Άγνωστο τοπίο το Ίντερνετ για 2 στους 10 ηλικίας άνω των 60

Μελέτη της Ένωσης Καταναλωτών της ΓΣΕΕ ανέδειξε τον ψηφιακό αναλφαβητισμό των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας αλλά και τα περιθώρια βελτίωσης. Τι φοβούνται και ποιες συναλλαγές εμπιστεύονται όσοι γνωρίζουν τον κόσμο του Ίντερνετ.

Έλλειψη ενημέρωσης, φόβο για το άγνωστο αλλά και μεγάλα περιθώρια βελτίωσης ως προς τις δυνατότητες που δίνει η ψηφιακή τραπεζική και το ηλεκτρονικό εμπόριο, στους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, ανέδειξε έρευνα της Ένωσης Εργαζόμενων Καταναλωτών Ελλάδος της ΓΣΕΕ.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι συμμετέχοντες σε αυτή, ηλικίας άνω των 60 ετών, δηλώνουν αποφασισμένοι ακόμη και να αλλάξουν τράπεζα, προκειμένου να συνεχίσουν τις συναλλαγές τους δια ζώσης σε κάποιο υποκατάστημα. Παραδέχονται ότι η  εξοικείωσή τους με το διαδίκτυο είναι μικρή ή ανύπαρκτη ενώ καταγράφεται και έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των καταναλωτών στις διαδικτυακές συναλλαγές.

Αναλυτικά, την έρευνα διεξήγαγε η Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδος της ΓΣΕΕ, στο πλαίσιο του προγράμματος Active Citizens Fund και του προγράμματος Ψηφιακές Κοινότητες Τρίτης Ηλικίας για την ενδυνάμωση των ευπαθών ομάδων ηλικίας άνω των 60 ετών. Μάλιστα, αν και το πρόγραμμα «τρέχει» ανεξάρτητα από την πανδημία του κορωνοϊού, ανέδειξε τα σημαντικά προβλήματα που προκλήθηκαν λόγω του παρατεταμένου lockdown και της αποτροπής μαζικής προσέλευσης στα υποκαταστήματα των τραπεζών, κυρίως από τους συνταξιούχους, όπως ανέδειξε και το έλλειμμα ενημέρωσης που έχουν οι μεγαλύτερης ηλικίας πολίτες για μια σειρά από θέματα που αφορούν τη διαδικτυακή τραπεζική και το ηλεκτρονικό εμπόριο. Να σημειωθεί ότι στόχος του προγράμματος είναι να καταρτιστούν ανά την Ελλάδα τουλάχιστον 200 άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών, στην ασφαλή χρήση χρηματοπιστωτικών προϊόντων, υπηρεσιών και διαδικασιών, με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, ώστε στη συνέχεια να εκπαιδεύσουν τους πολίτες στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα.

Η έρευνα διενεργήθηκε σε 366 άτομα, περίπου μισοί άνδρες και μισές γυναίκες, μεταξύ 1η και 20 Μαΐου 2020. Οι περισσότεροι ήταν συνταξιούχοι με μηνιαίο εισόδημα 500-1.500 ευρώ. Αναλυτικότερα, στην πλειοψηφία τους (83,73%) είναι έγγαμοι, ηλικίας 60-65 ετών. Το 63,66% είναι συνταξιούχοι, ενώ 2 στους 10 έχουν μηνιαίο εισόδημα 0-500 ευρώ, ενώ 4 στους 10 έχουν εισόδημα από 500 έως 1.000 ευρώ.

Στην πλειοψηφία τους, ήτοι 73,5%, δήλωσαν άγνοια σε θέματα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για τη διαδικτυακή τραπεζική και το ηλεκτρονικό εμπόριο. Σε ερώτηση σχετικά με το επίπεδο εξοικείωσης με το διαδίκτυο, το 42,35% δήλωσε λίγη, το 35,25% αρκετή, ενώ το 22,4% δήλωσε πως δεν έχει καμία εξοικείωση με το Ίντερνετ. Το 46,72% χρησιμοποιεί μία ηλεκτρονική συσκευή, κατά κύριο λόγο smartphone, ηλεκτρονικό υπολογιστή και laptop.

Βέβαια, η χρήση του γίνεται μετά... φόβου καθώς το 62,56% δήλωσε έλλειψη εμπιστοσύνης σχετικά με την ασφάλεια των ψηφιακών συναλλαγών, με το 37,7% να θεωρεί το είδος συναλλαγών λίγο και το 24,86% καθόλου ασφαλές. Ακόμη πιο δύσπιστοι μάλιστα φαίνεται πως είναι εκείνοι οι συμμετέχοντες που σε προηγούμενη ερώτηση είχαν δηλώσει λίγη έως καθόλου εξοικείωση με το διαδίκτυο. Όπως και αντίστροφα, το 69,74% αυτών που δηλώνουν εμπιστοσύνη στις ψηφιακές συναλλαγές δηλώνουν επίσης αρκετή εξοικείωση με το Ίντερνετ.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις των συμμετεχόντων στο πεδίο του ερωτηματολογίου που αφορά τις συναλλαγές τους. Το 52,46% των ερωτηθέντων προτιμά την φυσική εξυπηρέτηση σε τραπεζικό κατάστημα για το σύνολο των συναλλαγών του. Μόλις το 31,97% προτιμά την ηλεκτρονική συναλλαγή, ενώ το 13,66% αυτών, αν και είναι σε θέση να ολοκληρώσουν τις συναλλαγές τους ψηφιακά, προτιμά την εξυπηρέτηση σε κατάστημα.  

Όσοι δήλωσαν δυσπιστία ως προς την ασφάλεια των συναλλαγών, δηλώνουν και αρνητική πρόθεση να πραγματοποιήσουν συναλλαγές με την τράπεζα από υπολογιστή ή κινητό, χωρίς να μεταβούν σε κατάστημά της προκειμένου να εξοικονομήσουν χρόνο και κόπο. Στον αντίποδα βέβαια, υπάρχει ένα 56,83% που ανταποκρίθηκε θετικά, καθώς και ένα 17,76% που θα το σκεφτόταν.

Αποτυχία στην επικοινωνιακή πολιτική που ακολουθούν στη χώρα μας μεγάλοι τραπεζικοί όμιλοι, στην προσπάθειά τους να προσεγγίσουν τους μεγαλύτερους σε ηλικία καταναλωτές, δείχνει η απάντηση των συμμετεχόντων σχετικά με την πρόθεσή τους να αλλάξουν τρόπο εξυπηρέτησής τους, σε περίπτωση που το υποκατάστημα της τράπεζάς τους κλείσει. Το 54,1% δήλωσε πως θα επιλέξει να πάει στο επόμενο πλησιέστερο κατάστημα της τράπεζάς τους, ενώ το 18,85%, σχεδόν δύο στους 10, ότι θα αλλάξει ακόμη και τράπεζα σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Υπάρχει βέβαια και ένα 27,05% που δήλωσε ότι θα στραφεί σε ψηφιακά κανάλια.

Όσο  για τους λόγους που οι συμμετέχοντες δεν προβαίνουν σε ηλεκτρονικές συναλλαγές, προέκυψε ότι για το 36,32% είναι η μη εξοικείωση και το άγχος για τη διαδικασία, για το 33,83% η μη κατανόηση της διαδικασίας ενώ για το 29,85% ο φόβος κλοπής των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.  

Από αυτούς που κάνουν χρήση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, σχεδόν οι μισοί δήλωσαν πως πραγματοποιούν μια φορά την εβδομάδα ηλεκτρονικές συναλλαγές κυρίως για πληρωμή λογαριασμών (86,67%), παρακολούθηση λογαριασμών (70,91%), μεταφορές χρημάτων (67,88%) και ηλεκτρονικές αγορές.

Όμως, μόλις 2 στους 10 χρησιμοποιούν προπληρωμένη κάρτα. Σχεδόν κανένας (91,49%) δεν έχει υποστεί οικονομική ζημιά μετά από μη ασφαλή ηλεκτρονική αγορά. Τρεις στους 10 δεν γνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ πιστωτικής και χρεωστικής κάρτας. Το 75% είναι ανά πάσα στιγμή ενήμερο για το υπόλοιπο του λογαριασμού του. Το 42,62% των ερωτηθέντων δήλωσε κατηγορηματικά πως δεν εμπιστεύεται μια πλήρως ψηφιακή τράπεζα, χωρίς καθόλου καταστήματα, το 67,21% ανησυχεί για την απώλεια θέσεων εργασίας λόγω της εξάπλωσης των ψηφιακών καναλιών εξυπηρέτησης, με δεύτερη συχνότερη ανησυχία την απώλεια της ανθρώπινης επικοινωνίας και επαφής (38,25%).  

Τέλος, προκαλεί εντύπωση ότι σε ποσοστό 75,14% δεν γνωρίζει τις ειδικές παροχές που προβλέπονται για τα άτομα τρίτης ηλικίας από τις ΔΕΚΟ, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία, 8 στους 10, δήλωσε ότι ουδέποτε έχει κάνει χρήση αυτών των παροχών.

Ρούλα Σαλούρου

salourou@euro2day.gr