Όπως έχει αναφερθεί κατά κόρον το τελευταίο διάστημα σε συνέδρια, ημερίδες αλλά και στα διάφορα Μ.Μ.Ε., σημαντική τομή του Νέου Πτωχευτικού Κώδικα  είναι η πρόβλεψη της απαλλαγής χρεών για το φυσικό πρόσωπο οφειλέτη που θα πτωχεύσει.
του Κωνσταντίνου Ντζούφα  
Δικηγόρου παρ΄ Αρείω Πάγω – LLM Αστικού Δικαίου, Msc in Banking and Finance Law
Ε-mail:kntzoufas@gmail.com, τηλ. 2103800426-429.

Κεντρικό πρόσωπο της απαλλαγής χρεών λοιπόν στο Νέο Πτωχευτικό Δίκαιο είναι το φυσικό πρόσωπο οφειλέτης, ενώ εκτός εμβέλειας της ρύθμισης της απαλλαγής χρεών  παραμένουν τα νομικά πρόσωπα ως τέτοια, για τα οποία ωστόσο παρέχεται η ευκαιρία της εξυγίανσης μέσω των προπτωχευτικών διαδικασιών εξυγίανσης και του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών. Με μια σειρά προϋποθέσεων λοιπόν το φυσικό πρόσωπο οφειλέτης που θα πτωχεύσει, μπορεί να πετύχει την απαλλαγή του  από σχεδόν το σύνολο των χρεών του εντός τριετίας από την κήρυξη της πτώχευσης (ή και εντός 1 έτους εφόσον καταλείπει σημαντική περιουσία που αντιστοιχεί σε ποσοστό 10% των συνολικών οφειλών και ταυτόχρονα ανέρχεται τουλάχιστον σε 100.000 ευρώ) και να διεκδικήσει την λεγόμενη δεύτερη ευκαιρία.

Μια καινούρια και πολύ σημαντική παράμετρος του Νέου Πτωχευτικού Κώδικα  ωστόσο  που δεν είναι ευρύτερα γνωστή, έγκειται στη δυνατότητα απαλλαγής και των νομίμων εκπροσώπων νομικών προσώπων που θα πτωχεύσουν (ως νομικά πρόσωπα) για χρέη των τελευταίων και  για τα οποία ευθύνονται προσωπικά εκ της ιδιότητάς τους αυτής. Στην ανωτέρω περίπτωση μολονότι οι νόμιμοι εκπρόσωποι δεν ενεργούν πράξεις στο δικό τους λογαριασμό ούτε δημιουργούν πρωτογενώς «δικά τους ατομικά χρέη» ευθύνονται ωστόσο αλληλεγγύως και εις ολόκληρον για χρέη νομικών προσώπων στα οποία κατέχουν μια θέση διεύθυνσης ή εκπροσώπησης, δηλαδή ευθύνονται ex officio. Το φαινόμενο αυτό ως γνωστόν συνοδεύει απαρέγκλιτα τους εκπροσώπους νομικών προσώπων, όπως πρωτίστως προσωπικών και κεφαλαιουχικών εταιριών αλλά και λοιπών νομικών προσώπων (διαχειριστές Ο.Ε, Ε.Ε., Ε.Π.Ε, Ι.Κ.Ε. και διευθύνοντες ή εντεταλμένους συμβούλους Α.Ε.), οι οποίοι ευθύνονται εκ του νόμου αλληλεγγύως και εις ολόκληρον για φορολογικά και ασφαλιστικά χρέη των εταιριών-νομικών προσώπων εκ μόνης της ιδιότητάς τους ως διοικητών ή διαχειριστών μιας εταιρίας ή ενός νομικού προσώπου δυνάμει των νέων άρθρων 50 του ΚΦΕ (Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος) και του άρθρου 31 παρ.1 Ν. 4321/2015 για τα χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία.

Τον «ομφάλιο αυτό λώρο» μεταξύ της ιδιότητας νομίμου εκπροσώπου και αλληλέγγυας ευθύνης χρεών έρχεται να κόψει σε μεγάλο βαθμό ο Νέος Πτωχευτικός Κώδικας. Ο τελευταίος προβλέπει λοιπόν στο άρθρο 195 αυτού την δυνατότητα απαλλαγής για χρέη που προέκυψαν σε ορισμένη χρονική περίοδο για εκπροσώπους νομικών προσώπων συνεπεία της κήρυξης της πτώχευσης αυτών των νομικών προσώπων. Σύμφωνα λοιπόν με το ανωτέρω άρθρο: «Φυσικό πρόσωπο που εκ του νόμου έχει αλληλέγγυα ευθύνη λόγω της ιδιότητάς του ως εκπροσώπου ή διοικούντος το νομικό πρόσωπο οφειλέτη απαλλάσσεται από κάθε ευθύνη για οφειλές του οφειλέτη που προέκυψαν εντός της ύποπτης περιόδου, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 116, ή και εντός των τριάντα έξι (36) μηνών που προηγήθηκαν της ύποπτης περιόδου, με την πάροδο τριάντα έξι (36) μηνών από την υποβολή της αίτησης πτώχευσης, ή είκοσι τεσσάρων (24) μηνών από την κήρυξη της πτώχευσης ή την καταχώρηση της παρ. 4 του άρθρου 77, όποιο από τα δύο προηγηθεί χρονικά, εκτός εάν εντός της παραπάνω προθεσμίας υποβληθεί προσφυγή οποιουδήποτε έχει έννομο συμφέρον κατά της απαλλαγής του.»

Η  επίτευξη της απαλλαγής των εκπροσώπων έχει διπλή χρονική αφετηρία: α) επέρχεται σε 24 μήνες από την κήρυξη του νομικού προσώπου σε πτώχευση ή από την καταχώριση σύμφωνα με το άρθρο 77ΠτΚ της απόρριψης της αίτησης πτώχευσης λόγω ανεπάρκειας της πτωχευτικής περιουσίας ή β) σε τριάντα έξι (36) μήνες από την υποβολή της αίτησης πτώχευσης, οποιαδήποτε από τις παραπάνω δύο περιπτώσεις συντρέξει νωρίτερα. Επομένως ήδη από την κατάθεση του δικογράφου της πτώχευσης για την εταιρία ή άλλο νομικό πρόσωπο που μπορεί να κηρυχθεί σε πτώχευση αρχίζει να «τρέχει» υπέρ των νομίμων εκπροσώπων η σχετική προθεσμία απαλλαγής.

Επιπλέον η απαλλαγή αυτή μπορεί να περιλάβει και χρονικό διάστημα έως και τριάντα έξι (36) μηνών (3 χρόνων δηλαδή!) που προηγήθηκαν της παύσης πληρωμών, δηλαδή 36 μήνες πριν την ουσιαστική πτώχευση της εταιρίας και κάθε εν γένει νομικού προσώπου διάστημα διόλου ευκατοφρόνητο ακόμα και για τα ελληνικά δεδομένα μακροχρόνιας συσσώρευσης χρεών. Με τον τρόπο αυτό σημαντικό βάρος χρεών μπορεί να αρθεί από τους ώμους των νομίμων εκπροσώπων εταιριών. Τα χρέη αυτά προσδιορίζονται στο άρθρο 50 του ΚΦΕ και αφορούν σχεδόν το σύνολο των επιρριπτόμενων φόρων (Φ.Π.Α., Εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ, παρακρατούμενους, κ.λπ.) αλλά και ασφαλιστικών εισφορών, για τα οποία ευθύνονται αλληλεγγύως οι νόμιμοι εκπρόσωποι-διοικητές νομικών προσώπων εκ της ιδιότητάς τους. Κατά μία άποψη μάλιστα (βλ. Ντζούφα Κων/νο-αμφισβητούμενο) η απαλλαγή αυτή μπορεί να εκτείνεται δυνάμει της διατύπωσης του νόμου πέρα από τα χρέη προς το Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία και για ευθύνη που προκύπτει από τις αδικοπραξίες ή τον συνδυασμό των άρθρων 914ΑΚ και 71ΑΚ (π.χ. προσωπική ευθύνη νομίμου εκπροσώπου για ακάλυπτες επιταγές της εταιρίας) και ένεκα των οποία προκύπτει και ευθύνη των εκπροσώπων.

Η απαλλαγή από τα χρέη επέρχεται με την παρέλευση των παραπάνω χρονικών διαστημάτων με την επιφύλαξη βέβαια της μη άσκησης προσφυγής κατά της απαλλαγής εντός τριετίας από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον κατά της απαλλαγής αυτής για περιοριστικά όμως πλέον αναφερόμενους λόγους όπως η δόλια πρόκληση της πτώχευσης, η μη ύπαρξη καλής πίστης κατά την κήρυξη αυτής, η μη συνεργασία με τον σύνδικο της πτώχευσης και η τέλεση συγκεκριμένων ποινικών αδικημάτων (χρεοκοπίας, πλαστογραφίας, κλοπής και υπεξαίρεσης), στα οποία όμως -και αυτό είναι πολύ σημαντικό- δεν συγκαταλέγεται η φοροδιαφυγή. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι ακόμα και αν τέτοια προσφυγή των πιστωτών κατά της απαλλαγής γίνει δεχτή, πλέον το πτωχευτικό δικαστήριο μπορεί κατά την ορθότερη ερμηνεία να προκρίνει μέσες λύσεις, όπως τον ορισμό επιμηκυμένης περιόδου απαλλαγής χρεών (περισσότερο από την συνήθη προθεσμία των 3 χρόνων) ή και απλώς μερική απαλλαγή σε ορισμένες περιπτώσεις, χωρίς να άγεται σε καταστάσεις του «όλα ή τίποτα» όπως στο παρελθόν.

Με τη σημαντική νεοπαγή αυτή διάταξη δίνεται σημαντικό κίνητρο σε νομίμους εκπροσώπους εταιριών (και εν γένει νομικών προσώπων) που έχουν συσσωρεύσει ιδίως υψηλά χρέη προς το Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία, για τις οποίες δεν διαφαίνεται βάσιμη ελπίδα ανάκαμψης, να υποβάλλουν εγκαίρως αίτηση πτώχευσης προκειμένου -μεταξύ των άλλων πλεονεκτημάτων για την εταιρία – να διεκδικήσουν την ατομική απαλλαγή τους από σημαντικό όγκο χρεών προς Δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία, χωρίς μάλιστα κατ’ ανάγκη να κηρυχτούν οι ίδιοι ατομικά ως φυσικά πρόσωπα σε πτώχευση. Η νέα αυτή διάταξη σε  συνδυασμό με τον χρονικό περιορισμό της ευθύνης των νομίμων εκπροσώπων για χρέη που ήδη προσφέρει το νέο άρθρο 50 του ΚΦΕ και άλλες παρόμοιες διατάξεις, δύναται να προσφέρει σημαντικές λύσεις για το management εταιριών που επιδιώκουν να περιστείλουν σημαντικά την προσωπική τους ευθύνη. Επιπλέον το άρθρο 195 εφαρμόζεται και για την απαλλαγή των εκπροσώπων νομικού προσώπου για οφειλές νομικού προσώπου, του οποίου η αίτηση πτώχευσης ή η κήρυξη σε πτώχευση προηγήθηκε της θέσης του Νέου Πτωχευτικού Κώδικα σε ισχύ.

Τέλος κεντρική σημασία και την αξιοποίηση της ευκαιρίας αυτής έχει η έγκαιρη υποβολή αίτηση πτώχευσης για την εταιρία από την στιγμή που διαπιστωθεί αδυναμία εκπλήρωσης ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της εταιρίας ή εν γένει νομικού προσώπου κατά μόνιμο και γενικό τρόπο, καθώς η καθυστερημένη και ιδίως μακροχρόνια καθυστέρηση υποβολής της μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια της δυνατότητας της απαλλαγής για τους νομίμους εκπροσώπους της εταιρίας σε περίπτωση προσφυγής των πιστωτών. Η κήρυξη σε πτώχευση λοιπόν ενός νομικού προσώπου και δη εταιρίας λαμβάνει μια νέα διάσταση, καθώς πέραν των άλλων στοχεύσεών της, επάγεται δυνητικά σημαντικά αντανακλαστικά  ευνοϊκά αποτελέσματα για τους νομίμους εκπροσώπους αυτών.

πηγή :Taxheaven