K. Παπανάτσιου: Εικονικές οι 8 στις 10 επιχειρήσεις που μετανάστευσαν στα Βαλκάνια

 
 
 
 
 

Οι οκτώ στις δέκα επιχειρήσεις που μετανάστευσαν τα τελευταία χρόνια είναι εικονικές. Αυτό επισήμανε μιλώντας σε εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη η υφυπουργός Οικονομικών κα Κατερίνα Παπανάτσιου, τονίζοντας μάλιστα ότι σε συνεργασία με τη Βουλγαρία γίνεται προσπάθεια να κλείσουν τα παράθυρα που επιτρέπουν τη φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή μέσω της φορολογικής μετανάστευσης στη γειτονική χώρα.

Συγκεκριμένα η κα Παπανάτσιου σημείωσε, μεταξύ άλλων ότι "το 80% των επιχειρήσεων ελληνικών συμφερόντων που ιδρύθηκαν σε γειτονικές χώρες είναι καθαρά εικονικές. Είναι εταιρείες-σφραγίδες, εταιρείες που έχουν μόνο ΑΦΜ. Ούτε καν εταιρείες που έχουν μεταφέρει ένα μέρος της δραστηριότητας αλλού και ένα μέρος κράτησαν εδώ. Είναι εταιρείες χωρίς προσωπικό και χωρίς καμία πραγματική δραστηριότητα. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι μια ελληνική επιχείρηση που έχει μεταφέρει την έδρα της στο εξωτερικό αλλά είτε με σχέση μητρικής-θυγατρικής είτε με σχέση κεντρικού υποκαταστήματος έχει κρατήσει τη δραστηριότητα στην Ελλάδα φορολογείται για αυτή τη δραστηριότητα στην Ελλάδα. Πρακτικές για πλασματική μεταφορά κόστους της μητρικής ή του κεντρικού προς τη θυγατρική ή το υποκατάστημα μέσω διαφόρων τεχνασμάτων δεν αναγνωρίζονται από τις ελληνικές αρχές και χαρακτηρίζονται εικονικές από το έλεγχο. Τέτοιες πρακτικές είναι παράνομες είτε το γνωρίζουν είτε όχι οι επιχειρηματίες στους οποίους προσφέρονται αυτές οι υπηρεσίες. Και πρέπει να σταματήσουν όχι μόνο για λόγους δημοσιονομικούς αλλά και για τη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων. Με τη Βουλγαρία ειδικά υπάρχει παλιότερη διμερής συμφωνία από "εκσυγχρονιστική κυβέρνηση" που αφήνει παράθυρο για την κατάχρηση της μεταφοράς έδρας. Συνεργαζόμαστε στενά με τη γειτονική χώρα, τόσο το υπουργείο Οικονομικών όσο και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων για να κλείσει αυτό το παράθυρο με τρόπο που να ικανοποιούνται και οι δύο πλευρές. Άλλωστε το διεθνές δίκαιο και οι συμφωνίες σε επίπεδο διεθνών οργανισμών, όπως ο ΟΟΣΑ, αναγνωρίζουν την ανάγκη χρήσης της εσωτερικής αντικαταχρηστικής νομοθεσίας για τέτοιες περιπτώσεις". 

Αναλυτικά όλη η ομιλία της υφυπουργού:

"Κυρίες και κύριοι, 

Μετά από τα τόσα σημαντικά που εξήγγειλαν ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, ο κ. Σπίρτζης, και ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, ο κ. Δραγασάκης, μπορώ να πω και εγώ ότι τα Βαλκάνια αποτελούν ένα πολυσήμαντο γεωγραφικό σταυροδρόμι με πολυδιάστατα οφέλη από άποψη οικονομίας. 

Οι οικονομικές και εμπορικές σχέσεις της χώρας μας με τις βαλκανικές χώρες απέκτησαν νέα δυναμική από τη δεκαετία του 1990. Και βεβαίως ακόμη περισσότερο με την ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2007, της Κροατίας το 2013 και της σταθερής ευρωπαϊκής προοπτικής των χωρών των δυτικών Βαλκανίων. Πολλές ελληνικές επιχειρήσεις από όλους τους κλάδους επέκτειναν την δραστηριότητά τους ή και την παραγωγή τους στις γειτονικές χώρες. Οι κοινοί ιστορικοί και πολιτιστικοί δεσμοί συνέβαλλαν ώστε αυτό να γίνει με επιτυχημένο τρόπο. Κίνητρα για τις ελληνικές επιχειρήσεις ήταν οι ευκαιρίες για αύξηση των πωλήσεών τους αλλά και το χαμηλότερο εργατικό κόστος στο κομμάτι της παραγωγής. Κάποιοι προσπάθησαν και προσπαθούν να επωφεληθούν με καταχρηστικό τρόπο από την ευνοϊκότερη φορολογία ορισμένων από αυτές τις χώρες. 

Οι ελληνικές τράπεζες απέκτησαν σημαντικό μερίδιο της αγοράς σε πολλές βαλκανικές χώρες και αποτέλεσαν εφαλτήριο για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων και άλλων ελληνικών επιχειρήσεων. 

Η δημοσιονομική, οικονομική και τραπεζική κρίση που έπληξε την χώρα μας το 2009 είχε ανάμεικτα αποτελέσματα στη σχέση αυτή. Κατ’ αρχήν οι ελληνικές τράπεζες υποχρεώθηκαν να αναδιπλωθούν ή και να αποχωρήσουν σταδιακά από αυτές τις αγορές. Σε ορισμένες περιπτώσεις η επέκταση επιχειρήσεων εκτός τραπεζικού τομέα ανακόπηκε λόγω των δυσκολιών υποστήριξης των δραστηριοτήτων αυτών από τις μητρικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Σε άλλες περιπτώσεις οι δραστηριότητες στο εξωτερικό στήριξαν την μητρική επιχείρηση και μπόρεσε να αντιμετωπίσει καλύτερα τις συνέπειες της ύφεσης στην Ελλάδα. 
Καθώς η κατάσταση στη χώρα μας έχει πλέον σταθεροποιηθεί και έχουμε επιστρέψει σε αναπτυξιακούς ρυθμούς, ρυθμούς που θα φτάσουν το 2,5% φέτος και του χρόνου, οι ελληνικές επιχειρήσεις θα μπορέσουν σταδιακά να ανανεώσουν την παρουσία και το δυναμισμό τους στις γειτονικές χώρες. 

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να πούμε ορισμένα πράγματα στο φορολογικό κομμάτι. Κατ’ αρχήν η σύσφιξη και προώθηση των οικονομικών σχέσεων στον ευρύτερο χώρο των Βαλκανίων, επιτυγχάνεται και με τη σύναψη διμερών Συμβάσεων Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος. Ειδικότερα, η χώρα μας έχει συνάψει τέτοιες Συμβάσεις με την Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη Βουλγαρία, την Κροατία, τη Ρουμανία, τη Σερβία και τη Σλοβενία, με απώτερο σκοπό την εξάλειψη της διπλής φορολογίας των φυσικών και νομικών προσώπων, τη συνεργασία των φορολογικών αρχών για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, τη δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών, καθώς και την καθιέρωση ενός σταθερού φορολογικού συστήματος, το οποίο ουσιαστικά διευκολύνει την προώθηση των επενδύσεων και ενισχύει την ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων. Συνεπώς οι ελληνικές κυβερνήσεις σε συνεργασία με αυτές των γειτονικών χωρών έχουν δημιουργήσει το πλέγμα των φορολογικών συμφωνιών που απαιτείται για την ανάπτυξη των διμερών σχέσεων και επενδύσεων. 

Από την άλλη πλευρά, ένα σημαντικό ζήτημα είναι η δημιουργία συνθηκών αθέμιτου ανταγωνισμού από τη μετεγκατάσταση ελληνικών επιχειρήσεων σε γειτονικές χώρες χαμηλού κόστους και ευνοϊκότερου φορολογικού καθεστώτος. 
Είναι ένα θέμα που συζητήσαμε στη Φορολογική Ημερίδα στις αρχές Οκτωβρίου και βλέπω πολλούς σήμερα που ήσασταν τότε και εκεί. Και έχουν γίνει πολλά πράγματα ακόμη και στο διάστημα των έξι μηνών που έχουν περάσει από τότε, που θα πω αναλυτικότερα στη συνέχεια. 

Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, όπως όλοι γνωρίζουμε καλά, δεν είναι η πραγματική μεταφορά έδρας και δραστηριότητας λόγω της ευνοϊκότερης φορολογίας αλλά η εικονική μεταφορά της επιχείρησης. 

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, το 80% των επιχειρήσεων ελληνικών συμφερόντων που ιδρύθηκαν σε γειτονικές χώρες είναι καθαρά εικονικές. Είναι εταιρείες-σφραγίδες, εταιρείες που έχουν μόνο ΑΦΜ. Ούτε καν εταιρείες που έχουν μεταφέρει ένα μέρος της δραστηριότητας αλλού και ένα μέρος κράτησαν εδώ. Είναι εταιρείες χωρίς προσωπικό και χωρίς καμία πραγματική δραστηριότητα.  

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι μια ελληνική επιχείρηση που έχει μεταφέρει την έδρα της στο εξωτερικό αλλά είτε με σχέση μητρικής-θυγατρικής είτε με σχέση κεντρικού υποκαταστήματος έχει κρατήσει τη δραστηριότητα στην Ελλάδα φορολογείται για αυτή τη δραστηριότητα στην Ελλάδα. Πρακτικές για πλασματική μεταφορά κόστους της μητρικής ή του κεντρικού προς τη θυγατρική ή το υποκατάστημα μέσω διαφόρων τεχνασμάτων δεν αναγνωρίζονται από τις ελληνικές αρχές και χαρακτηρίζονται εικονικές από το έλεγχο. Τέτοιες πρακτικές είναι παράνομες είτε το γνωρίζουν είτε όχι οι επιχειρηματίες στους οποίους προσφέρονται αυτές οι υπηρεσίες. Και πρέπει να σταματήσουν όχι μόνο για λόγους δημοσιονομικούς αλλά και για τη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων. 

Με τη Βουλγαρία ειδικά υπάρχει παλιότερη διμερής συμφωνία από "εκσυγχρονιστική κυβέρνηση" που αφήνει παράθυρο για την κατάχρηση της μεταφοράς έδρας. Συνεργαζόμαστε στενά με τη γειτονική χώρα, τόσο το υπουργείο Οικονομικών όσο και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων για να κλείσει αυτό το παράθυρο με τρόπο που να ικανοποιούνται και οι δύο πλευρές. Άλλωστε το διεθνές δίκαιο και οι συμφωνίες σε επίπεδο διεθνών οργανισμών, όπως ο ΟΟΣΑ, αναγνωρίζουν την ανάγκη χρήσης της εσωτερικής αντικαταχρηστικής νομοθεσίας για τέτοιες περιπτώσεις. 

Σε πρακτικό επίπεδο, οι φυσικοί έλεγχοι έχουν αυξηθεί στα σύνορα και μέσα από αυτά ενώ το σύστημα ανάλυσης κινδύνου φοροδιαφυγής έχει ενισχυθεί ώστε να γίνονται στοχευμένοι έλεγχοι με αποτελέσματα. 

Συγκεκριμένα, το Τελωνείο Σερρών και η ΔΟΥ Σερρών πραγματοποιούν από κοινού από 1/10/2016, στην οδική αρτηρία του Προμαχώνα Σερρών, καταγραφή των συνοδευτικών παραστατικών (CMR, τιμολόγια κ.α.) που καλύπτουν τη διακίνηση με φορτηγά οχήματα (δημόσιας και ιδιωτικής χρήσης), των αγαθών που εισέρχονται και εξέρχονται από τη χώρα μας. Εφόσον κατά την καταγραφή των στοιχείων των φορτηγών οχημάτων προκύπτουν ευρήματα ή υπόνοιες πραγματοποίησης παράνομης διακίνησης, αυτά αξιολογούνται για την πραγματοποίηση ελέγχων. 

Οι συνολικοί έλεγχοι που διενεργήθηκαν από το Τελωνείο Σερρών και το Γραφείο Κινητής Ομάδας Ελέγχου διαπίστωσαν 309 παραβάσεις σε 6.666 ελέγχους το 2017. 

Για την ενίσχυση των ελέγχων, προχωρήσαμε στην τοποθέτηση ενός σαρωτή τεχνολογίας ακτινών Χ στο μεγαλύτερο λιμάνι της βόρειας Ελλάδας και, πιο συγκεκριμένα, στο Α΄ Τελωνείο Θεσσαλονίκης. Επιπλέον, στο Τελωνειακό κλιμάκιο του Προμαχώνα τοποθετήθηκε ήδη από τα τέλη του περασμένου έτους άλλος αυτοκινούμενος σαρωτής, ενώ παράλληλα βρίσκεται από καιρό σε λειτουργία γεφυροπλάστιγγα για τη ζύγιση των φορτηγών που εισέρχονται στο ελληνικό έδαφος. Στα δύο αυτά τελωνεία έγιναν από το Δεκέμβριο του 2017 έως σήμερα 358 έλεγχοι με ακτίνες X. 

Η ελληνική κυβέρνηση και οι φορολογικές αρχές βρίσκονται σε στενή συνεργασία με τη Βουλγαρία ώστε να βρεθούν λύσεις σε μια σειρά θεμάτων τόσο για την εικονική μεταφορά έδρας όσο και για το λαθρεμπόριο και τη φοροδιαφυγή. 

Σε συναντήσεις αντιπροσωπειών των δύο πλευρών έχει γίνει πολύ σημαντική πρόοδος σε θέματα διοικητικής συνεργασίας και της ανταλλαγής πληροφοριών, ιδιαίτερα στο ζήτημα της κατάχρησης του τελωνειακού καθεστώτος 42 στον τομέα του ΦΠΑ. Δηλαδή τη διαδικασία εισαγωγής αγαθών από τρίτη χώρα, με άμεση αποστολή σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εδώ μπορώ να πω ότι ήδη ξεκινήσαμε και διαβιβάσαμε στη βουλγαρική πλευρά τα στοιχεία των διασαφήσεων εισαγωγής που αφορούν το άρθρο 42 και αφορούν το Δεκέμβρη του 2017. Ήταν μια καλή κίνηση από την πλευρά τη δική μας προς τη γείτονα χώρα. 

Επίσης έχουμε κάνει συμφωνίες διοικητικές για την ανταλλαγή πληροφοριών απευθείας μεταξύ υπαλλήλων των δύο χωρών για να μειώσουμε έτσι το χρόνο ελέγχου και επίσης χαμηλώνουμε το όριο για την αποστολή αιτημάτων μεταξύ των δύο χωρών από τις 15.000 στις 5.000 ευρώ. 

Κυρίες και κύριοι, 
Οι πολιτικές μας δικαιώθηκαν γιατί πέτυχαν ταυτόχρονα τον τριπλό στόχο της προστασίας των αδύναμων στρωμάτων, της αποκατάστασης της δημοσιονομικής αξιοπιστίας της χώρας και της επιστροφής στην ανάπτυξη. Πολλοί θεωρούσαν ότι αυτοί οι στόχοι ήταν ασύμβατοι. Αποδείξαμε το αντίθετο. Βεβαίως θέλουμε ακόμη περισσότερη δουλειά, ταχύτερη ανάκαμψη προκειμένου να καλυφθεί το έδαφος από τη χαμένη πενταετία 2009-2014. Δίνουμε τη βαρύτητα που πρέπει στη σχέση μας με τα Βαλκάνια. Εμείς αποφασίζουμε για τις τύχες μας. Η ελληνική οικονομία έχει πλέον σταθεροποιηθεί και μπορούμε να κοιτούμε το μέλλον με συγκρατημένη αισιοδοξία".