Ελλάδα, όσον αφορά την ικανοποίηση των ηλικιωμένων για μετακίνηση (53%), ασφάλεια (48%), πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες (39%), σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη του Παρατηρητηρίου Γήρανσης
► 27% του πληθυσμού αποτελούν οι συνταξιούχοι της χώρας (2.654.884 πολίτες, Μάρτιος 2015)
► 882 ευρώ τον μήνα (713 κύρια, 169 επικουρική) η μέση σύνταξη στην Ελλάδα των 2,6 εκατομμυρίων συνταξιούχων, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat
► 12,4% των Ελλήνων συνταξιούχων ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας το 2014, υπολογίζεται στην ίδια έρευνα
► 1 στα 2 νοικοκυριά ζει με τη «σύνταξη του παππού»
► 45% η μείωση των συντάξεων τα τελευταία έξι χρόνια
► 10 δισ. ευρώ η μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης το ίδιο διάστημα
◼ Από το σύνολο των συνταξιούχων, οι 2.020.000 λαμβάνουν σύνταξη γήρατος, ενώ οι 400.000 σύνταξη θανάτου και οι 230.000 σύνταξη αναπηρίας.
Πώς τα «περήφανα γηρατειά» σκαρφάλωσαν στα «ρετιρέ»
Αξιοποιώντας τον αποκαλούμενο «κοινωνικό αυτοματισμό», οι κυβερνήσεις της χώρας από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 και εντεύθεν (και κυρίως κατά τη μνημονιακή περίοδο) καλλιέργησαν την αντίληψη των συνταξιούχων ως «προνομιούχων» που αποτελούν βάρος για το «ενεργό» τμήμα του πληθυσμού, που προφανώς δεν θα γεράσει ποτέ...
Πώς φτάσαμε όμως ώς εδώ; Ο χαιρετισμός «Νιάτα της Ελλάδος, περήφανα γηρατειά» στην κεντρική προεκλογική ομιλία του Ανδρέα Παπανδρέου πριν από τις νικηφόρες εκλογές του 1981 έχει περάσει στην Ιστορία, συνοδευόμενος με το θριαμβευτικό «Ηρθε η ώρα της αλλαγής, ήρθε η ώρα της απελευθέρωσης».
Εκτοτε τα γηρατειά, είτε ως τιμημένα είτε ως περήφανα, επανέρχονταν συχνά-πυκνά στις πρωθυπουργικές ομιλίες ώς και τις βουλευτικές εκλογές του 1985.
Είναι η περίοδος που δίνονται αυξήσεις σε συντάξεις και μισθούς, ενώ η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή προβάλλεται ως ο μηχανισμός που θα προστατεύσει τα εισοδήματα από τις αυξήσεις του πληθωρισμού.
Σταδιακά, οι συνταξιούχοι χάνουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο στις προεκλογικές καμπάνιες. Μπαίνουμε στη δεύτερη τετραετία του ΠΑΣΟΚ και την εισοδηματική πολιτική αναλαμβάνει ο «τσάρος» της εθνικής οικονομίας, Κώστας Σημίτης.
Με το γύρισμα της δεκαετίας, αρχικά δειλά, μετά πιο θαρραλέα, η σύνταξη και η κοινωνική ασφάλιση από εργατική κατάκτηση και δικαίωμα εμφανίζεται ως «πρόβλημα» που χρειάζεται εκσυγχρονισμό, κατ’ άλλους αποδόμηση και ξήλωμα, για να επιλυθεί.
Ορόσημο στο πέρασμα από τα περήφανα στα... δαρμένα γηρατειά είναι το 1995: τότε, πορεία συνταξιούχων στο μέγαρο Μαξίμου γίνεται δεκτή με ξύλο και χημικά από τα ΜΑΤ του υπουργού Δημόσιας Τάξης του ΠΑΣΟΚ της κυβέρνησης Σημίτη, Στέλιου Παπαθεμελή.
Το 1997, στην έκθεση Σπράου, συναντάμε πολλά από τα μετέπειτα θεωρούμενα «μνημονιακά» μέτρα: κατώτατη εθνική σύνταξη-φιλοδώρημα, σταδιακή μετατροπή του συνταξιοδοτικού συστήματος από αναδιανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό, ιδιωτική ασφάλιση ως «τρίτος πυλώνας».
Ορόσημο
Το 2001, μαζικές κινητοποιήσεις ματαιώνουν το «ασφαλιστικό Γιαννίτση», όμως στον δημόσιο λόγο εδραιώνεται η ρητορική του κοινωνικού αυτοματισμού, με αφορμή τις υπαρκτές κοινωνικές ανισότητες και την ψαλίδα και στις συντάξεις.
Το 2003, ο Ροβέρτος Σπυρόπουλος ως υφυπουργός Εργασίας μιλά στη Βουλή για «εύπορους συνταξιούχους», προκαλώντας την οργή χαμηλοσυνταξιούχων, που διαδηλώνουν υπό βροχή, φωνάζοντας «ντροπή και αίσχος».
Με το ξέσπασμα της κρίσης, οι συνταξιούχοι εμφανίζονται πότε ως οι προνομιούχοι των ρετιρέ, με πλήθος αναφορών στις συντάξεις-μαϊμού και τους κρατικοδίαιτους που πήραν σύνταξη στα 50 και τα 55, και πότε ως τα θύματα των μνημονιακών πολιτικών, με σπαρακτικά φωτορεπορτάζ με γιαγιάδες που ψάχνουν φαγητό στα σκουπίδια, ουρές ηλικιωμένων σε συσσίτια και απλωμένα χέρια για μια σακούλα πορτοκάλια.
Η αυτοκτονία του συνταξιούχου Δημήτρη Χριστούλα το 2012 στην πλατεία Συντάγματος και οι λοιδορίες στελεχών τής τότε κυβέρνησης Σαμαρά, που έσπευσαν να υπονομεύσουν την πολιτική σημασία της πράξης του, συμπυκνώνουν τις αντιφάσεις της περιόδου.
«Ακροβάτης»
Ο κύριος Γιάννης περιγράφει την ίδια κατάσταση με άλλους όρους: «Συνταξιούχος σήμερα σημαίνει πάνω από όλα να είσαι ακροβάτης».
Συνταξιούχος αρτεργάτης, στα 80 του, ακροβατεί εξαιρετικά καλά: με μια σύνταξη στα 900 ευρώ καταφέρνει να συντηρεί το σπίτι του, να πληρώνει τα φάρμακά του, να χαρτζιλικώνει παιδιά κι εγγόνια, να κατευνάζει τους φόβους της γυναίκας του, να παρηγορεί τις αγωνίες των παιδιών του:
Παλιά έκανα τους λογαριασμούς του μήνα κι έλεγα τόσα εδώ, τόσα εκεί. Τώρα κάθε φορά παίρνω ένα ρίσκο: πότε θα αφήσω απλήρωτο αυτό και πότε το άλλο. Τη μια με λένε προνομιούχο, την άλλη μού λένε “μη φοβάσαι, παππού, ψήφισέ μας κι όλα θα πάνε καλά”. Τη μία μού λένε “σφίξε κι άλλο το ζωνάρι», την άλλη "θα δώσουμε τη μάχη”. Κι εγώ θέλω ένα να πω: να έρθουν όλοι αυτοί να τα βγάλουν έναν μήνα πέρα με τη ζωή μου, με τα χρήματα που παίρνω και για τα οποία δούλεψα, δεν μου τα χάρισε κανείς.
Οπως κι όλοι οι παππούδες, δεν είναι πάντα ο σάκος του μποξ. Ενίοτε γίνεται λατρεμένη εικόνα για τα μίντια.
Τα περισσότερα κροκοδείλια δάκρυα για τους συνταξιούχους χύθηκαν πριν από το δημοψήφισμα του Ιουλίου: οι ουρές στα ΑΤΜ, με ζουμ σε πρόσωπα παππούδων, πρωταγωνιστούσαν στις ειδήσεις, καθώς επιστρατεύονταν ακόμα και πλαστά ρεπορτάζ με γιαγιάδες από τη Νότια Αφρική.
Ναρκοπέδιο το ασφαλιστικό: Ολοταχώς για τη 13η μείωση των συντάξεων
Οι συντάξεις ήταν εξ αρχής ένα ναρκοθετημένο πεδίο στη σχέση Ελλάδας και δανειστών. Τον Ιούνιο, σε μια ανοίκεια συνέντευξη Τύπου, ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ έβαλε βόμβα στις διαπραγματεύσεις: οι δαπάνες για το ασφαλιστικό αντιστοιχούν στο 10% του ΑΕΠ της χώρας, με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στο 2,5%, μας κατακεραύνωνε ο Τζέρι Ράις.
Ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ επιχείρησε να αποδομήσει την «ελληνική εμμονή στις κόκκινες γραμμές», ισχυριζόμενος ότι οι συντάξεις που παίρνουν οι Ελληνες πολίτες είναι ελαφρώς μικρότερες από τις συντάξεις των Γερμανών, αλλά οι Ελληνες βγαίνουν σε σύνταξη έξι χρόνια νωρίτερα.
Το 44,8% των Ελλήνων συνταξιούχων παίρνει συντάξεις κάτω από το όρια της φτώχειας, απάντησε τότε το υπουργείο Εργασίας, με επιστολή του αρμόδιου υπουργού, Δημήτρη Στρατούλη, στην πρεσβεία της Ελλάδας στο Βερολίνο, με αφορμή σχετική συζήτηση στο Κοινοβούλιο της Γερμανίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος “Ηλιος”, που επικαλείται η επιστολή, η μέση κύρια σύνταξη στην Ελλάδα ανέρχεται σε 664,69 ευρώ και η μέση επικουρική σύνταξη φτάνει τα 168,40 ευρώ.
«Γι’ αυτόν τον λόγο η κυβέρνηση δεν συζητά με τους θεσμούς νέες μειώσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις. Γιατί, πολύ απλά, δεν υπάρχει περιθώριο για άλλες περικοπές, αφού με τα μνημόνια οι συντάξεις μειώθηκαν έως 48%», τόνιζε ο υπουργός.
Από τότε, μετά το περήφανο «όχι» που μετατράπηκε στο περίφημο «ναι», πολύ νερό κύλησε στους μύλους της Ιστορίας. Τώρα η κυβέρνηση, παγιδευμένη ανάμεσα στις προεκλογικές δεσμεύσεις της και το τρίτο Μνημόνιο που έχει αποδεχθεί να εφαρμόσει, συγκαλεί συμβούλιο πολιτικών αρχηγών για το ασφαλιστικό κι αναζητά συναινέσεις.
Ο Αλέξης Τσίπρας, πάντως, καλώντας σε «εθνικό μέτωπο», για να μην περικοπούν εκ νέου οι συντάξεις, παραδέχεται ότι άλλη μία μείωση, η 13η κατά σειρά (!), δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα, επαναλαμβάνοντας για πολλοστή φορά ότι από τις συντάξεις ζουν ολόκληρες οικογένειες χωρίς άλλα εισοδήματα.
Ο πρωθυπουργός -άθελά του ή μη- μας θυμίζει πως από το πρωτο-μνημονιακό «ένας εργαζόμενος σε κάθε οικογένεια» φτάσαμε στο τριτο-μνημονιακό «ένας συνταξιούχος στηρίζει όλη την οικογένεια».
Φυτοζωώντας με αποκούμπι τη σύνταξη: Βγάλε τον παππού από το γηροκομείο!
Το να κοπούν κι άλλο οι συντάξεις δεν αφορά μόνο τον έναν στους τρεις συνταξιούχο συμπολίτη μας. Αφορά την ελληνική κοινωνία στο σύνολό της, αφού -σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία- το ποσοστό των νοικοκυριών, για τα οποία η κύρια πηγή εισοδήματος είναι η «σύνταξη του παππού», έχει αυξηθεί τα δύο τελευταία χρόνια και φτάνει το 52%
Πώς είναι να ζεις με τη σύνταξη του παππού ή της γιαγιάς;
«Δεν ζεις, φυτοζωείς», απαντά ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνταξιούχων του ΙΚΑ,Δήμος Κουμπούρης:
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ομοσπονδίας μας, το 70% των συνταξιούχων ζει με συντάξεις 550-600 ευρώ. Τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της εκρηκτικής ανεργίας, ειδικά των νέων, όλο και περισσότερες οικογένειες βασίζονται, για να επιβιώσουν, στην ήδη πετσοκομμένη σύνταξη του παππού και της γιαγιάς.Ομως δεν είναι σωστό να λέμε ότι τα νοικοκυριά μπορούν να ζήσουν με αυτές τις συντάξεις πείνας. Αν οι συντάξεις περικοπούν ακόμα περισσότερο, η εξέλιξη είναι προβλέψιμη: μαζική φτωχοποίηση και εξαθλίωση των ήδη εξασθενημένων οικονομικά στρωμάτων και ραγδαία υποβάθμιση της ζωής των λαϊκών οικογενειών.
Το να κοπούν κι άλλο οι συντάξεις δεν αφορά μόνο τον έναν στους τρεις συνταξιούχο συμπολίτη μας.
Αφορά την ελληνική κοινωνία στο σύνολό της, αφού -σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία- το ποσοστό των νοικοκυριών, για τα οποία η κύρια πηγή εισοδήματος είναι η «σύνταξη του παππού», έχει αυξηθεί τα δύο τελευταία χρόνια και φτάνει το 52%.
«Για την ελληνική κοινωνία μια ενδεχόμενη μείωση των συντάξεων και κατ’ επέκταση μια προοπτική φτωχοποίησης των συνταξιούχων θα επιφέρει οδυνηρές συνέπειες, όχι μόνο για το επίπεδο διαβίωσης μας μεγάλης μερίδας του ελληνικού πληθυσμού –αφού οι συνταξιούχοι αποτελούν περίπου το 27% του συνολικού πληθυσμού– αλλά επίσης και για τα λεγόμενα μακροοικονομικά μεγέθη», μας λέει ο Διονύσης Ν. Γράβαρης, καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης και μέλος της Επιτροπής Σοφών για το ασφαλιστικό, που διαφοροποίησε τη θέση του.
Οπως εξηγεί, η συντριπτική πλειονότητα των συνταξιούχων διοχετεύει το 90% του διαθέσιμου εισοδήματός της στην κατανάλωση.
Επομένως, η μείωση των συντάξεων έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις: μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης και του ΑΕΠ και συρρίκνωση στον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων.
«Με δεδομένη τη στάσιμη κατάσταση της ελληνικής οικονομίας, επανεκκινεί ο υφεσιακός κύκλος. Με δεδομένα τη διατήρηση της ανεργίας σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, τη μείωση των μισθών, τη διεύρυνση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης και τα υψηλά ποσοστά αδήλωτης εργασίας, η περαιτέρω περικοπή των συντάξεων θα έχει συνέπεια και την ευρύτερη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος για την πλειονότητα των νοικοκυριών. Σε μια τέτοια προοπτική, το μέλλον της ελληνικής οικονομίας θα είναι ακόμα πιο δυσοίωνο», καταλήγει.
Οι... πόλεμοι της στατιστικής: Η φτώχεια των συνταξιούχων με αριθμούς
Φτωχοί ή πλούσιοι είναι οι Ελληνες συνταξιούχοι; Οι απαντήσεις διαφέρουν.
Πέρυσι τον Μάιο μαθαίναμε από τον τότε υπουργό Κοινωνικής Ασφάλισης, Δημήτρη Στρατούλη, ότι το 44,8% των συνταξιούχων στην Ελλάδα ζούσε κάτω από το σχετικό όριο φτώχειας.
Αντίθετα ο ΟΟΣΑ βρίσκει ότι μόλις το 7% των Ελλήνων άνω των 65 ζει σε συνθήκες φτώχειας.
Κάπου ανάμεσα κινείται η Εurostat, τοποθετώντας τα ποσοστά των φτωχών Ελλήνων συνταξιούχων στο 12,4%.
Ο λόγος της μεγάλης απόκλισης δεν είναι άλλος από τους διαφορετικούς τρόπους, με τους οποίους υπολογίζεται η φτώχεια σε κάθε μελέτη.
Αλλο η σχετική φτώχεια, που ορίζεται ως το ποσοστό του πληθυσμού που ζει με εισόδημα μικρότερο του 60% του διάμεσου εισοδήματος, άλλο ο υπολογισμός του ΟΟΣΑ που ορίζει ως φτωχούς μόνο όσους ζουν με λιγότερο από το 50% του μέσου εισοδήματος (που αποτελεί διαφορετική τιμή από το διάμεσο εισόδημα).
Επιπλέον, άλλες τιμές βγαίνουν αν υπολογιστεί η φτώχεια πριν και άλλες μετά τις αποκαλούμενες «κοινωνικές μεταβιβάσεις», δηλαδή τις προνοιακές παροχές.
Με άλλα λόγια, πες μου ποια στατιστική διαβάζεις, να σου πω πόσο φτωχός είσαι.
Ή, για να θυμηθούμε μια ρήση του Ντισραέλι, που είχε μνημονεύσει το καλοκαίρι ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας σε παρέμβασή του σε γερμανική εφημερίδα, εξηγώντας γιατί δεν πρέπει να μειωθούν οι συντάξεις:
«Υπάρχουν τριών ειδών ψεύδη: τα συνήθη, τα καταστρεπτικά και η στατιστική».
Η «σύγκρουση γενεών» με τη ματιά των ειδικών αναλυτών
«Αλυσιδωτές επιπτώσεις»
Τις δυσοίωνες προβλέψεις για ένα μέλλον με ακόμα πιο κουτσουρεμένες συντάξεις συναγωνίζονται οι στενάχωρες διαπιστώσεις για το παρόν των συνταξιούχων και νοικοκυριών που καλούνται να τα βγάλουν πέρα με μόνη σταθερή πηγή εισοδήματος τη γλίσχρα σύνταξη των ηλικιωμένων μελών τους.
Κοινωνικοί επιστήμονες, γεροντολόγοι, επαγγελματίες της υγείας και εργαζόμενοι σε κοινωνικές υπηρεσίες επιβεβαιώνουν, με τη δική τους ματιά, αυτό που οι ειδικοί αναλυτές για το ασφαλιστικό περιγράφουν ως «σύγκρουση γενεών».
Ο Σάββας Ρομπόλης, ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, υποστηρίζει ότι αυτή η σύγκρουση θα εκδηλωθεί το 2038.
«Θα είναι η πρώτη φορά στην Ελλάδα, όπου οι άνθρωποι που θα βγαίνουν τότε στη σύνταξη, θα έχουν παροχές μικρότερες από τις εισφορές που θα έχουν καταβάλει. Ακόμα κι αν εικάσουμε ότι μέχρι τότε η οικονομία θα έχει βελτιωθεί, θα πρέπει να βελτιωθεί και το επίπεδο των συντάξεων, ώστε να εξασφαλίζεται η ανταποδοτικότητα».
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Deutsche Welle, οι Γερμανοί κοινωνιολόγοι υποστηρίζουν ότι η διαμάχη μεταξύ των γενεών βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.
Δεν ήταν λίγοι αυτοί που θεώρησαν άδικη την απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης να αυξήσει κατά 1,1% τα ποσά των συντάξεων, υποστηρίζοντας ότι οι νεότερες γενιές θα πρέπει να εργαστούν μέχρι τα 67 τους, θα πρέπει να καταβάλουν υψηλότερες εισφορές στα ταμεία συντάξεων και τελικά θα λάβουν πολύ χαμηλότερες συντάξεις από τους σημερινούς συνταξιούχους.
«Μία ακόμη μείωση των συντάξεων, οι οποίες έχουν ήδη μειωθεί δώδεκα φορές συνολικά κατά 45%, θα έχει επιπτώσεις στην ελληνική κοινωνία και οικονομία. Ηδη 1.000.000 συνταξιούχοι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας με συντάξεις των 800 ευρώ.
Η περαιτέρω φτωχοποίηση θα έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις, αφού θα δυσχεράνει την πρόσβασή τους σε φάρμακα, θεραπείες και ποιοτική διατροφή», τονίζει ο Σάββας Ρομπόλης:
Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν 350.000 οικογένειες χωρίς κανένα εργαζόμενο μέλος, 500.000 οικογένειες έχουν μόνον έναν εργαζόμενο κι από το 1.350.000 των ανέργων μόνο οι 105.000 παίρνουν επίδομα ανεργίας, ενώ ένα στα δύο νοικοκυριά έχει βασικό εισόδημα τη σύνταξη. Αλλά και η αγορά θα έχει πρόβλημα.Αυτή τη στιγμή η αγορά κινείται με 5 δισ. ευρώ τον μήνα: τα 2,4 από μισθούς του ιδιωτικού τομέα, τα 800 εκατομμύρια από μισθούς του δημόσιου τομέα και τα 2,5 από συντάξεις. Αν λάβετε υπόψη ότι το 90% της σύνταξης πηγαίνει στην κατανάλωση, καταλαβαίνετε ποιες θα είναι οι επιπτώσεις.
«Δύο εικόνες»
Σύμφωνα με τη Μυρτώ Μαρία-Ράγγα, διδάκτορα ψυχολογίας-γεροντολογίας, η προοπτική νέων περικοπών στις συντάξεις έχει φέρει σε αδιέξοδο τους συνταξιούχους, ειδικά όσους με ήδη χαμηλές συντάξεις στηρίζουν άνεργα και απλήρωτα παιδιά.
«Υπάρχουν τουλάχιστον δύο εικόνες που βλέπουμε ως σύμβουλοι ψυχικής υγείας: Από τη μία, οι ηλικιωμένοι θέλουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους αλλά δεν μπορούν όσο θέλουν. Από την άλλη, τους πιέζουν να βοηθήσουν. Υπάρχει το στοιχείο της οικονομικής εκμετάλλευσης. Η κρίση φέρνει πολύ μεγάλες τριβές», μας λέει.
Εκρηκτικές ενίοτε είναι οι εντάσεις που γεννά η αναγκαστική συγκατοίκηση με το ενήλικο παιδί, που επιστρέφει ύστερα από χρόνια ή δεκαετίες στο παιδικό δωμάτιο, επειδή δεν μπορεί πια «να κρατήσει σπίτι»:
Τα έξοδα γίνονται περισσότερα, χωρίς να μπορεί να προσφέρει το "νέο" μέλος στην οικογένεια. Το χειρότερο που συμβαίνει είναι να μη σέβεται ο ένας τα όρια του άλλου.
Εξ ανάγκης συγκάτοικοι
Μια παραλλαγή της επιστροφής στο πατρικό είναι η μετακόμιση των ηλικιωμένων γονιών στο σπίτι των παιδιών τους, από ανάγκη και όχι απαραίτητα φιλοτιμία.
«Οι οίκοι ευγηρίας ξεκίνησαν να αδειάζουν από τις αρχές της κρίσης», μας λέει οΣταύρος Προσαλίκας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Μονάδων Φροντίδας Ηλικιωμένων:
Οποιο γεροντάκι ήταν στοιχειωδώς αυτο-εξυπηρετούμενο, το έπαιρναν σπίτι οι συγγενείς για να έχουν τη σύνταξη. Τα περιστατικά που έχουν παραμείνει, έχουν ανάγκη υψηλής νοσηλευτικής φροντίδας και κλειστής περίθαλψης.Και να θέλουν οι συγγενείς δεν μπορούν να τους φροντίσουν στο σπίτι. Τώρα συμβαίνει το αντίθετο, αυτοί που θέλουν να τους φέρουν, δεν μπορούν. Ουσιαστικά, τα γηροκομεία έχουν μετατραπεί σε αναρρωτήρια και δεν είναι πια σπίτια για ηλικιωμένους.
Από την άλλη, κοινωνικοί λειτουργοί θεωρούν ζητούμενο να παραμένει ο ηλικιωμένος στο σπίτι του, μόνος ή με συγγενείς, καθώς συμβάλλει στο να παραμείνει δραστήριος και να μην ιδρυματοποιηθεί, αν και τονίζουν ότι η ποιότητα ζωής των συνταξιούχων έχει υποβαθμιστεί δραματικά.
«Οταν έρχεται η σύνταξη, στους πρώτους που πάει είναι τα άνεργα παιδιά, ακόμα και αν δεν φτάνει, για να καλύψει ο συνταξιούχος στοιχειώδεις ανάγκες του. Εχουμε δει παππούδες να στερούνται ώς και τα φάρμακά τους, για να πληρώσουν, π.χ., το φροντιστήριο του εγγονού», μας λέει η Σοφία Κολιζέρα, πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων στα προγράμματα «Βοήθεια στο Σπίτι» στην Αττική:
Ολο και πιο συχνά πλέον βλέπουμε συνταξιούχους που θέλουν να στηρίξουν οικονομικά τα παιδιά τους, αλλά δεν μπορούν. Τότε είναι που στεναχωριούνται περισσότερο.
Η διεθνής εμπειρία
Στην κοντινή μας Ισπανία, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, το 80% των συνταξιούχων βοηθάει οικονομικά τους απογόνους του, με τη χρηματοδοτική συνεισφορά στο οικογενειακό εισόδημα να φτάνει τα 290 ευρώ τον μήνα.
Πολύ συχνά οι συνταξιούχοι προσφέρουν καθημερινά μεσημεριανό γεύμα και δείπνο, κυρίως στα νεαρά εγγόνια τους, τα οποία σε ποσοστό 20% αδυνατούν να σιτιστούν στο εστιατόριο του σχολείου, λόγω των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι γονείς τους, ενώ δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο να καλύπτουν τα καθημερινά ψώνια του σπιτιού από το σουπερμάρκετ.
Προκειμένου να καταφέρουν να υποστηρίξουν οικονομικά τους απογόνους τους, οι ίδιοι περικόπτουν τα προσωπικά τους έξοδα.
Συγκεκριμένα:
▶το 46% των ερωτηθέντων έχει μειώσει τις επισκέψεις στον οδοντίατρο και τον οφθαλμίατρο,
▶ το 45% κάνει οικονομία στην κατανάλωση ρεύματος
▶ και το 15% αγοράζει πλέον λιγότερο κρέας, ψάρια, φρούτα και λαχανικά.
Ο συνταξιούχος-στυλοβάτης αλλάζει τον πυρήνα της κοινωνίας
Από τη σκοπιά του κοινωνικού επιστήμονα, η εξαναγκαστική μετατροπή του συνταξιούχου σε οικονομικό αιμοδότη-στυλοβάτη του νοικοκυριού των παιδιών του είναι άλλη μια εκδοχή της κρίσης που πλήττει το κυρίαρχο μεταπολεμικά μοντέλο της πυρηνικής οικογένειας.
«Η πυρηνική οικογένεια πρώτη πλήττεται σε όλες τις εκδοχές της, επειδή αδυνατεί πλέον να διασφαλίσει τον βασικό λόγο ύπαρξης: την ανατροφή των παιδιών, τη σταθερότητα και τους παιδευτικούς-πολιτισμικούς της ρόλους», λέει ο καθηγητής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Ευστράτιος Παπάνης:
Οι γονείς, αφού σταδιακά απώλεσαν τις αστικές καθηλώσεις σχετικά με τις παροχές που έπρεπε να προσφέρουν στα τέκνα, όπως έπρατταν κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, συνδιαλέγονται καθαρά για την επιβίωση.
Σε αυτό το πλαίσιο, η συγκατοίκηση με τους συνταξιούχους γονείς με σκοπό να μοιράζονται τα έξοδα είναι άλλη μια από τις ιδιότυπες μορφές διευρυμένης συμβίωσης που καταγράφονται ήδη στις έρευνες.
«Η τρίτη ηλικία ίσως βιώνει καρτερικά τον χειρότερο εφιάλτη κάθε γενιάς: Ολα εκείνα για τα οποία μόχθησαν ή με αίμα κέρδισαν μοιάζουν με φενάκη. Αλλά και οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι ξεπληρώνουν το τίμημα μιας καταναλωτικής προοπτικής που καθιέρωσαν, αποσιωπώντας αγαστά και επεκτείνοντας το πελατειακό κράτος.
»Οι συντάξεις με το ζόρι επαρκούν για δύο εβδομάδες, τη στιγμή που δισεκατομμύρια θα κερδηθούν από τους παραχαράκτες της δημοκρατίας μεσούσης της κρίσης. Η μέριμνα και η ελπίδα γίνεται ατομική υπόθεση και αυτό ίσως είναι το αποκύημα της αλλοτρίωσης όχι των ανάλγητων ξένων, αλλά μιας κοινωνίας δίχως καβάτζα καμιά, όπως έλεγε και ο Ασιμος...», καταλήγει ο κ. Παπάνης.
Εκτός και αν θεωρήσουμε τους 2,6 εκατομμύρια συνταξιούχους την καβάτζα σχεδόν άλλων τόσων απλήρωτων και ανέργων.
Μια καβάτζα κούφια και επισφαλή σαν τρύπιο λαγήνι..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου