Πλησιάζει το τέλος της παγκοσμιοποίησης; Και έχει σημασία;

Πέμπτη, 31 Οκτωβρίου 2019 20:06

EPA/JOHN G. MABANGLO

A- A A+

Της Νατάσας Στασινού
nstas@naftemporiki.gr

Από τον σινο-αμερικανικό εμπορικό πόλεμο και το δόγμα «Η χώρα μου πρώτα» έως τα τείχη στις ξένες επενδύσεις και από την άνοδο λαϊκιστικών και εθνικιστών κινημάτων ανά τον κόσμο έως την «ηρωική» έξοδο που επιδιώκει η Βρετανία από την Ε.Ε., οι εξελίξεις των τελευταίων τριών ετών έχουν κάνει πολλούς να μιλήσουν για το τέλος της παγκοσμιοποίησης. Είμαστε λοιπόν κοντά σε κάτι τέτοιο; Και εάν ναι, πόση σημασία έχει; 

Η Capital Economics απαντά θετικά στο πρώτο ερώτημα. Αλλά και συμπληρώνει πως η βασική αιτία δεν είναι αυτή που νομίζουμε. Εξηγεί πως δεν είναι τόσο ή μόνο η στροφή των ΗΠΑ και άλλων οικονομιών στον οικονομικό εθνικισμό και τον προστατευτισμό αυτή, που απειλεί να δώσει τέλος σε εκείνο των κύμα αυξημένων ροών εμπορίου, κεφαλαίου, ανθρώπων και πληροφορίας, που άρχισε από τη δεκαετία του 1990.

Ανεξάρτητα από το πώς θα εξελιχθεί ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ- Κίνας ή το εάν θα ενισχυθούν περαιτέρω τα αντιμεταναστευτικά κόμματα στην Ευρώπη, η Capital Economics προβλέπει ότι μέσα στην επόμενη δεκαετία όχι μόνο θα παγώσει η παγκοσμιοποίηση αλλά και είναι ολόενα και πιο πιθανό να αρχίσει η αναστροφή της, με τις διασυνοριακές ροές εμπορίου και κεφαλαίων να υποχωρούν ως ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ. 

Γιατί; Η απάντηση βρίσκεται στις νέες τεχνολογίες και τις προηγμένες τεχνικές μεταποίησης, που σημαίνουν ότι η τοποθεσία της παραγωγής δεν χρειάζεται πια να μεταφέρεται σε μέρη, όπου το εργατικό κόστος είναι αισθητά φθηνότερο. Αν αυτός είναι ο βασικός παράγοντας, που θα οδηγήσει τα πράγματα, τότε οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία δεν θα είναι αρνητικές. Αν από την άλλη κυριαρχήσει η τάση της «αποσύνδεσης» των οικονομιών, που θα θεωρούν η μία την άλλη στρατηγική απειλή, τα πράγματα για το παγκόσμιο ΑΕΠ θα είναι πολύ πιο δύσκολα, προειδοποιεί η CE. 

Ουσιαστικά είμαστε ήδη προς τα τέλη του λεγόμενου τρίτου κύματος της παγκοσμιοποίησης. Το πρώτο κατέληξε σε μία σύντομη περίοδο απο-παγκοσμιοποίησης. Το δεύτερο ολοκληρώθηκε με μία περίοδο στασιμότητας ΄Το τρίτο θα μπορούσε να λήξει με μία αναστροφή. Το γράφημα που ακολουθεί μας δείχνει την εικόνα. 

CAPITALECONOMICS.COM

Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι δεν συμφωνούν όλοι πως υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να δοθεί τέλος στην παγκοσμιοποίηση.  Και τούτο γιατί σημειώνουν πως ανεξάρτητα από την επιθετική ρητορική και τα αφηγήματα, που προωθούνται με στόχο το πολιτικό όφελος, κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει τα οφέλη της. 

Στοιχεία που συγκέντρωσε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας (ECIPE) αποκαλύπτουν ότι από το 1980 έως και το 2010 το παγκόσμιο εμπόριο μεγεθύνθηκε κατά 35 φορές. 

Για τις επιχειρήσεις και τις οικονομίες των ασιατικών και άλλων οικονομιών χαμηλού εισοδήματος, για τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες, τα αποτελέσματα ήταν συχνά ακόμη πιο εντυπωσιακά.

Από το 1990 η παγκοσμιοποίηση έβγαλε περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους από τη φτώχεια σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Παγκόσμιας Τράπεζας. Αυτό δεν μπορεί να το αρνηθεί κανείς. Η μεσαία τάξη των ανεπτυγμένων οικονομιών όμως δεν ένιωσε να καρπώνεται οφέλη. Αντιθέτως σε πολλές περιπτώσεις αισθάνθηκε την απειλή απώλειας κεκτημένων. 

Αν και η οικονομική θεωρία διαβεβαιώνει ότι το άνοιγμα των συνόρων και η διασύνδεση των οικονομιών λειτούργησαν και λειτουργούν αναμφίβολα ως μία μηχανή παραγωγής ανάπτυξης και θέσεων εργασίας, που περιορίζει την φτώχεια και πολλαπλασιάζει τις οικονομικές ευκαιρίες, στην πράξη υπάρχουν πολλά «αλλά». 

Κυρίως υπάρχουν οι λεγόμενοι «ξεχασμένοι» και οι «παράπλευρες απώλειες». Αυτό το μάθαμε καλά στις κάλπες από την Ευρώπη έως τις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια. Φταίει η παγκοσμιοποίηση; Φταίει ένα χαλαρών (και όχι πάντα ισότιμων) ελεύθερο εμπόριο και μία παγκοσμιοποίηση χωρίς δικλείδες ασφαλείας. Και αυτό ήταν επιλογή των κυβερνήσεων. Τώρα δημιουργούνται νέα δεδομένα. Η παγκοσμιοποίηση δύσκολα θα πεθάνει. Σίγουρα όμως θα αλλάξει, εάν δεν θέλουμε να δώσει την θέση της σε μόνιμα τείχη.