Ο οδικός χάρτης για τη μείωση των τεκμηρίων

Του Σπύρου Δημητρέλη

Τέσσερα βήματα σχεδιάζει το υπουργείο Οικονομικών μέχρι την οριστική κατάργηση του μέτρου των τεκμηρίων διαβίωσης. Κορυφαίο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου, μιλώντας στο "Κ", χαρακτηρίζει τα τεκμήρια ως απαρχαιωμένο και άδικο τρόπο φορολόγησης και περιγράφει τον οδικό χάρτη που στο τέλος του βρίσκεται η κατάργησή τους.

Πρόκειται, ωστόσο, για κινήσεις που αναμένεται να ολοκληρωθούν το αργότερο έως το τέλος του 2021 και η κατάργηση των τεκμηρίων θα ακολουθήσει. Αυτό σημαίνει ότι, τουλάχιστον για τον επόμενο χρόνο, τα τεκμήρια θα εξακολουθήσουν τα βαρύνουν τους φορολογούμενους, χωρίς όμως να αποκλείεται το ενδεχόμενο να γίνουν κάποιες βελτιωτικές παρεμβάσεις στη λειτουργία τους και τον τρόπο υπολογισμού τους.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου Οικονομικών για το πεδίο  των τεκμηρίων, η ολική κατάργησή τους θα πραγματοποιηθεί όταν ολοκληρωθούν οι εξής τέσσερις διαρθρωτικού χαρακτήρα παρεμβάσεις στο φορολογικό σύστημα:

Η ηλεκτρονική τιμολόγηση

Από φέτος, πιλοτικά, ξεκινά η ηλεκτρονική τιμολόγηση και αναμένεται να εφαρμοστεί καθολικά εντός του 2020. Με την πλήρη ηλεκτρονική τιμολόγηση θα καταγράφονται πλήρως οι επαγγελματικές δαπάνες και τα έσοδα των επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών, χτυπώντας καίρια την έκδοση πλαστών και εικονικών φορολογικών στοιχείων. Αυτό το χτύπημα είναι καθοριστικό προκειμένου να αποκαλύπτονται τα πραγματικά εισοδήματα επαγγελματιών και επιχειρήσεων.

Βιβλία μέσω taxis

Η ηλεκτρονική τήρηση βιβλίων θα οδηγήσει στην πλήρη κατάργηση της χειρόγραφης τήρησής τους αλλά και στην κατάργηση της γραφειοκρατικής υποχρέωσης των συγκεντρωτικών καταστάσεων προμηθευτών-πελατών, των λεγόμενων ΜΥΦ. Η αυτόματη τήρηση ηλεκτρονικών βιβλίων θα αποτελέσει ένα ακόμη βήμα προς την καταγραφή πραγματικών δεδομένων εισοδήματος των επαγγελματιών και των επιχειρήσεων.

Διασύνδεση ταμειακών μηχανών

Το τρίτο βήμα προς την κατάργηση των τεκμηρίων διαβίωσης είναι η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με το taxis. Μέσω της διασύνδεσης η φορολογική διοίκηση θα μπορεί να παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο την έκδοση αποδείξεων και τιμολογίων από επιχειρήσεις και επαγγελματίες προκειμένου να διαπιστώνει "συμπεριφορά" που παραπέμπει σε φοροδιαφυγή, όπως η "σίγαση" της ταμειακής μηχανής σε ώρες και ημέρες αιχμής (π.χ. σαββατόβραδα και καλοκαίρια σε τουριστικές περιοχές). Από την επεξεργασία των στοιχείων της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών θα προκύπτουν ελεγκτικοί στόχοι. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η διασύνδεση των φορολογικών μηχανισμών με το taxis έχει γίνει στα πρατήρια καυσίμων για λόγους καταπολέμησης του λαθρεμπορίου.

Βελτίωση έμμεσων τεχνικών ελέγχου

Το τέταρτο και καθοριστικό βήμα για την κατάργηση των τεκμηρίων διαβίωσης είναι η βελτίωση των λεγόμενων έμμεσων τεχνικών ελέγχου που εφαρμόζει η φορολογική διοίκηση για να προσδιορίζει το εισόδημα των ελεγχόμενων, κυρίως, ελευθέρων επαγγελματιών. Οι έμμεσες τεχνικές ουσιαστικά αξιοποιούν πληροφορίες από έμμεσες πηγές για τις δαπάνες και τα έσοδα των ελεγχόμενων (π.χ. έξοδα διαβίωσης) και προσδιορίζουν ένα τεκμαρτό εισόδημα. Το εισόδημα αυτό συγκρίνεται με το δηλωθέν εισόδημα και εφόσον το δεύτερο είναι χαμηλότερο τότε στοιχειοθετείται φοροδιαφυγή και επιβάλλονται πρόσθετοι φόροι. Οι έμμεσες τεχνικές πρόκειται να εμπλουτιστούν με νέες λειτουργίες και δεδομένα προκειμένου να εντοπίζουν καλύτερα πηγές εισοδήματος και δαπάνες με μετρητά.

Το γεγονός ότι το σημερινό σύστημα των τεκμηρίων είναι άδικο αποδεικνύεται και από το ποιοι πιάνονται στα δίχτυα τους. Οι περισσότεροι είναι μισθωτοί και όχι ελεύθεροι επαγγελματίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους 1,9 εκατ. φορολογούμενους που πιάστηκαν στα τεκμήρια, δηλαδή δήλωσαν εισόδημα χαμηλότερο από το τεκμαρτό, οι

• 394.461 είναι εισοδηματίες.

• 206.340 ελεύθεροι επαγγελματίες.

• 115.570 αγρότες.

• 697.290 μισθωτοί.

• 515.509 συνταξιούχοι.

Ποια είναι τα τεκμήρια

Για τον προσδιορισμό του συνόλου των τεκμηρίων διαβίωσης λαμβάνονται υπόψη τα εξής:

1) Το τεκμήριο διαβίωσης ή η "αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης" για κύρια κατοικία υπολογίζεται κλιμακωτά με βάση την επιφάνειά της:

- μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ.
- από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.
- από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.
- από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ.
- από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.

2) Τα επιβατικά αυτοκίνητα Ι.Χ.:

Για αυτοκίνητα μέχρι και 1.200 κ.ε., σε 4.000 ευρώ.
- Για αυτοκίνητα μεγαλύτερα των 1.200 κ.ε. και μέχρι 2.000 κ.ε., προστίθενται 600 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
- Για αυτοκίνητα άνω των 2.000 κ.ε. και μέχρι 3.000 κ.ε., προστίθενται 900 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.
- Για αυτοκίνητα άνω των 3.000 κ.ε., προστίθενται 1.200 ευρώ ανά 100 κυβικά εκατοστά.

3) Τα δίδακτρα που καταβλήθηκαν ετησίως σε ιδιωτικά σχολεία στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης.

4) Τα ποσά μισθοδοσίας που καταβάλλονται σε οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.

5) Τα σκάφη αναψυχής

6) Οι πισίνες. Για τις εξωτερικές δεξαμενές κολύμβησης, το τεκμήριο ορίζεται, κλιμακωτά, σε 160 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο μέχρι και τα 60 τετραγωνικά μέτρα και σε 320 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, για επιφάνεια άνω των 60 τετραγωνικών μέτρων. Τα ανωτέρω ισχύουν και όταν η δεξαμενή είναι συναρμολογούμενη.

7) Ατομική δαπάνη διαβίωσης ύψους 3.000 ευρώ και για το ζευγάρι 5.000 ευρώ.