ΟΟΣΑ: Τι κάνουν Αυστριακοί και Φιλανδοί για τη φοροδιαφυγή

 
 
 
 
 

Του Σπύρου Δημητρέλη

Λύσεις και παραδείγματα άλλων χωρών στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής που προκαλούν τουλάχιστον εντύπωση για την πρωτοτυπία τους παραθέτει στην ετήσια έκθεσή του για την ελληνική οικονομία ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Από τους Αυστριακούς που καταγράφουν με… διευθύνσεις και ονόματα όσους πληρώνουν με μετρητά έως τους Φινλανδούς που καταγράφουν ακόμη και με φωτογραφίες όσους κάνουν αναλήψεις μετρητών από τα ATM. Κοινή συνισταμένη όλων των μοντέλων που ακολουθούνται είναι η προσπάθεια για περιορισμό της χρήσης μετρητών ως μέσο για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ και στον φόρο εισοδήματος.

Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει ο ΟΟΣΑ, είναι στις τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη στις ηλεκτρονικές πληρωμές. Τονίζεται ότι πίσω από τη χρήση μετρητών, η οποία μάλιστα, αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης αλλά περιορίστηκε μετά τα capital controls, εξυπηρετείται η παραοικονομία και η φοροδιαφυγή.

Στην έκθεση γίνεται αναφορά σε παλαιότερη μελέτη Ελλήνων οικονομολόγων (Αρταβάνης κα) οι οποίοι έκαναν κάτι πολύ απλό αλλά έξυπνο τρόπο για να υπολογίσουν το μέγεθος της απόκρυψης εισοδημάτων από τους ελεύθερους επαγγελματίες. Υπολόγισαν το εισόδημά τους βάση των δανείων που τους έχουν χορηγηθεί από τις τράπεζες για στεγαστικούς και καταναλωτικούς λόγους. Από αυτά τα στοιχεία υπολόγισαν εμμέσως το ύψος του εισοδήματός τους. Σε σχέση με το εισόδημα που είχαν δηλώσει ήταν κατά περίπου 40% υψηλότερο. Έτσι, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες κατά μέσο όρο αποκρύπτουν τα 4 στα 10 ευρώ εισοδήματός τους.

Για να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή στις τάξεις των επαγγελματιών οι συντάκτες της έκθεσης υποστηρίζουν ότι οι έλεγχοι δεν είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο. Ως πιο αποτελεσματικό, βάση μελετών, θεωρούν  τη λήψη στοιχείων από "τρίτα μέρη", δηλαδή ουσιαστικά τις διασταυρώσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα λήψης στοιχείων από "τρίτο μέρος" είναι οι τραπεζικοί λογαριασμοί των επαγγελματιών στους οποίους καταλήξουν απευθείας έσοδά τους με την αποδοχή εκ μέρους τους ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής.

Παράλληλα, γίνεται θετική αναφορά στα μέτρα που ελήφθησαν τα τελευταία δυο χρόνια για τον περιορισμό της χρήσης μετρητών, όπως είναι η υποχρεωτική πληρωμή μέσω τραπέζης για συναλλαγές αξίας άνω των 500 ευρώ, η υποχρεωτική εγκατάσταση συσκευών POS από όλους τους επαγγελματίες, η καθιέρωση της φορολοταρίας με λαχνούς που κερδίζονται με χρήση πιστωτικών ή χρεωστικών καρτών και ηλεκτρονικές πληρωμές και η σύνδεση της παροχής του αφορολόγητου ορίου με την υποχρεωτική χρήση πλαστικού χρήματος.

Γίνεται, παράλληλα, και σύσταση για την καθιέρωση των ηλεκτρονικών τιμολογίων ως μοναδικού τρόπου έκδοσης τιμολογίων αλλά και υποχρεωτική εγκατάσταση ταμειακών μηχανών από όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι λύσεις που έχουν επιλέξει χώρες όπως η Αυστρία και η Φιλανδία προκειμένου να περιορίσουν τη χρήση μετρητών.

Αυστρία

Στην Αυστρία οι επιχειρήσεις και οι επαγγελματίες που έχουν ετήσια ακαθάριστα έσοδα άνω των 15.000 ευρώ και τουλάχιστον τα 7.500 (το 50%) προέρχεται από πωλήσεις και παροχή υπηρεσιών με μετρητά, υποχρεώνονται να εγκαταστήσουν πιστοποιημένη ταμειακή μηχανή για την έκδοση αποδείξεων. Οι αποδείξεις που εκδίδουν γίνονται με ηλεκτρονική υπογραφή του πελάτη προκειμένου να καταγράφονται τα στοιχεία του. Έτσι, οι εισπράξεις με μετρητά καταγράφονται δημιουργώντας ένα αντικίνητρο για όσους έχουν "μαύρο χρήμα" καθώς δυσκολεύονται να το ξοδέψουν χωρίς να καταγραφούν.

Φινλανδία

Στη Φινλανδία σκέφτηκαν και εφαρμόζουν έναν άλλο τρόπο για την καταπολέμηση της χρήσης των μετρητών. Οι αναλήψεις μετρητών καταγράφονται στο όνομα του προσώπου που κάνει την ανάληψη και μεταδίδονται σε πραγματικό χρόνο στις φορολογικές αρχές, Μάλιστα, όσοι κάνουν ανάληψη φωτογραφίζονται και η σχετική ψηφιακή πληροφορία είναι διαθέσιμη στις φορολογικές αρχές όταν πραγματοποιεί ελέγχους.