Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν το 2020 οι δανειολήπτες με κόκκινα δάνεια

της Νένας Μαλλιάρα

Με νέα δεδομένα για τους δανειολήπτες με μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχει μπει το 2020. Οι χρόνοι τρέχουν πλέον με πολύ μεγαλύτερες ταχύτητες εν όψει των τιτλοποιήσεων που θα μεταβιβαστούν στον "Ηρακλή" και της διαμόρφωσης ενός νέου πτωχευτικού πλαισίου που θα καταργήσει όλες τις επιμέρους διατάξεις για ρυθμίσεις οφειλών και την προστασία της πρώτης κατοικίας από την 1η Μαΐου.

Οι εξελίξεις αυτές έρχονται να προστεθούν στις πωλήσεις κόκκινων δανείων και στους πλειστηριασμούς (55.486 πλειστηριασμοί έχουν ήδη αναρτηθεί και 557 είναι προγραμματισμένοι για την εβδομάδα από 8/1/2020) που θα επισπεύσουν οι τράπεζες.

Ξεπερνούν τις 39.000 οι αιτήσεις για προστασία της α΄ κατοικίας

Η επίσπευση των αναγκαστικών μέτρων, ωστόσο, δεν αίρει τον κανόνα για τις τράπεζες που είναι η εξυγίανση μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω γενναίων, πια, ρυθμίσεων. Στην κατεύθυνση αυτή, τράπεζες και Δημόσιο δεν σταματούν να προβάλλουν τις δυνατότητες ευνοϊκών ρυθμίσεων οφειλών, με κρατική επιδότηση, που προσφέρει ο νόμος 4605/2019 για την προστασία της πρώτης κατοικίας και οι οποίες θα παύσουν να υφίστανται μετά τις 30 Απριλίου.

Σημειώνεται ότι με βάση τα επίσημα στοιχεία της ΕΓΔΙΧ, από 1/7/2019 μέχρι 31/12/2019, στην ηλεκτρονική πλατφόρμα έχουν εισέλθει 58.711 ενδιαφερόμενοι και έχουν ξεκινήσει τη διαδικασία προετοιμασίας της αίτησης, συναινώντας στην άρση του φορολογικού και τραπεζικού απορρήτου τους, περί τους 39.063 χρήστες. Οι αιτήσεις που έχουν υποβληθεί και διαβιβαστεί στις τράπεζες ανέρχονται σε 1.368. Έχουν δοθεί 402 προτάσεις ρύθμισης από τις τράπεζες, εκ των οποίων έχουν γίνει αποδεκτές από δανειολήπτες οι 124 και εκκρεμεί η αποδοχή των υπολοίπων. Κρατική επιδότηση έχει ήδη εγκριθεί σε 63 πολίτες. 

Τι να γνωρίζουν οι δανειολήπτες

Στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται και βάζει πρωταγωνιστικά πλέον στο "παιχνίδι" τα funds και τις εταιρίες διαχείρισης, οι δανειολήπτες θα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής:

1) Σε περίπτωση που ένα δάνειo πουληθεί, μεταβιβαστεί προς διαχείριση ή τιτλοποιηθεί, το fund ή η εταιρεία διαχείρισης δεν μπορούν να χειροτερεύσουν τους όρους της σύμβασης που είχε ο δανειολήπτης με την τράπεζα. Η ουσιαστική και δικονομική θέση του οφειλέτη και του εγγυητή δεν χειροτερεύει σε καμία περίπτωση και δεν επιτρέπεται η μονομερής τροποποίηση όρου σύμβασης καθώς και του επιτοκίου. 

Σε περίπτωση που μεταβιβάζεται απαίτηση από εξυπηρετούμενο δάνειο ή πίστωση, για την εξυπηρέτηση του οποίου έχει συμφωνηθεί κυμαινόμενο επιτόκιο, ο εκδοχέας (εταιρεία διαχείρισης, fund) δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση να προσδιορίσει περιθώριο, επιπλέον του επιτοκίου αναφοράς, υψηλότερο εκείνου που είχε προσδιορίσει το πιστωτικό ή χρηματοδοτικό ίδρυμα κατά το χρόνο καταχώρισης της μεταβίβασης, ακόμα και αν τέτοιο δικαίωμα υφίστατο συμβατικά για τον εκχωρητή (τράπεζα).

2) Το ότι η τράπεζα μεταβιβάζει το δάνειο και λύνει τη σχέση με τον δανειολήπτη, δεν σημαίνει ότι ο τελευταίος ξεμπερδεύει με την οφειλή του. Στη θέση της τράπεζας θα έχει πλέον ως αντισυμβαλλόμενο το fund, με το οποίο θα κληθεί να συμφωνήσει τον τρόπο αποπληρωμής του δανείου του. Ο δανειολήπτης θα πρέπει να αναμένει τηλεφώνημα/μήνυμα από το fund ή την εταιρεία διαχείρισης που θα τον ενημερώνουν ότι αυτοί πλέον κατέχουν το δάνειό του, είναι οι πιστωτές του και είναι ο οφειλέτης τους, άρα μαζί τους θα πρέπει να τακτοποιήσει την οφειλή.

3) Η πρώτη κατοικία του οφειλέτη δανειολήπτη μπορεί να σωθεί από πλειστηριασμό μόνο με την υποβολή αίτησης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Εφόσον πληροί κάποιες προϋποθέσεις, ο οφειλέτης μπορεί να εξασφαλίσει προστασία της πρώτης κατοικίας του και να ρυθμίσει με "κούρεμα" καθώς και με κρατική επιδότηση, το δάνειό του. Τα κριτήρια επιλεξιμότητας του νόμου 4605/2019 είναι:

- Ληξιπρόθεσμες οφειλές τουλάχιστον 90 ημερών στις 31/12/2018.
- Ανεξόφλητη οφειλή μέχρι 130.000 ευρώ (ανά πιστωτή).
- Οικογενειακό εισόδημα (τελευταίου έτους) από 12.500 έως 36.000 ευρώ.
- Συνολική φορολογητέα αξία κύριας κατοικίας (αντικειμενική αξία) έως 250.000 ευρώ ή σε περίπτωση επιχειρηματικού δανείου έως 175.000 ευρώ.
- Λοιπή ακίνητη περιουσία + μεταφορικά μέσα (του αιτούντα και του/της συζύγου) έως 80.000 ευρώ (σε περίπτωση που οι προς ρύθμιση οφειλές ξεπερνούν τις 20.000 ευρώ).
- Καταθέσεις + χρηματοπιστωτικά προϊόντα + πολύτιμα μέταλλα (του αιτούντα και του/της συζύγου) έως 15.000 ευρώ.
- Μη ύπαρξη τελεσίδικης απόφασης στο πλαίσιο του ν. 3869/2010 (ν. Κατσέλη) που απέρριψε την αίτηση παροχής προστασίας λόγω δολιότητας ή ύπαρξης επαρκούς περιουσίας ή που εξαίρεσε την κύρια κατοικία του αιτούντος από τη ρευστοποίηση κατά την παρ. 2 του άρθ. 9 του ν.3869/2010.

4) Με τη ρύθμιση του δανείου του μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του ν. 4605, ο δανειολήπτης κερδίζει:

- Απομείωση της ληξιπρόθεσμης οφειλής στο 120% της εμπορικής αξίας της κύριας κατοικίας.
- Ρύθμιση νέας (απομειωμένης) οφειλής με νέο τοκοχρεωλυτικό δάνειο, διάρκειας 25 ετών, με επιτόκιο Euribor + 2%.
- Επιδότηση Δημοσίου στη μηνιαία τοκοχρεωλυτική δόση σε ποσοστό 20% - 50%, ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος.

5) Ένα εύλογο ερώτημα είναι γιατί κάποιος οφειλέτης να μην στραφεί/παραμείνει στον νόμο Κατσέλη από τη στιγμή που έχει να ρυθμίσει και οφειλές που δεν έχουν ως εξασφάλιση την πρώτη κατοικία και δεν μπορούν να ρυθμιστούν με τον ν. 4605/2019.

O νόμος 4605 προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία στους οφειλέτες να ρυθμίσουν την οφειλή τους, λαμβάνοντας όχι μόνο "κούρεμα" αλλά και κρατική επιδότηση της μηνιαίας δόσης. Oι τράπεζες θεωρούν ότι μέσω του νόμου αυτού, πολλά δάνεια θα επανέλθουν σε ομαλή αποπληρωμή. Προκειμένου να μην είναι αντικίνητρο για την υποβολή αίτησης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του ν. 4605/2019 η ύπαρξη οφειλών (από καταναλωτικά δάνεια) που δεν φέρουν ως εξασφάλιση την πρώτη κατοικία, οι τράπεζες έχουν αποφασίσει να προσφέρουν ενιαία "κούρεμα" 80% στις οφειλές από καταναλωτικά δάνεια μέχρι 50.000 ευρώ (πέραν του "κουρέματος" που θα προκύπτει από την πλατφόρμα για τα δάνεια με εξασφάλιση την πρώτη κατοικία).  

Ο νόμος 4605 προσφέρει ρύθμιση του δανείου με μέσο "κούρεμα" 30% - 35% και κρατική επιδότηση της δόσης που κινείται από 20% έως 50%, ανάλογα με τη σύνθεση του νοικοκυριού και το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα, και 30% ενιαία για τα επιχειρηματικά δάνεια που έχουν ως εξασφάλιση την πρώτη κατοικία.

Ο νόμος 3869/2010 (Κατσέλη) προσφέρει περισσότερο χρόνο ασυλίας στον οφειλέτη. Ωστόσο, η ασυλία αυτή δεν απαλείφει την οφειλή, αφού αυτή παραμένει και επαυξάνεται με τόκους μέχρι να έρθει η ώρα της πληρωμής της βάσει της ρύθμισης που θα δώσει το δικαστήριο. Επίσης, το δικαστήριο μπορεί να απορρίψει την αίτηση (τα στοιχεία δείχνουν ότι απορρίπτεται το 48% έως 53% των αιτήσεων). Αυτονόητο είναι ότι η παράταση χρόνου που εξασφαλίζει ο οφειλέτης συνεπάγεται δικαστικά έξοδα και δικηγορικές αμοιβές για κάθε νομική ενέργεια.

6) Μετά την παράταση της ισχύος του νόμου 4605/2019 για την προστασία της πρώτης κατοικίας, η προθεσμία για την υποβολή αίτησης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα είναι μέχρι τις 30 Απριλίου 2020. Μέσα σε ένα μήνα από την υποβολή της αίτησης, ο δανειολήπτης έχει πρόταση ρύθμισης από την τράπεζα. Για να την αποδεχτεί έχει περιθώριο ενός μηνός. Αν δεν την αποδεχτεί και θέλει να κινηθεί δικαστικά, έχει διάστημα 15 ημερών για να προσφύγει στο δικαστήριο. Ωστόσο, ο δανειολήπτης πρέπει να γνωρίζει ότι αν η αίτησή του απορριφθεί, το δικαστήριο θα του επιβάλει πρόστιμο.