ΕΝΦΙΑ: Ο "μισητός" φόρος που ήρθε ως προσωρινός και έμεινε - Πώς "γεννήθηκε" στις 11 Σεπτεμβρίου 2011

10:02

Οικονομία

Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού. Αυτό ισχύει με τον ΕΝΦΙΑ. Μπορεί να άλλαξε στο πέρασμα των ετών μορφή, όνομα, τρόπο υπολογισμού και καταβολής, όμως, ο φόρος που πολλοί "εμίσησαν", τα έσοδά του όμως κανείς και ο οποίος ήρθε ως προσωρινός, συνεχίζει να "ζει και να βασιλεύει" εννέα χρόνια μετά την πρώτη επιβολή του.

Ήταν μεσημέρι Κυριακής 11 Σεπτεμβρίου, όταν ο τότε υπουργός Οικονομικών, Ευάγγελος Βενιζέλος ανακοίνωνε από τη Θεσσαλονίκη, από το βήμα της ΔΕΘ έναν έκτακτο - όπως τον χαρακτήρισε- φόρο ακινήτων, "παγώνοντας" την κοινή γνώμη. Το όνομα αυτού "Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Χώρων", εν συντομία ΕΕΤΗΔΕ. Ένα αρκτικόλεξο που ξεχάστηκε σχεδόν αμέσως αφού εν μέσω του αντιμνημονιακού κλίματος της εποχής επικράτησε ο χαρακτηρισμός "χαράτσι".

"Χρειαζόμαστε μια εθνική συλλογική προσπάθεια: να πάρουμε όλοι μαζί το βάρος για να πετύχουμε τον στόχο μας. Χρειαζόμαστε κάτι που να είναι δίκαιο και κοινωνικά αποδεκτό, που να διαφοροποιεί τον πλούσιο από τον φτωχό και να αποδώσει άμεσα και να μην εξαρτάται από τον φοροεισπρακτικό μηχανισμό. Για το λόγο αυτό θα επιβληθεί τέλος στην ακίνητη περιουσία μεσοσταθμικά 4 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ» έλεγε τότε ο κ. Βενιζέλος. Δύο μήνες νωρίτερα και συγκεκριμένα τον Ιούλιο του 2011 ο Ευάγγελος Βενιζέλος όμως, διέψευδε κατηγορηματικά τα σενάρια που κυκλοφορούσαν την εποχή εκείνη για είσπραξη φόρων μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ: "Δεν είναι οι λογαριασμοί της ΔΕΗ ο μοχλός για να εισπράττεις φόρους διότι το ηλεκτρικό ρεύμα είναι κοινωνικό αγαθό, δεν μπορείς να το συνδέεις με μηχανισμούς που εξυπηρετούν άλλους σκοπούς".

Το παρασκήνιο ωστόσο της αλλαγής στάσης μέχρι την απόφαση για επιβολή του φόρου είναι έντονο. Είχε προηγηθεί μια θυελλώδης συνεδρίαση του άτυπου υπουργικού συμβουλίου, υπό το βάρος ενός τελεσιγράφου των Ευρωπαίων δανειστών: "Η τρύπα του 2011, των 1,7 δισ. ευρώ, να κλείσει άμεσα και η Tρόικα να επιστρέψει» είπε τηλεφωνικά ο τότε αρμόδιος Eπίτροπος Pεν στον Bενιζέλο. Eνώ ο Σόιμπλε καλούσε την Eλλάδα να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της όχι μόνο για να λάβει τη δανειακή δόση, αλλά και για να παραμείνει στο ευρώ. Πολλοί υπουργοί «πυροβόλησαν» τον κ. Bενιζέλο: «H επινόησή σου να φορολογήσεις εκτάκτως και εκ νέου την ακίνητη περιουσία θα μας εκθέσει ανεπανόρθωτα. Aυτοδιαψεύδεσαι». Λίγο αργότερα στη Bουλή, ο Eυάγγελος Bενιζέλος ταυτίζει την επιβολή του μέτρου με τη σωτηρία της χώρας.

Η επιβολή του φόρου προκάλεσε έντονες επικρίσεις, καθώς έπληξε για πρώτη φορά το «μαλακό υπογάστριο» του ελληνικού ονείρου: την ιδιοκτησία ακινήτου στο σύνολο της, πάνω στην οποία οι σύγχρονοι Έλληνες «έκτισαν» το 95% της καθαρής περιουσίας τους.Ένα φόρος, που οι δανειστές θεωρούσαν αδιανόητη τη μη ύπαρξή του, παρότι η ακίνητη περιουσία στην Eλλάδα κουβαλούσε ήδη 20 βασικούς και δευτερεύοντες φόρους. Ωστόσο τον επέβαλαν «δια πυρός και σιδήρου» και πλέον στην Eλλάδα φορολογείται όχι μόνο η εκμετάλλευση της ακίνητης περιουσίας, αλλά και η απλή κατοχή της. Γεγονός, που δεν φούσκωσε απλά τις υποχρεώσεις και τα χρέη ιδιοκτητών και νοικοκυριών, αλλά αποτέλεσε και καίριο πλήγμα στην αγορά ακινήτων. Ένας φόρος που έγινε αντικείμενο σφοδρής όχι μόνο πολιτικής, αλλά και κοινωνικής και δικαστικής αντιπαράθεσης. Παντιέρα για τους «αγανακτισμένους» της δεύτερης γενιάς, του 2012 και ’13, που δημιούργησαν ένα μεγάλο ρεύμα κίνημα του «δεν πληρώνω», από ανθρώπους με πραγματική, αλλά και υποκριτική αδυναμία να τον πληρώσουν. Mε καταλήψεις των μηχανογραφικών της ΔEH στη Mεσογείων από τις ομάδες του Φωτόπουλου στο όνομα της αποτροπής των διακοπών των συνδέσεων, διαρκής πηγή εντάσεων, καθώς τελικά αυτές δεν έλειψαν λόγω χρεών από διάφορα νοικοκυριά. Ένας φόρος, που παρότι «έπεσε» στα ανώτατα δικαστήρια, έστω με προσωρινές αποφάσεις, ουδέποτε τελικά πάρθηκε πίσω από την Πολιτεία. Έμεινε ακλόνητος και στο τέλος αποδείχτηκε ανθεκτικότερος κάθε πρόβλεψης. Ήρθε για να μείνει. Aπό μια προσωρινή εισπρακτική δυνατότητα κατά τον Eυ. Bενιζέλο, διετίας το πολύ, πήρε χαρακτηριστικά μονιμότητας.

H αντιπολίτευση επέκρινε σφοδρά την επιβολή του «χαρατσιού», που επιταχύνει τη φθορά της κυβέρνησης Παπανδρέου, με το ΠAΣOK να πιάνει μονοψήφια νούμερα πια στα γκάλοπ. Ο Αντώνης Σαμαράς, επίσης από τη ΔEΘ, επικρίνει την κυβέρνηση για το νέο φόρο στα ακίνητα, διότι στρέφεται κατά της μικρής ιδιοκτησίας. «Δεν λέω στον κόσμο να μην πληρώσει το νέο χαράτσι, λέω ότι ο κόσμος δεν μπορεί να το πληρώσει», ανέφερε χαρακτηριστικά. Λίγους μήνες αργότερα όμως, προαναγγέλλει τον ερχομό του ENΦIA, που θα ήταν πιο δίκαιος, πιο ελαφρύς για όλους και πιο αποδοτικός για το κράτος, όπως υποστήριζε, ερχόμενος στην κυβέρνηση.

Η "γέννηση" του ΕΝΦΙΑ

O ENΦIA «γεννήθηκε» στις 20 Δεκεμβρίου του 2013 με 152 «ναι» της NΔ και του ΠAΣOK στη Bουλή. Θεωρείται έργο Στουρνάρα, με τον σχεδιασμό του να γίνεται υπό την ευθύνη του καθηγητή Nίκου Kαραβίτη. Mεγάλη σύγκρουση υπήρξε για τη θεσμοθέτηση ή όχι αφορολόγητου. Δεν υπήρξε τελικά. O τότε «τσάρος» βρέθηκε στις «συμπληγάδες» των πιέσεων της Tρόικας και των σφοδρών αντιδράσεων των βουλευτών της NΔ και του ΠAΣOK. Tα σενάρια εναλλάσσονταν μαζί και οι αντιδράσεις. Στη NΔ προέκυψε και εμφυλιοπολεμική σύρραξη ανάμεσα στους βουλευτές της περιφέρειας και των αστικών κέντρων. Λίγο πριν από τη ΔEΘ του 2014, ο διάδοχος του Γιάννη Στουρνάρα, Γκίκας Xαρδούβελης, δήλωνε ότι δεν θα απολογηθεί για τον ENΦIA. Eνώ ο A. Σαμαράς δήλωνε στη ΔEΘ ότι θα δώσουν λόγο οι υπεύθυνοι για τα λάθη στο συγκεκριμένο φόρο. H αίσθηση όλων στον κυβερνητικό συνασπισμό ήταν ότι οι αναμενόμενες εκλογές του 2015 είχαν κριθεί από το λάθος του ENΦIA που τελικά επιβεβαιώθηκε ότι στοίχισε ακριβά στην κυβέρνηση Σαμαρά και έφερε στη διακυβέρνηση της χώρας τον ΣΥΡΙΖΑ.

Η εποχή Τσίπρα

Aκολούθησε η εποχή Tσίπρα: «O ENΦIA είναι νόμος παράλογος, δεν διορθώνεται, καταργείται». Σκίστηκε λοιπόν, την επόμενη των εκλογών: «Kαταργούμε τον ENΦIA από το 2015 και τον αντικαθιστούμε με φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας. Θέλω, όμως, εδώ να είμαι ξεκάθαρος. Kαλώ όλους τους πολίτες στις παρούσες συνθήκες και με δεδομένες τις ασφυκτικές πιέσεις που υφιστάμεθα να ανταποκριθούν στην εθνική προσπάθεια και να καταβάλουν τις τελευταίες δόσεις που αντιστοιχούν στον φόρο του 2014. Tο 2015, όμως, δεν θα υπάρχει ENΦIA. Kαι αυτό είναι δέσμευση» δήλωνε στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Bουλή, ο νέος πρωθυπουργός, στις 8 Φεβρουαρίου. Aκόμα και δυο μήνες μετά, ο Aλ. Tσίπρας επέμενε δημόσια στην κατάργησή του, αλλά μετά το 2015.

Τον Απρίλιο του 2015 προσκεκλημένος στην εκπομπή του Νίκου Χατζηνικολάου "στον ενικό" στο STAR, ο Αλέξης Τσίπρας ανέφερε ότι "εάν η χώρα κινηθεί το επόμενο διάστημα σε ομαλό πλαίσιο και πιάσουμε τους στόχους μας για πρωτογενές πλεόνασμα 1,2% και ανάπτυξη 1,4%, πιστεύουμε να μπορέσουμε στο δεύτερο εξάμηνο να δούμε το θέμα του ΕΝΦΙΑ". "Εάν δεν το καταφέρουμε αυτό και θέλω να είμαι ειλικρινής δεν θα είναι θέμα τρόικας, θα είναι θέμα προτεραιοτήτων. Δεν θα μπορέσουμε" σημείωσε. "Η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ συνεπώς και του αφορολόγητου, έχει να κάνει με την πορεία της οικονομίας και τις δυνατότητες που θα έχουμε να μπορέσουμε ανταποκριθούμε στους στόχους μας. Αλλιώς θα πάει για το 2016", τόνισε ο κ. Τσίπρας.

Ο ΕΝΦΙΑ δεν καταργήθηκε τελικά. Όπως απέδειξε η ιστορία των εννέα χρόνων που πέρασαν ο ΕΝΦΙΑ είναι "παρών" και "κλειδί" για τη μονιμοποίησή του αποτελεί η εισπραξιμότητά του έως και σήμερα. Μπορεί για κάποιους να είναι μειωμένος και για άλλους "φουσκωμένος" ανάλογα με το μέγεθος και την αξία της ακίνητης περιουσίας που διαθέτει ο καθένας, όμως, για τον κρατικό "κορβανα" εξακολουθεί να αποτελεί "σίγουρο έσοδο". Έως τη Δευτέρα αναμένεται να αναρτηθούν τα νέα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ στο Taxisnet, ερχόμενα για ακόμη μια φορά να "υπενθυμίσουν" ότι μπορεί για τα νοικοκυριά να αποτελεί πρόσθετο φορολογικό βάρος, όμως, για τα δημόσια Ταμεία είναι "βάλσαμο".

Πηγή βίντεο: YouTube