Ξέχασαν τις φορο-αλλαγές που τονώνουν την αγορά

15

 
 
 
 
 

Του Σπύρου Δημητρέλη

Μπορεί η κυβέρνηση να βιάζεται προκειμένου να φέρει στη Βουλή διατάξεις με τις οποίες δίνονται επιδόματα ή δεν μειώνονται οι δημόσιες δαπάνες (όπως ήταν η διάταξη για τη μη περικοπή των συντάξεων), όμως δεν φαίνεται να δείχνει την ίδια βιασύνη για διατάξεις που αφορούν τον τομέα της προσφοράς στην οικονομία, όπως είναι οι επενδύσεις και η κτηματαγορά. Τουλάχιστον δύο διατάξεις που αφορούν την αγορά και τις επενδύσεις δεν έχουν ψηφιστεί δημιουργώντας ερωτηματικά αλλά και αβεβαιότητα στους επενδυτές.

Η πρώτη και ίσως σημαντικότερη είναι αυτή της μείωσης του φορολογικού συντελεστή διανεμόμενων κερδών, δηλαδή των μερισμάτων. Σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο κείμενο του Προϋπολογισμού του 2019 ο φορολογικός συντελεστής διανεμόμενων κερδών θα μειωθεί από τη χρήση 2019 από το 15% που είναι σήμερα στο 10%. Μάλιστα, η μείωση αυτή αν και εμφανίζεται στο κείμενο του Προϋπολογισμού, κανένα κυβερνητικό στέλεχος δεν την έχει εξαγγείλει ή ανακοινώσει δημόσια αναδεικνύοντας τη συλλογική κυβερνητική ενοχή για την ανάληψη και προώθηση μέτρων τα οποία ενισχύουν τις επιχειρήσεις, τις επενδύσεις, την ανάπτυξη και εντέλει τη δημιουργία θέσεων εργασίας που είναι και το ζητούμενο. Η στάση αυτή φαίνεται να αποδεικνύει ότι το επιχειρείν και γενικά το επιχειρηματικό κέρδος δεν έχει ακόμη απενοχοποιηθεί στο κυβερνητικό στρατόπεδο.

Θα πρέπει μάλιστα να σημειωθεί ότι, ακόμα και αν η σχετική διάταξη ψηφιστεί άμεσα, θα τεθεί σε ουσιαστική εφαρμογή από το 2020 όταν και θα διανεμηθούν κέρδη των επιχειρήσεων για τη χρήση 2019.

Με σημαντική καθυστέρηση θα φανεί και η μείωση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή από το 29% που είναι σήμερα στο 28% για τη χρήση 2019. Η μείωση αυτή θα φανεί ταμειακά για τις επιχειρήσεις από το 2020, όταν και θα κληθούν να πληρώσουν τον φόρο εισοδήματος για τη χρήση 2019.

Η δεύτερη σημαντική αλλαγή στη φορολογία που καθυστερεί αφορά τα ακίνητα. Πρόκειται για την κατάργηση του φόρου υπεραξίας ο οποίος κάθε χρόνο αναστέλλεται αλλά δυστυχώς δεν καταργείται οριστικά. Η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να τον αναστείλει για ακόμα ένα έτος, δηλαδή και το 2019, αλλά δυστυχώς δεν έχει εξασφαλίσει ακόμη την πλήρη κατάργησή του διατηρώντας την αβεβαιότητα στην κτηματαγορά για αυτό το ζήτημα. Ο φόρος υπολογίζεται με συντελεστή 15% στη διαφορά μεταξύ της αξίας στην οποία αποκτήθηκε ένα ακίνητο και της αξίας στην οποία παραχωρήθηκε με κάθε τρόπο. Η σχετική φορολογική θεσπίστηκε για πρώτη φορά από το 2014 αλλά έκτοτε αναστέλλεται συνεχώς λόγω των προβλημάτων που θα επιφέρει στην αγορά ακινήτων αλλά και των πενιχρών φορολογικών εσόδων που εκτιμάται ότι θα φέρει στα κρατικά ταμεία.

Εκτός από τη μείωση του φόρου στα μερίσματα και την αναστολή του φόρου υπεραξίας στα ακίνητα, το επόμενο διάστημα αναμένονται νέες αλλαγές στο πεδίο της φορολογίας. Ήδη οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών ετοιμάζουν νομοσχέδιο για την περαιτέρω ενίσχυση των ηλεκτρονικών πληρωμών στην οικονομία. Το νομοσχέδιο, σύμφωνα με πληροφορίες, θα προβλέπει την αύξηση των ποσοστών υποχρεωτικής δαπάνης εισοδήματος με πιστωτική ή χρεωστική κάρτα για την παροχή της έκπτωσης φόρου σε μισθωτούς και συνταξιούχους που οδηγεί στο αφορολόγητο όριο.

Σύμφωνα με όσα ισχύουν σήμερα ένας μισθωτός θα πρέπει, προκειμένου να λάβει το αφορολόγητο όριο, να δαπανήσει με πιστωτική ή χρεωστική κάρτα το 10% του εισοδήματός του για εισόδημα έως 10.000 ευρώ, το 15% του εισοδήματός του από τα 10.001 έως 20.000 ευρώ και το 20% του εισοδήματός του από τα 20.001 ευρώ και άνω. Με όσα εξετάζει και προωθεί το υπουργείο Οικονομικών, τα παραπάνω ελάχιστα ποσοστά πρόκειται να αυξηθούν καθώς θεωρούνται ότι είναι πολύ χαμηλά και "πιάνονται" πολύ εύκολα από τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους.

Όπως λένε χαρακτηριστικά αρμόδια στελέχη του υπουργείου, στις περισσότερες περιπτώσεις οι μισθωτοί "πιάνουν" τα σχετικά όρια με τις δαπάνες των πρώτων δύο ή τριών μηνών κάθε έτους χρησιμοποιώντας τη χρεωστική ή πιστωτική κάρτα τους. Το βασικό σενάριο προβλέπει ότι για εισόδημα έως 10.000 ευρώ θα πρέπει να δαπανηθεί τουλάχιστον το 15% με κάρτα, για το τμήμα του εισοδήματος από 10.001 έως 20.000 το 20% και για εισόδημα πάνω από 20.001 ευρώ το 25% του εισοδήματος.

Ένας μισθωτός, για παράδειγμα, έχει ετήσιο εισόδημα 30.000 ευρώ. Με βάση το σημερινό καθεστώς θα πρέπει, προκειμένου να λάβει το αφορολόγητο όριο, να δαπανήσει το ποσό των 4.500 ευρώ με πιστωτική ή χρεωστική τραπεζική κάρτα. Με την αύξηση των σχετικών ποσοστών θα πρέπει να δαπανήσει το ποσό των 6.000 ευρώ, δηλαδή 1.500 ευρώ περισσότερα. Εφόσον ο φορολογούμενος του παραδείγματος δαπανήσει με πλαστικό χρήμα 2.000 ευρώ λιγότερα από τα ελάχιστα απαιτούμενα, τότε θα χρεωθεί με πρόσθετο φόρο 22% επί του ποσού που του λείπει, δηλαδή με πρόσθετο φόρο 440 ευρώ.

Το νομοσχέδιο θα προβλέπει επίσης τον περιορισμό του ελάχιστου ορίου αξίας συναλλαγής πάνω από το οποίο είναι υποχρεωτική η εξόφλησή της με τραπεζικό μέσο, όπως είναι η πίστωση λογαριασμού του εμπόρου, η πληρωμή με πιστωτική ή χρεωστική κάρτα ή η έκδοση τραπεζικής επιταγής. Σήμερα το όριο είναι 500 ευρώ και θεωρείται δεδομένο ότι θα μειωθεί στα 300 ευρώ ή και χαμηλότερα. Το όριο αυτό ισχύει για τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών διότι για τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και επαγγελματιών διενεργούνται από το πρώτο ευρώ υποχρεωτικά μέσω τραπεζικού συστήματος.

Με υπουργική απόφαση έρχεται η επέκταση της υποχρεωτικής εγκατάστασης συσκευών ηλεκτρονικών πληρωμών POS και σε νέους κλάδους, οι οποίοι προς το παρόν έχουν εξαιρεθεί από τη συγκεκριμένη υποχρέωση. Όσον αφορά τα περίπτερα και τα ταξί, έχει, σύμφωνα με πληροφορίες, αποφασιστεί να εξαιρεθούν και σε αυτήν τη φάση από την υποχρέωση εγκατάστασης POS καθώς στην πρώτη περίπτωση το περιθώριο κέρδους τους είναι εξαιρετικά χαμηλό και η πληρωμή προμήθειας στην τράπεζα για τις εισπράξεις μέσω POS θα προκαλούσε προβλήματα επιβίωσής τους, ενώ στη δεύτερη περίπτωση πρέπει πρώτα να λυθούν ζητήματα με τον εκσυγχρονισμό και την εγκατάσταση νέων φορολογικών μηχανισμών στα οχήματα που θα είναι συμβατά με την αποδοχή πληρωμών μέσω POS. Αυτή η παρέμβαση, σε συνδυασμό με τις τρεις προηγούμενες, στοχεύει στο να περιοριστεί η χρήση μετρητών στην αγορά προκειμένου να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή και να διευρυνθεί η φορολογική βάση χωρίς να αυξηθούν οι φορολογικοί συντελεστές.
 
Ποιες φορο-αλλαγές θεσπίστηκαν

Η κυβέρνηση έχει προχωρήσει ήδη σε σειρά αλλαγών στη φορολογία, ορισμένες από τις οποίες έχουν έντονο προεκλογικό άρωμα. Πρόκειται για αλλαγές που αφορούν τα ακίνητα, τον τρόπο φορολόγησης του εισοδήματος των συζύγων, ακόμη και την έκδοση φορολογικής ενημερότητας από οικοπεδούχους που συνάπτουν σύμφωνα αντιπαροχής με κατασκευαστές-εργολάβους. Ειδικότερα, οι αλλαγές που έχουν ήδη ψηφιστεί ή δρομολογηθεί νομοθετικά περιλαμβάνουν:

- Τη μείωση του ΕΝΦΙΑ, αλλά για μερικές δεκάδες ευρώ για περισσότερους από 5,1 εκατ. ιδιοκτήτες ακινήτων. Για όσους έχουν ακίνητη ιδιοκτησία αντικειμενικής αξίας έως 60.000 ευρώ ο οφειλόμενος ΕΝΦΙΑ το 2019 μειώνεται κατά 30%, αλλά αυτή η μείωση δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από 100 ευρώ. Για όσους έχουν ακίνητη περιουσία αντικειμενικής αξίας άνω των 60.000 ευρώ το ποσό της έκπτωσης από τον ΕΝΦΙΑ περιορίζεται κατά 0,7 ευρώ για κάθε 1.000 ευρώ αντικειμενικής αξίας πάνω από τις 60.000 ευρώ. Για παράδειγμα, ένας ιδιοκτήτης που έχει ακίνητο αντικειμενικής αξίας 40.000 ευρώ και φέτος κλήθηκε να πληρώσει ΕΝΦΙΑ 200 ευρώ, θα κληθεί το 2019 να πληρώσει 140 ευρώ, δηλαδή 30% λιγότερα. Αν, όμως, ο ίδιος έχει στην κατοχή του και ένα δεύτερο ακίνητο αξίας 70.000 ευρώ (συνολική αντικειμενική αξία περιουσίας 110.000 ευρώ) τότε το ποσό της έκπτωσης θα περιοριστεί κατά 35 ευρώ (50.000 είναι η υπερβάλλουσα των 60.000 ευρώ αξία και έτσι το ποσό της έκπτωσης περιορίζεται κατά το γινόμενο 50 επί 0,7 ευρώ, δηλαδή 35 ευρώ). Αν λοιπόν για τα δύο ακίνητα κλήθηκε φέτος να πληρώσει συνολικό ΕΝΦΙΑ 400 ευρώ, το 2019 θα πληρώσει 65 ευρώ λιγότερα. Με τον παραπάνω τρόπο υπολογισμού ουσιαστικά οι εκπτώσεις από τον ΕΝΦΙΑ περιορίζονται όσο αυξάνει η συνολική αντικειμενική αξία της περιουσίας κάθε φορολογούμενου και ουσιαστικά μηδενίζεται στο επίπεδο των 203.000 ευρώ.

- Επεκτείνεται για ακόμα ένα έτος, δηλαδή και το 2019, η απαλλαγή από τον συμπληρωματικό ΕΝΦΙΑ των εκτός σχεδίου και οικισμού εκτάσεων (π.χ. αγροτεμάχια, εκτός σχεδίου οικόπεδα).

- Όλα τα έγγαμα ζευγάρια και τα μέρη συμφώνου συμβίωσης έχουν πλέον τη δυνατότητα να υποβάλλουν ξεχωριστή φορολογική δήλωση. Προϋπόθεση είναι να υποβάλλει ο ένας σύζυγος σχετική δήλωση στην Εφορία έως τις 28 Φεβρουαρίου. Στην περίπτωση χωριστής φορολογικής δήλωσης το τεκμήριο ατομικών δαπανών διαβίωσης ανέρχεται σε 3.000 ευρώ ανά σύζυγο αντί για 5.000 ευρώ ανά ζευγάρι. Ωστόσο, το εισόδημα των ανήλικων τέκνων και τα τεκμήρια που αφορούν τα ανήλικα τέκνα προστίθενται και βαρύνουν τον σύζυγο με το μεγαλύτερο εισόδημα.

- Προβλέπεται φορολογικό πρόστιμο 500 ευρώ και στις περιπτώσεις που έχει εκδοθεί ή δεν έχει εκδοθεί απόδειξη λιανικής πώλησης από εγκεκριμένο αλλά μη δηλωμένο φορολογικό μηχανισμό ή ταμειακή μηχανή.

- Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων θα μπορεί να αποστέλλει στις τράπεζες μαζικά αιτήματα παροχής πληροφοριών για τα χρηματοοικονομικά και τραπεζικά προϊόντα των οφειλετών του Δημοσίου ή των ελεγχόμενων και όχι μόνο ατομικά όπως προβλέπεται σήμερα. Τα δεδομένα θα τηρούνται σε ειδικό αρχείο που θα διαχειρίζεται η ΑΑΔΕ.

- Δίνεται πλέον η δυνατότητα υποβολής τροποποιητικών δηλώσεων ΕΝΦΙΑ και Φόρου Ακίνητης Περιουσίας οι οποίες είχαν υποβληθεί αρχικά με τη ρύθμιση για την εθελοντική αποκάλυψη εισοδημάτων και ήταν ανέκκλητες. Αυτό είχε δημιουργήσει τεράστια προβλήματα σε φορολογούμενους που είχαν κάνει λάθη στη συμπλήρωση των δηλώσεων και δεν μπορούσαν να προχωρήσουν σε μεταβιβάσεις ενώ τους βεβαιώνονταν και μεγάλα ποσά φόρων. Ό,τι έχει εισπραχθεί όμως από το Δημόσιο δεν επιστρέφεται.

- Απαλλάσσεται από την υποχρέωση έκδοσης αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας ο οικοπεδούχος στις περιπτώσεις αντιπαροχής. Την ενημερότητα πρέπει να διαθέτει ο κατασκευαστής - εργολάβος.

- Δίνεται η δυνατότητα στον διοικητή της ΑΑΔΕ να διευρύνει τους φορείς που αποδέχονται πληρωμές φόρων, με την προσθήκη ιδρυμάτων ηλεκτρονικού χρήματος, δημόσιες υπηρεσίες, την Τράπεζα της Ελλάδος και γραφεία έκδοσης ταχυδρομικών επιταγών.

- Θεσπίζεται η δυνατότητα στον διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων να απονέμει βραβεία, ακόμη και χρηματικά, στις υπηρεσίες που διακρίνονται για την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητά τους. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν έμμεσο τρόπο χορήγησης πρόσθετων αμοιβών σε υπηρεσίες της ΑΑΔΕ που πετυχαίνουν εισπρακτικούς και ελεγκτικούς στόχους.

- Δίνεται πλέον η δυνατότητα υποβολής τροποποιητικών δηλώσεων ΕΝΦΙΑ και Φόρου Ακίνητης Περιουσίας οι οποίες είχαν υποβληθεί αρχικά με τη ρύθμιση για την εθελοντική αποκάλυψη εισοδημάτων και ήταν ανέκκλητες. Αυτό είχε δημιουργήσει τεράστια προβλήματα σε φορολογούμενους που είχαν κάνει λάθη στη συμπλήρωση των δηλώσεων και δεν μπορούσαν να προχωρήσουν σε μεταβιβάσεις ενώ τους βεβαιώνονταν και μεγάλα ποσά φόρων. Ό,τι έχει εισπραχθεί όμως από το Δημόσιο δεν επιστρέφεται.

- Θεσπίζεται η δυνατότητα στον διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων να απονέμει βραβεία, ακόμη και χρηματικά, στις υπηρεσίες του οι οποίες διακρίνονται για την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητά τους. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν έμμεσο τρόπο χορήγησης πρόσθετων αμοιβών σε υπηρεσίες της ΑΑΔΕ που πετυχαίνουν εισπρακτικούς και ελεγκτικούς στόχους.

- Δίνεται η δυνατότητα στον διοικητή της ΑΑΔΕ να διευρύνει τους φορείς που αποδέχονται πληρωμές φόρων, με την προσθήκη ιδρυμάτων ηλεκτρονικού χρήματος, δημόσιες υπηρεσίες, την Τράπεζα της Ελλάδος και γραφεία έκδοσης ταχυδρομικών επιταγών.

- Απαλλάσσεται από την υποχρέωση έκδοσης αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας ο οικοπεδούχος στις περιπτώσεις αντιπαροχής. Την ενημερότητα πρέπει να διαθέτει ο κατασκευαστής - εργολάβος.