Το τελικό σχέδιο για 120 δόσεις και συντάξεις χηρείας

Χωρίς προϋποθέσεις και αυστηρούς περιορισμούς έρχεται στη Βουλή η ρύθμιση οφειλών στα Ταμεία. Τι προβλέπεται για τους εργοδότες, πώς θα επανυπολογισθούν τα χρέη των μη μισθωτών, τι ισχύει για τους αγρότες. Σχέδιο για αναδρομική αύξηση της αναπλήρωσης στο 70% στις συντάξεις χηρείας.

Τον δρόμο προς τη Βουλή αναμένεται να πάρει εντός των επόμενων ημερών το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας, που θα περιλαμβάνει την πολυπόθητη ρύθμιση των έως 120 δόσεων για χρέη προς τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ τριπλή αναμένεται η παρέμβαση στις συντάξεις χηρείας.

Ειδικά για την ρύθμιση οφειλών συνολικού ύψους 34 δισ. ευρώ, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, θα περιλαμβάνεται και η ένταξη ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το πρώην ΙΚΑ.

Τα χρέη των εργοδοτών, βέβαια, δεν θα επανυπολογιστούν. Κατά συνέπεια, η όποια έκπτωση θα αφορά μόνο τις προσαυξήσεις και τα πρόστιμα. Αντίθετα, στην περίπτωση των μη μισθωτών, ο επανυπολογισμός θα μπορεί να οδηγεί ακόμη και σε «κούρεμα» της αρχικής οφειλής.

Στόχος του υπουργείου Εργασίας είναι η σχετική ηλεκτρονική πλατφόρμα που θα υποδέχεται τις αιτήσεις να ανοίξει προς το τέλος Απριλίου, με τον συνολικό χρόνο διάρκειας της ρύθμισης να είναι περιορισμένος σε μόνο τρεις μήνες.

Αμέσως μετά, θα ξεκινήσει σαφάρι ελέγχων και αναγκαστικών μέτρων είσπραξης από το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ), καθώς η ευνοϊκή ρύθμιση θεωρείται ως η ύστατη ευκαιρία να ενταχθούν σε αυτήν όσοι χρωστούν σε ΕΦΚΑ και ΕΤΕΑΕΠ. Είναι πολλοί, αφού βάσει της τελευταίας έκθεσης του ΚΕΑΟ οι συνολικές οφειλές προς τα Ταμεία ξεπερνούν τα 34 δισ. ευρώ, από συνολικά 1,4 εκατ. οφειλέτες.

Βασική προϋπόθεση ένταξης όλων είναι να μην έχουν ληξιπρόθεσμες-βεβαιωμένες οφειλές εντός του 2019. Συνεπώς, για να ενταχθούν, θα πρέπει να εξυπηρετούν τις τρέχουσες εισφορές τους.

Βάσει του σχεδιασμού, το σχέδιο νόμου ειδικά για τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους (πρ. ΟΑΕΕ-ΕΤΑΑ) θα προβλέπει τα εξής:

- Δίνεται η δυνατότητα εθελοντικού επανυπολογισμού των οφειλών. Προσοχή όμως. Αφορά μόνο την περίοδο 2002-2016 και εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε κούρεμα της αρχικής οφειλής για τη συντριπτική πλειοψηφία όσων επιλέξουν τον επανυπολογισμό. Θα υπάρχει βέβαια και σημαντική μείωση της μελλοντικής σύνταξης που υπολογίζεται βάσει των εισφορών που έχουν καταβληθεί.

- Μειώνονται οι προσαυξήσεις κατά 85%. Η μείωση αφορά και τα χρέη της περιόδου 2002-2016.

- Ρυθμίζεται η εναπομείνασα οφειλή σε έως 120 δόσεις με ελάχιστη δόση 50 ευρώ τον μήνα. Οι δόσεις θα έχουν ετήσια προσαύξηση 5%.

- Για τους αγρότες, η δόση θα είναι 30 ευρώ, ενώ πιθανότατα δεν θα ενταχθούν και στη διαδικασία του επανυπολογισμού, λόγω του ιδιαίτερου καθεστώτος που ίσχυε στο παρελθόν για τις εισφορές.

- Τέλος, για τα χρέη των εργοδοτών, το επικρατέστερο σενάριο προβλέπει εξόφληση σε έως 120 δόσεις, με 50% έκπτωση στα πρόστιμα και στις προσαυξήσεις. Εφόσον ο οφειλέτης επιλέξει την εφάπαξ αποπληρωμή, τότε η έκπτωση στις προσαυξήσεις θα ανέρχεται στο 100%. Και σε αυτή την περίπτωση, η ελάχιστη μηνιαία δόση αναμένεται να οριστεί στα 50 ευρώ με ετήσια προσαύξηση δόσης 5%, ενώ αναμένεται να ενταχθούν βεβαιωμένα ληξιπρόθεσμα χρέη έως και το 2018.

Στη νέα ρύθμιση θα μπορούν να ενταχθούν και 78.000 μη μισθωτοί, ηλικίας άνω των 62 ετών που δεν μπορούν να συνταξιοδοτηθούν, εξαιτίας των οφειλών τους προς τον ΕΦΚΑ.

Αναδρομικές αυξήσεις στις συντάξεις χηρείας

Παράλληλα, αυξήσεις και στις συντάξεις χηρείας που έχουν ήδη εκδοθεί με βάση το νόμο Κατρούγκαλου προβλέπει, σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο του υπουργείου Εργασίας. Και αυτό γιατί η αύξηση του ποσοστού αναπλήρωσης από 50% σε 70%, βάσει του σχεδιασμού που αναμένεται να οριστικοποιηθεί με την κατάθεση του πολυαναμενόμενου σχεδίου νόμου στη Βουλή, θα ισχύσει αναδρομικά, από 13 Μαΐου του 2016.

Αυτό στην πράξη οδηγεί στον επανυπολογισμό περίπου 40.000 συντάξεων που έχουν ήδη εκδοθεί, με βάση το νέο προωθούμενο τρόπο. Σύμφωνα δε με τους ειδικούς, οι νέες αυτές συντάξεις αναμένεται να αυξηθούν κατά περίπου 40%.

Εφόσον περάσει τελικά η πρόταση για αναδρομική εφαρμογή της διάταξης, οι περίπου 40.000 δικαιούχοι συντάξεων χηρείας θα πρέπει να λάβουν αναδρομικά ακόμη και έως 35 μηνών.

Αναλυτικά, ο Ν. 4387/16 -γνωστός ως νόμος Κατρούγκαλου- για τις συντάξεις χηρείας προβλέπει τα εξής:

- για την πρώτη τριετία, η σύνταξη χηρείας καταβάλλεται ανεξαρτήτου ηλικίας,

- αν στη λήξη της τριετίας ο δικαιούχος δεν έχει κλείσει τα 55, τότε η σύνταξη διακόπτεται οριστικά,

- αν είναι ήδη 55 ετών κατά την υποβολή αίτησης, τότε και μόνον τότε η σύνταξη λόγω θανάτου καταβάλλεται για μια τριετία στο 50% και συνεχίζει στο ίδιο ποσοστό και μετά την τριετία,

- αν το 55ο έτος του δικαιούχου συμπληρώνεται στη λήξη της τριετίας, τότε η σύνταξη αναστέλλεται αλλά επαναχορηγείται στο 67ο έτος,

- εάν ο/η σύζυγος κλείνει τα 55 -ως την ενηλικίωση των παιδιών που παίρνουν μερίδιο από τη σύνταξη του θανόντα ή μέχρι την ηλικία των 24 ετών αν σπουδάζουν-, τότε η σύνταξη καταβάλλεται (μέχρι την ενηλικίωση των παιδιών ή τη συμπλήρωση του 24ου έτους) και έκτοτε αναστέλλεται για να επαναχορηγηθεί στα 67.

- Προσοχή. Αν ο/η σύζυγος βρει δουλειά ή παίρνει ήδη δική του σύνταξη, η σύνταξη θανάτου περιορίζεται για πάντα στο 50% της σύνταξης χηρείας.

Οι δύο αλλαγές

Με το νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων και οι συντάξεις χηρείας είναι μειωμένες κατά 20% με 30% σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς. Μάλιστα, αυτές που από τις 13 Μαΐου του 2016 και μετά μεταβιβάζονται στον επιζώντα σύζυγο, θεωρούνται νέες συνταξιοδοτικές αποφάσεις και επανυπολογίζονται, με αποτέλεσμα η μείωση να είναι πολύ μεγάλη.

Δύο είναι οι αλλαγές που προωθούνται σε αυτό το σύστημα. Αφενός, το ποσοστό 50% της νέας ή επανυπολογισμένης σύνταξης που δικαιούνται ο χήρος ή η χήρα θα αυξηθεί στο 70%. Έτσι, για παράδειγμα, αν η σύνταξη του θανόντα ανέρχεται σε 850 ευρώ, η χήρα θα πρέπει να πάρει 425 ευρώ σήμερα. Με την προωθούμενη διάταξη, το ποσό θα αυξηθεί στα 595 ευρώ. Εάν ο θάνατος έχει επέλθει πριν από 20 μήνες, τότε ο δικαιούχος θα πρέπει να λάβει και αναδρομικά, ποσό ύψους 3.400 ευρώ.

Η δεύτερη «αλλαγή» αφορά το πάγωμα της διάταξης που ορίζει το ηλικιακό όριο των 55 ετών. Η προωθούμενη διάταξη αναμένεται να παραπέμπει την εφαρμογή των προβλέψεων για το ηλικιακό όριο των 55 ετών -κάτω του οποίου η σύνταξη χορηγείται μόνο για μια 3ετία-, σε περιπτώσεις που ο θάνατος επέρχεται από το επόμενο έτος εκείνου κατά το οποίο το εθνικό ποσοστό ανεργίας είναι ίσο ή μικρότερο του μέσου όρου του ποσοστού ανεργίας των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αυτό σημαίνει πως το όριο των 55 ετών θα ενεργοποιηθεί για θανάτους που θα συμβούν μετά τη σύγκλιση του εθνικού ποσοστού ανεργίας με τον μέσο όρο του ποσοστού ανεργίας των κρατών-μελών της Ε.Ε. Σημειώνεται πως τον Ιανουάριο του 2019, ο μέσος όρος της ανεργίας στην Ευρώπη των 28 ήταν 6,5%, σύμφωνα με τη Eurostat, ενώ η ΕΛΣΤΑΤ μέτρησε την ανεργία στην Ελλάδα για τον Δεκέμβριο του 2018 στο 18%.

Μια πιθανή «τρίτη» παρέμβαση αφορά την πρόβλεψη για μείωση στο 50% της σύνταξης χηρείας μετά την τριετία, σε περίπτωση που ο δικαιούχος εργάζεται, αυτοαπασχολείται ή λαμβάνει άλλη σύνταξη.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το ποσοστό θα παραμείνει ίδιο. Όμως, προτείνεται να συμπεριληφθεί άρθρο που θα διασφαλίζει πως μετά την 3ετία η σύνταξη θα καταβάλλεται μεν στο 50% σε όσους δουλεύουν, αυτοαπασχολούνται ή έχουν άλλη σύνταξη, αλλά χωρίς να πέφτει κανείς κάτω από το κατώτατο όριο που νομοθετήθηκε εκ των υστέρων, ήτοι τα 360-384 ευρώ, ανάλογα με τα έτη ασφάλισης του θανόντα.

Ρούλα Σαλούρουsalourou@euro2day.gr