Τα νέα τεκμήρια «καίνε» και τα χαμηλά εισοδήματα «Παγίδες» με τεκμήρια-«φωτιά» για κατοικίες, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, πισίνες που θα φέρουν περισσότερους φόρους σε εκατομμύρια φορολογουμένους έχει «στήσει» το υπουργείο Οικονομικών, με στόχο την είσπραξη εσόδων άνω του 1 δισ. ευρώ.

	ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Τα νέα τεκμήρια «καίνε» και τα χαμηλά εισοδήματα

«Παγίδες» με τεκμήρια-«φωτιά» για κατοικίες, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, πισίνες που θα φέρουν περισσότερους φόρους σε εκατομμύρια φορολογουμένους έχει «στήσει» το υπουργείο Οικονομικών, με στόχο την είσπραξη εσόδων άνω του 1 δισ. ευρώ.

4/5/2012

Της Μαρίας Βουργάνα
Με την εκκαθάριση των φετινών φορολογικών δηλώσεων εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενοι κινδυνεύουν να φορολογηθούν όχι με βάση τα πραγματικά εισοδήματά τους αλλά για μεγαλύτερα εισοδήματα που θα προκύψουν με την εφαρμογή των νέων αυξημένων, ακόμη και 200%, τεκμηρίων διαβίωσης. Τα νέα τεκμήρια «καίνε» και απειλούν κυρίως χαμηλόμισθους και χαμηλοσυνταξιούχους που διαμένουν σε ιδιόκτητη ή μισθωμένη κατοικία και διαθέτουν ένα αυτοκίνητο μικρό ή μεσαίου κυβισμού. Τα αυξημένα τεκμήρια σε συνδυασμό με το νέο μειωμένο αφορολόγητο όριο των 5.000 ευρώ αναμένεται να οδηγήσουν στα ταμεία της εφορίας χιλιάδες φορολογουμένους, οι οποίοι μέχρι σήμερα δεν πλήρωναν ούτε ένα ευρώ φόρο. Ακόμα και για κάποιον που θα υποβάλει φορολογική δήλωση με μηδενικό εισόδημα αλλά έχει κύρια κατοικία 50 τ.μ. και ένα αυτοκίνητο 1.200 κυβικών εκατοστών, ο αναλογούν φόρος θα είναι 400 ευρώ.
Κι αυτό, γιατί με βάση τα νέα τεκμήρια διαβίωσης, η εφορία θα υπολογίσει ότι ο συγκεκριμένος φορολογούμενος έχει ελάχιστες δαπάνες διαβίωσης 3.000 ευρώ και έξοδα 2.000 ευρώ για τη χρήση και τη συντήρηση της κατοικίας και άλλα 4.000 ευρώ για το αυτοκίνητο. Συνολικά δηλαδή, το τεκμαρτό του εισόδημα είναι 9.000 ευρώ και άρα τα 4.000 ευρώ που είναι πάνω από το νέο αφορολόγητο των 5.000 ευρώ φορολογούνται με συντελεστή 10% και έτσι προκύπτει καταβολή φόρου 400 ευρώ.
Κατοικίες
Το τεκμήριο διαβίωσης για τις κατοικίες ενεργοποιείται από το πρώτο τετραγωνικό μέτρο και αφορά όχι μόνο όσους κατοικούν σε ιδιόκτητη κατοικία ή έχουν δευτερεύουσα ή εξοχική κατοικία. Αφορά και αυτούς που ζουν σε μισθωμένη κατοικία ή τους έχει παραχωρηθεί δωρεάν, αφού συνηθίζεται πολλοί γονείς να παραχωρούν την κατοικία τους στα παιδιά τους ή το αντίστροφο τα παιδιά στους γονείς. Το τεκμήριο προκύπτει με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της ιδιοκατοικούμενης ή της μισθωμένης ή της δωρεάν παραχωρούμενης κύριας κατοικίας. Συγκεκριμένα υπολογίζεται κλιμακωτά με βάση την επιφάνειά της ως ακολούθως:

• Μέχρι και 80 τ.μ. κύριων χώρων αυτής, με 40 ευρώ το τ.μ.
• Από 81 μέχρι και 120 τ.μ. κύριων χώρων αυτής, με 65 ευρώ το τ.μ.,
• Από 121 μέχρι και 200 τ.μ. κύριων χώρων αυτής, με 110 ευρώ το τ.μ.
• Από 201 έως 300 τ.μ. κύριων χώρων αυτής, με 200 ευρώ το τ.μ.
• Από 301 τ.μ. κύριων χώρωναυτής, με 400 ευρώ το τ.μ..

Για τον υπολογισμό της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης των βοηθητικών χώρων της κύριας κατοικίας ορίζεται ποσό 40 ευρώ το τ.μ., ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας. Ως βοηθητικοί χώροι σε περίπτωση πολυκατοικίας θεωρείται ο ανεξάρτητος χώρος της αποθήκης ή του γκαράζ μέσα στην ίδια οικοδομή, ενώ στην περίπτωση μονοκατοικίας η αποθήκη, ο χώρος στάθμευσης, το λεβητοστάσιο, η αποθήκη καυσίμων, το κλιμακοστάσιο, εφόσον οι χώροι αυτοί βρίσκονται σε λειτουργική ενότητα με αυτή και δεν είναι κοινόχρηστοι.
Οι φορολογούμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν ακόμη ότι:
1) Για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης, από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ., τα ποσά προσαυξάνονται κατά 40% και για περιοχές με τιμή ζώνης από 5.000 ευρώ και άνω το τ.μ., κατά 70%.
2) Όταν υπάρχει μονοκατοικία τα ποσά προσαυξάνονται κατά 20%.
3) Για τα ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές εκτός αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων θα λαμβάνεται υπόψη η τιμή εκκίνησης.
4) Όταν υπάρχει δευτερεύουσα κατοικία που ιδιοκατοικείται ή μισθώνεται ή έχει παραχωρηθεί δωρεάν λαμβάνεται το ήμισυ της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης που προκύπτει όταν έχουμε κύρια κατοικία μαζί με το βοηθητικό χώρο της.
5) Αν η κατοικία μισθώνεται ορισμένους μήνες μέσα στο έτος, τα ετήσια ποσά της αντικειμενικής δαπάνης διαβίωσης θα επιμερίζονται με βάση τους μήνες που διαρκεί η μίσθωση.
6) Για δευτερεύουσες εξοχικές κατοικίες δεν ισχύει ο περιορισμός της ετήσιας δαπάνης διαβίωσης που προκύπτει από αυτές, σε τρεις μήνες το έτος.
7) Δεν υπολογίζεται ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης στις περιπτώσεις των κενών κατοικιών. Προκειμένου για κατοικίες που παραμένουν κενές για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών, απαιτείται η προσκόμιση φωτοαντίγραφων λογαριασμών της ΔΕΗ ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο (π.χ. λογαριασμοί ύδρευσης, κοινοχρήστων) από το οποίο να αποδεικνύεται ότι το ακίνητο ήταν κενό για όλο το υπόψη διάστημα.
8) Δεν υπολογίζεται αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης για δευτερεύουσες κατοικίες που μισθώνουν μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού για τουριστικούς λόγους.
9) Σε περίπτωση συνιδιοκτησίας του ακινήτου, η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης θα υπολογίζεται με βάση τη συνολική επιφάνεια της κατοικίας και στη συνέχεια θα γίνεται ο επιμερισμός της, μεταξύ των συνιδιοκτητών, με βάση τα ποσοστά συνιδιοκτησίας τους.
10) Σε περίπτωση συνιδιοκτησίας μιας κατοικίας π.χ. από δύο συνιδιοκτήτες όπου ο ένας έχει παραχωρήσει το ποσοστό ιδιοκτησίας του στον άλλο προκειμένου ο τελευταίος να χρησιμοποιήσει την κατοικία στο σύνολό της, η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης που προκύπτει από τη συνολική επιφάνεια της κατοικίας θα βαρύνει τον ιδιοκτήτη που χρησιμοποιεί την κατοικία αυτή.
Δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία
Για τον προσδιορισμό του τεκμηρίου λαμβάνεται υπόψη η ετήσια δαπάνη που καταβάλλεται για ιδιωτικά σχολεία στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης, όπως αυτή προκύπτει από τις σχετικές αποδείξεις παροχής υπηρεσιών. Εξαιρούνται οι δαπάνες που καταβάλλονται σε εσπερινά γυμνάσια και λύκεια, καθώς και στα ειδικά σχολεία ατόμων με ειδικές ανάγκες. Στην περίπτωση διαζευγμένων γονέων, όπου άλλος γονέας βαρύνεται με τα τέκνα και άλλος καταβάλλει τις δαπάνες διδάκτρων των τέκνων, η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης θα βαρύνει τον γονέα που καταβάλλει τις δαπάνες αυτές.
Οικιακοί βοηθοί, οδηγοί αυτοκινήτου κ.λπ.
Τεκμήριο αποτελεί η ετήσια αντικειμενική δαπάνη που καταβάλλεται σε οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό, η οποία ορίζεται στο κατώτατο όριο αμοιβών, όπως αυτό προσδιορίζεται από τις ισχύουσες διατάξεις για την αντίστοιχη κατηγορία εργαζομένων. Εξαιρούνται οι δαπάνες που καταβάλλονται στην περίπτωση που ο φορολογούμενος απασχολεί έναν μόνο οικιακό βοηθό, καθώς και οι δαπάνες που καταβάλλονται στην περίπτωση που ο φορολογούμενος ή πρόσωπο που συνοικεί με αυτόν και τον βαρύνει έχει αναπηρία 67% και πάνω από διανοητική καθυστέρηση ή φυσική αναπηρία ή είναι ηλικίας άνω των 65 ετών και απασχολεί ένα νοσοκόμο.
Ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης Κάθε χρόνο εκτός των τεκμηρίων εφαρμόζεται και ένα ποσό ως ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης που ορίζεται στο ποσό των 3.000 ευρώ προκειμένου για άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο και στο ποσό των 5.000 ευρώ προκειμένου για συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση.
Συνταξιούχοι
Τα τεκμήρια περιορίζονται κατά 30% για συνταξιούχους που έχουν υπερβεί το 65ο έτος της ηλικίας τους.
Εως 71,3 % πάνω για τα αυτοκίνητα
Το τεκμήριο για τα αυτοκίνητα αυξήθηκε από 33,3% μέχρι 71,3%. Ειδικότερα ανέρχεται:

• Για τα αυτοκίνητα μέχρι 1.200 κ.ε σε 4.000 ευρώ.
• Για αυτοκίνητα μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κ.ε. μέχρι τα 2.000 κ.ε.

Για αυτοκίνητα μεγαλύτερα των 2.000 κ.ε. προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κ.ε. και μέχρι 3.000 κ.ε. και για αυτοκίνητα μεγαλύτερα από 3.000 κ.ε. προστίθενται 1.200 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
Το τεκμήριο μειώνονται ανάλογα με την παλαιότητα του αυτοκινήτου, η οποία υπολογίζεται από το έτος πρώτης κυκλοφορίας του στην Ελλάδα, κατά ποσοστό 30% για χρονικό διάστημα πάνω από 5 και μέχρι 10 έτη και κατά ποσοστό 50% για χρονικό διάστημα πάνω από 10 έτη.
Προσέξτε: Τεκμήριο δεν εφαρμόζεται για επιβατικά ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητα που διαθέτουν πιστοποιητικό αυθεντικότητας, καθώς και για επιβατικά αυτοκίνητα ειδικά διασκευασμένα για κινητικά ανάπηρους, με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%.
200% πάνω τα τεκμήρια για τα σκάφη αναψυχής
Αυξημένα έως και 200% είναι τα τεκμήρια για τα σκάφη αναψυχής που εφαρμόζονται για τα εισοδήματα του 2011.
Πιο συγκεκριμένα:

• Για μηχανοκίνητα σκάφη ανοικτού τύπου (χωρίς χώρο ενδιαίτησης), ταχύπλοα και μη, ολικού μήκους μέχρι 5 μέτρα, το τεκμήριο ορίζεται σε 4.000 ευρώ. Για τα πάνω από 5 μέτρα το ποσό αυτό αυξάνεται κατά 2.000 ευρώ το μέτρο.
• Για μηχανοκίνητα ή μεικτά σκάφη με χώρους ενδιαίτησης, ολικού μήκους μέχρι και 7 μέτρα, το τεκμήριο ανέρχεται σε 12.000 ευρώ. Για τα πάνω από 7 και μέχρι 10 μέτρα ολικού μήκους προστίθενται 3.000 ευρώ ανά επιπλέον μέτρο μήκους, για τα πάνω από 10 και μέχρι 12 μέτρα ολικού μήκους προστίθενται 7.500 ευρώ ανά επιπλέον μέτρο μήκους, για τα πάνω από 12 και μέχρι 15 μέτρα ολικού μήκους 15.000 ευρώ ανά επιπλέον μέτρο μήκους, για τα πάνω από 15 και μέχρι 18 μέτρα ολικού μήκους 22.500 ευρώ ανά επιπλέον μέτρο μήκους, για τα πάνω από 18 και μέχρι 22 μέτρα ολικού μήκους 30.000 ευρώ ανά επιπλέον μέτρο μήκους. Τέλος για τα σκάφη πάνω από 22 μέτρα ολικού μήκους προστίθενται 50.000 ευρώ ανά επιπλέον μέτρο μήκους.

Σημειώστε ακόμη ότι:

• Τα ποσά μειώνονται κατά 50% για τα πλοία αναψυχής που έχουν κατασκευαστεί ή κατασκευάζονται στην Ελλάδα εξ ολοκλήρου από ξύλο, τύπων «τρεχαντήρι», «βαρκαλάς», «πέραμα», «τσερνίκι» και «λίμπερτι», που προέρχονται από την ελληνική ναυτική παράδοση.
• Το τεκμήριο μειώνεται ανάλογα με την παλαιότητα του σκάφους κατά 15% αν έχει παρέλθει χρονικό διάστημα πάνω από 5 και μέχρι 10 από το έτος που νηολογήθηκε για πρώτη φορά και 30% αν έχει περάσει χρονικό διάστημα πάνω από δέκα έτη.
• Τα ποσά μειώνονται κατά 50%, προκειμένου για τα ιστιοφόρα σκάφη.
• Για σκάφη με μόνιμο ναυτολογημένο πλήρωμα για ολόκληρο ή μέρος του έτους, στην παραπάνω δαπάνη προστίθεται και η αμοιβή του πληρώματος, ενώ τα σκάφη επαγγελματικής χρήσης δεν λαμβάνονται υπόψη για την επαγγελματική δαπάνη.
• Αναγνωρίζεται η ακινησία για τα σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης.

Αεροσκάφη, ελικόπτερα, ανεμόπτερα.
Το τεκμήριο έχει διαμορφωθεί ως εξής:

• Για ανεμόπτερα στο ποσό των 8.000 ευρώ.
• Για αεροσκάφη με κινητήρα κοινό, εσωτερικής καύσης και στροβιλοελικοφόρα, καθώς και ελικόπτερα, στο ποσό των 65.000 ευρώ για τους 150 πρώτους ίππους ισχύος του κινητήρα τους που προσαυξάνεται με το ποσό των 500 ευρώ για κάθε ίππο πάνω από τους 150 ίππους.
• Για αεροσκάφη αεροπροωθούμενα (JET) στο ποσό των 200 ευρώ για κάθε λίμπρα ώθησης.
• Τα ποσά δεν μειώνονται λόγω ακινησίας ή παλαιότητας.

Πισίνες
Αυξημένο είναι και το τεκμήριο διαβίωσης για τους φορολογούμενους που διαθέτουν πισίνα, ενώ τεκμήριο αποτελεί και η συναρμολογούμενη πισίνα, αφού ο νόμος δεν κάνει καμία διάκριση.
Το νέο αυξημένο τεκμήριο έχει διαμορφωθεί ως εξής:

• 160 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο μέχρι και τα 60 τετραγωνικά μέτρα και
• 320 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, για επιφάνεια άνω των 60 τετραγωνικών μέτρων.
• Για εσωτερική δεξαμενή κολύμβησης, τα ποσά διπλασιάζονται. Προκειμένου για κοινόχρηστες πισίνες που βρίσκονται σε συγκροτήματα πολυκατοικιών, η ετήσια αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης επιμερίζεται στους ιδιοκτήτες των ακινήτων με βάση τα χιλιοστά κάθε διαμερίσματος στο οικόπεδο.

Δάνεια, γονικές παροχές
Εξι «όπλα» για να αποφύγετε τα προβλήματα
Δάνεια από συγγενείς, τραπεζικά δάνεια, πώληση περιουσιακών στοιχείων, καθώς και γονική παροχή ή δωρεά χρηματικών ποσών μπορεί να αποδειχθούν σωτήρια για τους φορολογουμένους που θέλουν να αποφύγουν τη παγίδα των τεκμηρίων. Ειδικότερα τα «όπλα» για να αποφύγετε τα τεκμήρια είναι:
1) Ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενων ετών.
2) Έσοδα από πώληση περιουσιακών στοιχείων (αυτοκινήτων, ακινήτων, σκαφών αναψυχής κ.τ.λ.).
3) Δάνεια, δωρεές, γονικές παροχές.
4) Κέρδη από τυχερά παιχνίδια. Δεν αναγνωρίζονται τα κέρδη από καζίνο.
5) Κεφάλαια που έχουν επαναπατριστεί.
Οι φορολογούμενοι
Αμφισβήτηση μόνο με την υποβολή στοιχείων
Το ποσό των τεκμηρίων μπορεί να αμφισβητηθεί από το φορολογούμενο όταν αυτό είναι μεγαλύτερο από την πραγματική δαπάνη του φορολογουμένου και των μελών που τον βαρύνουν, εφόσον αυτό αποδεικνύεται από τον υπόχρεο με βάση πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία. Αυτό μπορεί να γίνει για όσους:
α) Υπηρετούν τη στρατιωτική θητεία τους στις Ένοπλες Δυνάμεις.
β) Είναι φυλακισμένοι.
γ) Νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική.
δ) Είναι άνεργοι και δικαιούνται βοήθημα ανεργίας.
ε) Συγκατοικούν με συγγενείς πρώτου βαθμού και έχουν μειωμένες δαπάνες διαβίωσης, λόγω αποδεδειγμένης συμβολής στις δαπάνες αυτές των συγγενών τους, με την προϋπόθεση ότι οι τελευταίοι αυτοί έχουν εισόδημα από εμφανείς πηγές.
στ) Είναι ορφανοί ανήλικοι οι οποίοι έχουν στην κυριότητά τους επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης από κληρονομιά του πατέρα ή της μητέρας τους και
ζ) Προσκομίζουν στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι γι