ΕΣΟΔΑ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ ΧΑΝΕΙ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Εταιρείες... φαντάσματα στη Βουλγαρία

ΕΣΟΔΑ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ ΧΑΝΕΙ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ

Εταιρείες... φαντάσματα στη Βουλγαρία

Της Μαρίας Βουργάνα

Πόσο εύκολο είναι τελικά να ιδρύσει κάποιος μια εταιρία στη Βουλγαρία ή να ανοίξει έναν τραπεζικό λογαριασμό στη γειτονική χώρα; Πανεύκολο. Γίνεται μέσα σε μια ημέρα σύμφωνα με διαφημίσεις εταιριών που το τελευταίο διάστημα, κυρίως μετά την ενεργοποίηση των νέων φορολογικών και ασφαλιστικών μέτρων, φθάνουν σωρηδόν στα e-mail επιχειρηματιών και ελεύθερων επαγγελματιών.

Επίσης μια αναζήτηση στο διαδίκτυο αποκαλύπτει ότι είναι γεμάτο με ιστοσελίδες που διαφημίζουν τη σύσταση εταιρειών με ιδιαίτερα χαμηλό κόστος και αυθημερόν άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών στη γειτονική χώρα. Μέσω των διαφημίσεων, δείχνουν στους Ελληνες επιχειρηματίες και επαγγελματίες το δρόμο προς...Βουλγαρία και πλασάρουν τη χώρα ως ασφαλή επενδυτικό και φορολογικό προορισμό.

Όλοι μιλούν για πλεονεκτήματα και κανένας δεν αναφέρεται στα πιθανά μειονεκτήματα. Όλοι υπόσχονται, ότι θα μειώσουν το κόστος λειτουργίας των εταιρειών κι ιδιαίτερα τους φόρους, που θα πληρώσουν στην γειτονική χώρα σε σχέση με την Ελλάδα.

Την ίδια ώρα, ολοένα και περισσότεροι επιχειρηματίες υπό το ασφυκτικό περιβάλλον που δημιουργούν φόροι και ασφαλιστικές εισφορές, σκέφτονται να μεταφέρουν την έδρα τους στη Βουλγαρία ή την Κύπρο ή να ιδρύσουν στις χώρες αυτές μια εταιρεία, άλλοι έχουν ήδη αποφασίσει να κλείσουν τα βιβλία τους και χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες και όσοι αμείβονται με «μπλοκάκι» αναζητούν τρόπους να μειώσουν τις φορολογικές και ασφαλιστικές επιβαρύνσεις τους. Στα χρόνια των μνημονίων και ειδικά πέρυσι μετά τα capital controls καταγράφεται μια εκρηκτική άνθηση στην δημιουργία εταιρειών και στο άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών στη Βουλγαρία.

Μια έκρηξη η οποία όμως αποδεικνύεται ότι είναι «φούσκα» αφού σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία σχεδόν 8 στις 10 επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων που δημιουργήθηκαν στη Βουλγαρία, κυρίως τα τελευταία χρόνια, είναι εταιρείες «σφραγίδες» και «σκέτα» ΑΦΜ που δεν έχουν καμία ουσιαστική οικονομική δραστηριότητα. Οι περισσότερες επιχειρήσεις που «μετανάστευσαν» στη Βουλγαρία δεν εμφανίζουν απασχολούμενο προσωπικό ή δεν μετέφεραν παραγωγική και εμπορική δραστηριότητα από την Ελλάδα.

Το μεγάλο κόλπο 
Πρόκειται για το «μεγάλο κόλπο» που στερεί από το ελληνικό Δημόσιο σημαντικά έσοδα αφού ο «μύθος» της φυγής των ελληνικών επιχειρήσεων στη γειτονική χώρα στηρίζεται στις εταιρείες «φαντάσματα» που δημιουργούνται για να γίνονται τριγωνικές συναλλαγές, για να μεταφέρονται χρήματα εταιρειών και φυσικών προσώπων σε τραπεζικούς λογαριασμούς της γειτονικής χώρας παρακάμπτοντας έτσι τα capital controls ακόμη και να αγοραστούν πολυτελή αυτοκίνητα και επενδυτικά ακίνητα με χαμηλούς φόρους. Πολλές από τις ελληνικές επιχειρήσεις της Βουλγαρίας επιδίδονται σε τριγωνικές συναλλαγές γλιτώνοντας σημαντικά ποσά φόρου. Το σύστημα λειτουργεί ως εξής: Ο Έλληνας επιχειρηματίας εισάγει προϊόντα από την Τουρκία ή την Κίνα, τα τιμολογεί στη βουλγαρική εταιρεία, και στη συνέχεια εξάγει το εμπόρευμα στην Ελλάδα πληρώνοντας για τα κέρδη του φορολογικό συντελεστή 10% αντί 29%.

Τα βουλγαρικά POS 
Πρόσφατα οι φοροελεγκτικές αρχές αποκάλυψαν ένα ακόμη «έξυπνο» κόλπο που έστησαν πολλές επιχειρήσεις για να παρακάμψουν τα capital controls αλλά και να φοροδιαφεύγουν. Επιχειρηματίες, που δραστηριοποιούνται κυρίως σε τουριστικές περιοχές με πολλούς ξένους, εντοπίστηκαν να χρησιμοποιούν δύο POS, ένα ελληνικό κι ένα στη Βουλγαρία, καταφέρνοντας με αυτό τον τρόπο να βγάλουν τα χρήματά τους εκτός Ελλάδας. Ο επιχειρηματίας συστήνει μια εταιρεία, με την ίδια επωνυμία με την ελληνική, σε μία χώρα του εξωτερικού όπως τη Βουλγαρία, μέσω της οποίας συνδέει το δεύτερο POS με έναν τραπεζικό λογαριασμό που έχει ανοίξει στη γειτονική χώρα.

Τα ασύρματα φορητά αυτά POS δέχονται πιστωτικές, χρεωστικές και προπληρωμένες κάρτες Visa και Visa Electron, Mastercard, Maestro, και ανέπαφων συναλλαγών. Συνοδεύονται από μία χρεωστική επαγγελματική κάρτα Mastercard η οποία συνδέεται με ένα λογαριασμό σε ευρώ. Ο λογαριασμός όψεως ανοίγεται στο όνομα της επιχείρησης, διαθέτει μοναδικό IBAN και βρίσκεται σε τράπεζα με έδρα τη Βουλγαρία. Όταν γίνεται η πληρωμή από τις πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες (στο POS του εξωτερικού) τα χρήματα μεταφέρονται αυτόματα εκτός Ελλάδος, χωρίς η συναλλαγή να καταγράφεται στην χώρα.

Έτσι οι επιχειρηματίες εισπράττουν έσοδα για συναλλαγές που δεν φαίνονται, καρπώνονται το ΦΠΑ τον οποίο δεν αποδίδουν στο Δημόσιο και παράλληλα παρακάμπτουν τα capital controls. Μετά ο επιχειρηματίας μπορεί είτε να εισπράξει τα χρήματα αυτά στην Ελλάδα μέσω ξένης πιστωτικής κάρτας ή να τα διοχετεύσει σε άλλους λογαριασμούς στο εξωτερικό.

Η Βουλγαρία ως φορολογικός «παράδεισος» σε αριθμούς 
Τα κυριότερα πλεονεκτήματα που παρουσιάζονται στις διαφημίσεις των διαφόρων εταιριών για να πείσουν τους επιχειρηματίες να επιλέξουν τη Βουλγαρία ως τόπο ανάπτυξης των νέων σας επενδυτικών δραστηριοτήτων είναι: • 10% φορολογικός συντελεστής για τα κέρδη των εταιριών.

• 10% φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων ανεξάρτητα κλιμακίου εισοδήματος.

• 5% φορολογικός συντελεστής για την διανομή μερισμάτων.

• Οι ενδοκοινοτικές συναλλαγές απαλλάσσονται του Φ.Π.Α. σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία EU 2006/112/EC. Η συγκεκριμένη νομοθεσία καθιστά τις ελληνικές επιχειρήσεις ιδιαίτερα ανταγωνιστικές και εντός Ελλάδας!

• Η Βουλγαρία έχει υπογράψει Συμβάσεις «περί αποφυγής διπλής φορολογίας» με περισσότερες από 60 χώρες (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας).

• 2,5% της αξίας ενός ακινήτου οι τοπικοί φόροι για τη μεταβίβασή του. • Εως 20% ετησίως τα ποσοστά απόσβεσης για μηχανήματα.

• Το Βουλγαρικό νόμισμα είναι συνδεδεμένο με το ευρώ.

• Μεγάλη δυνατότητα επιλογής βιομηχανικών χώρων, εμπορικών κέντρων και εκτάσεων σε ανταγωνιστικές τιμές και με απλές διαδικασίες μεταβίβασης ή μίσθωσης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αγορά παλαιών βιομηχανικών συγκροτημάτων και εγκαταστάσεων.

• Εργατικό δυναμικό με χαμηλό μισθό και συνολικό κόστος (140 ευρώ ο κατώτατος μισθός 250 ευρώ ο μέσος μισθός 210 ευρώ ο μέσος μισθός οδηγού φορτηγού 112 ευρώ η μηνιαία ασφάλιση).

• Αγορά ακίνητης περιουσίας στο όνομα της εταιρείας.

• Αγορά οχημάτων στο όνομα της εταιρείας, σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές, με πολύ χαμηλή φορολογική επιβάρυνση και χαμηλότατα κόστη κατοχής και συντήρησης.

• 200-350 ευρώ ο μέσος όρος των ενοικίων για τα γραφεία. Το μέσο ενοίκιο για αποθήκες είναι περίπου 2-4 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο.

• 250-700 ευρώ το ενοίκιο για διαμερίσματα (τα πιο ακριβά βρίσκονται στη Σόφια).

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΝΑ ΘΕΩΡΗΘΕΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΤΟΙΚΟΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΑΝ ΚΑΙ ΜΕΤΕΦΕΡΕ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΟΥ ΣΕ ΑΛΛΗ ΧΩΡΑ
Οι «παγίδες» για όσους επιχειρούν στο εξωτερικό

Μια από τις λύσεις που προτείνεται στους επιχειρηματίες είναι η σύσταση εταιρείας ή μεταφορά της έδρας στη Βουλγαρία με υποκατάστημα στην Ελλάδα. Η λύση αυτή συνοδεύεται με την υπόσχεση φορολόγησης των κερδών, που αποκτούν από τις δραστηριότητες στην Ελλάδα με συντελεστή 10% που ισχύει στη Βουλγαρία.

Όπως μας εξηγούν λογιστές, κάτι τέτοιο δεν ισχύει αφού το εγκατεστημένο στην Ελλάδα υποκατάστημα φορολογείται κανονικά για τα εισοδήματα που αποκτά μέσα στη χώρα μας με συντελεστή 29% και με συντελεστή 15% στα μερίσματα. Επίσης, στις περιπτώσεις αυτές προτείνουν μετακύλιση κόστους της μητρικής προς το υποκατάστημα/θυγατρική, μέσω δικαιωμάτων (royalties) ή εξόδων διοικητικής υποστήριξης. Ωστόσο τα έξοδα αυτά, οι ελληνικές αρχές δεν τα αναγνωρίζουν και σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορούν να χαρακτηριστούν και εικονικά. Και αυτό γιατί η εταιρεία στη Βουλγαρία δεν έχει καμία δραστηριότητα και είναι μόνο μια νομική οντότητα με αποκλειστικό σκοπό την φοροαποφυγή.

Επίσης απαγορεύονται σαφώς οι αποκλειστικές τριγωνικές συναλλαγές και τιμολογήσεις μεταξύ της έδρας και του υποκαταστήματος όπως ορίζεται από την ισχύουσα νομοθεσία. Επίσης πολλές εταιρείες εξετάζουν το ενδεχόμενο μεταφοράς της έδρας τους σε άλλες (γειτονικές κυρίως) χώρες. Με τον τρόπο αυτό εκτιμούν πως, εκτός από την αποφυγή των περιορισμών στις τραπεζικές τους συναλλαγές, θα επιτύχουν και αποφυγή της μεγάλη φορολογία στην Ελλάδα.

Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και η εφορία καραδοκεί... Ακόμα και αν μια εταιρεία έχει μεταφέρει την καταστατική της έδρα σε άλλη χώρα και έχει φροντίσει να εγγραφεί στο αντίστοιχο εταιρικό μητρώο της χώρας αυτής, το ελληνικό κράτος μπορεί να την θεωρήσει φορολογικό κάτοικο Ελλάδος και να απαιτήσει την καταβολή φόρου επί του παγκόσμιου εισοδήματός της. Αυτό θα συμβεί αν η άσκηση της πραγματικής διοίκησης της εταιρείας γίνεται από την Ελλάδα. Τα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψιν για τον προσδιορισμό του τόπου άσκησης πραγματικής διοίκησης της εταιρείας είναι, ενδεικτικά:

• ο τόπος άσκησης της καθημερινής διοίκησης,

• ο τόπος λήψης στρατηγικών αποφάσεων,

• ο τόπος πραγματοποίησης της ετήσιας γενικής συνέλευσης των μετόχων ή εταίρων,

• ο τόπος τήρησης βιβλίων και στοιχείων,

• ο τόπος συνεδριάσεων του ΔΣ ή άλλου εκτελεστικού οργάνου διοίκησης,

• ο τόπος κατοικίας των μελών ΔΣ ή άλλου εκτελεστικού οργάνου διοίκησης.

Σε συνδυασμό με τα παραπάνω, δύναται να συνεκτιμάται και η κατοικία της πλειοψηφίας των μετόχων ή εταίρων.

Επομένως, πριν από την απόφαση μεταφοράς της έδρας μιας εταιρείας σε άλλη χώρα θα πρέπει να έχει προηγηθεί η μεταφορά της πραγματικής της έδρας στην χώρα αυτή, καθώς το δίκαιο της δεύτερης υπερισχύει της πρώτης, με ό,τι φορολογικές ή νομικές επιπτώσεις αυτό μπορεί να επιφέρει.

ΜΕΤΕΦΕΡΑΝ ΤΗΝ ΕΔΡΑ ΤΟΥΣ ΣΕ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟ

60.000 εταιρείες «έφυγαν» το 2015

Το 2015 γύρω στις 60.000 εταιρείες μετέφεραν τις έδρες τους στις γειτονικές χώρες της Βουλγαρίας και της Κύπρου. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία γύρω στις 100.000 ευρώ ημερησίως, εισόδημα που παράγεται με πολύ κόπο στη χώρα μας, καταναλώνεται με μεγάλη ευκολία σε άλλες χώρες.

Οι φορείς της αγοράς μιλούν για συνέχιση της μετανάστευσης χιλιάδων επιχειρήσεων που έχουν μεταφέρει την έδρα τους σε γειτονικές χώρες λόγω των υψηλών φορολογικών και ασφαλιστικών επιβαρύνσεων. Τούτο συνεπάγεται και ένα σημαντικό επίπεδο αποεπένδυσης και συρρικνούμενων προοπτικών ανάπτυξης και αύξησης απασχόλησης στο εσωτερικό της χώρας.

Συνολικά, οι επιχειρήσεις μεταναστεύουν σε τρία επίπεδα:

• Ανοιγμα επιχειρηματικής μερίδας σε άλλη χώρα (έκδοση ΑΦΜ) προκειμένου να είναι προετοιμασμένοι για οποιοδήποτε ενδεχόμενο

• Μεταφορά κεφαλαίων σε άλλη χώρα (έχει ήδη συμβεί), προκειμένου να υπάρχει η απαραίτητη ρευστότητα για την εξυπηρέτηση των παραγγελιών και ευκολότερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση

• Μεταφορά του συνόλου των δραστηριοτήτων της επιχείρησης στο εξωτερικό, προκειμένου να αξιοποιηθεί το ευνοϊκότερο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Αποκαλυπτική των δραματικών διαστάσεων που έχει πάρει το «business run» είναι η έρευνα της Endeavor Greece σε δείγμα 300 επιλεγμένων επιχειρήσεων διαφόρων κλάδων και μεγεθών κατά το διάστημα 23-31 Μαρτίου, σύμφωνα με την οποία τέσσερις στις δέκα εταιρείες εξετάζουν πολύ σοβαρά το ενδεχόμενο να εγκαταλείψουν την Ελλάδα και να μεταφέρουν την έδρα τους στο εξωτερικό. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι το εν λόγω ποσοστό, είναι σχεδόν διπλάσιο από την αντίστοιχη έρευνα της Endeavor τον περασμένο Ιούλιο, μετά την επιβολή των κεφαλαιακών ελέγχων και της τραπεζικής αργίας. Το ποσοστό αυτό υποδηλώνει ότι συνολικά περισσότερες από 9.000 μικρές, μεσαίες και μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις αξιολογούν αυτήν τη στιγμή τα συν και πλην της μεταφοράς τους σε χώρα του εξωτερικού, ενώ, ταυτόχρονα, ποσοστό 15% δηλώνει ότι έχει ήδη μεταφέρει την έδρα του στο εξωτερικό. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα δεν φαίνονται αισιόδοξοι ούτε για το μέλλον, καθώς σε ποσοστό 56% πιστεύουν ότι η κατάσταση στη χώρα θα βελτιωθεί σε περισσότερα από πέντε χρόνια, ενώ μόλις το 9% βλέπει βελτίωση στην επόμενη διετία. Οκτώ στους δέκα επιχειρηματίες δηλώνουν ότι εάν άρχιζαν σήμερα την επιχείρησή τους θα το έκαναν στο εξωτερικό και όχι στην Ελλάδα.

Μετά την επιβολή των capital controls αυξήθηκαν κατακόρυφα οι εταιρείες που εμφανίζονται θετικές στο ενδεχόμενο να μεταφέρουν δραστηριότητες αλλά και την έδρα τους σε χώρες με φιλικότερο οικονομικό περιβάλλον. Τον κίνδυνο του «business run» υπογραμμίζουν οι φορείς της αγοράς λέγοντας ότι πολλές επιχειρήσεις θεωρούν ότι μια επένδυση και μετεγκατάσταση σε μια άλλη χώρα, όπως είναι π.χ. η Βουλγαρία, θα τις βοηθήσει να κρατηθούν ζωντανές και να ισορροπήσουν τη χασούρα.

Από τις πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις που επέλεξαν να μεταφέρουν την έδρα τους, είναι της Coca-Cola Hellenic, η οποία εγκατέλειψε το ελληνικό χρηματιστήριο το 2012 για χάρη του Λονδίνου, της ΦΑΓΕ που την ίδια χρονιά μετέφερε την έδρα της στο Λουξεμβούργο και της Βιοχάλκο που «μετανάστευσε» στις Βρυξέλλες το 2013.