Του Γιώργου Δαλιάνη,
με τη συνεργασία του Άγγελου Παναγόπουλου (Ειδικός Συνεργάτης Ασκούμενος ορκωτός ελεγκτής- λογιστής)
Η απόδειξη επαγγελματικής δαπάνης, με βάση τις εκάστοτε φορολογικές διατάξεις, ήταν η πιο ενδεδειγμένη μέθοδος για τις επιχειρήσεις, σε ό,τι αφορά τις συναλλαγές τους με φυσικά πρόσωπα, μη υπόχρεα τήρησης βιβλίων και στοιχείων, που παρέχουν υπηρεσίες περιστασιακά, χωρίς σύμβαση εξαρτημένης εργασίας ή έργου. Επίσης, χρησιμοποιούνταν και για την καταβολή κάποιων λειτουργικών εξόδων της επιχείρησης, για τα οποία δεν προβλεπόταν έκδοση άλλου φορολογικού στοιχείου.
Με τις τελευταίες αλλαγές στον N.4223/2013 και την παράγραφο 6 του άρθρου 51, επήλθαν ορισμένες αλλαγές στον Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών (ΚΦΑΣ), μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η κατάργηση του άρθρου 8, που εμπεριείχε τις διατάξεις για τις αποδείξεις δαπανών.
Επομένως, από 1.1.2014 αντί της έκδοσης απόδειξης δαπάνης, οι επιχειρήσεις και οι δημόσιοι φορείς θα αποδεικνύουν αγορές αγαθών και λήψεις υπηρεσιών, από πρόσωπα που δεν έχουν υποχρέωση για έκδοση τιμολογίου, με τη σύνταξη «τίτλου κτήσης» στον οποίο θα αναγράφονται, τα στοιχεία των συμβαλλομένων, καθώς και τα στοιχεία της συναλλαγής.
Ενδεικτικές περιπτώσεις για τις οποίες εκδίδεται τίτλος κτήσης -κατά τα ανωτέρω – είναι η καταβολή αμοιβών σε περιστασιακά απασχολούμενους, εισηγητές σεμιναρίων και συγγραφείς, δημόσιους ή ιδιωτικούς υπαλλήλους ή συνταξιούχους, εφόσον δεν είναι υπόχρεοι απεικόνισης συναλλαγών για άλλη δραστηριότητα. Σε ό,τι αφορά τα λειτουργικά έξοδα είναι οι χορηγήσεις δειγμάτων, έξοδα κίνησης σε προσωπικό και άλλα.
Σημειώνεται ότι, ως «τίτλος κτήσης», μπορεί να χρησιμοποιηθεί ενδεικτικά ένα συμφωνητικό, μια υπεύθυνη δήλωση, ακόμα και ένα τιμολόγιο λήψης υπηρεσιών, που να περιλαμβάνει τα απαιτούμενα δεδομένα ενώ για τις λοιπές περιπτώσεις που προβλεπόταν, μέχρι 31.12.1013, η έκδοση απόδειξη δαπάνης π.χ. έξοδα κίνησης προσωπικού, επισκευές εντός εγγύησης κ.λ.π. μπορεί, από 1.1.2014, να εκδίδεται οποιοδήποτε δικαιολογητικό έγγραφο στο οποίο εμφανίζεται η καταβαλλόμενη δαπάνη. Τέλος, όταν καταβάλλονται μισθοί, ημερομίσθια, ή άλλες παροχές σε μισθωτούς δύναται, αντί της έκδοσης τίτλου κτήσης κατά τα ανωτέρω, να συντάσσεται κατάσταση μισθοδοσίας.
Σε ποιες περιπτώσεις όμως εκδίδεται ο τίτλος κτήσης;
Καταρχήν ο ένας από τους δύο συναλλασσόμενους δεν θα πρέπει να είναι υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών. Δεν μπορεί να έχει κάνει έναρξη επαγγέλματος για άλλη αιτία και να αμείβεται με τίτλο κτήσης από άλλη. Επιπλέον, θα πρέπει να απασχολείται ευκαιριακά, δηλαδή παρεπόμενα και όχι κατά σύστημα.
Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε, ότι η ευκαιριακή παρεπόμενη δραστηριότητα αποδεικνύεται από πραγματικά γεγονότα, τα οποία κρίνονται από τον αρμόδιο προϊστάμενο Δ.Ο.Υ. Τέτοια πραγματικά γεγονότα αποτελούν ιδίως η συνέχεια ή μη της άσκησης της δραστηριότητας αυτής, η ύπαρξη ιδιαίτερης επαγγελματικής εγκατάστασης, η ύπαρξη ιδιαίτερου εξοπλισμού και μηχανικών μέσων για την παροχή των υπηρεσιών αυτών και γενικότερα εάν η παροχή των υπηρεσιών αυτών έχει τα χαρακτηριστικά της οργανωμένης επιχείρησης.
Ποιος είναι ο τρόπος φορολόγησης των εισοδημάτων αυτών;
Με βάση το άρθρο 48 του ν.2238/94, που ίσχυε έως 31/12/2013 και την παράγραφο 3, τα εισοδήματα αυτά φορολογούνταν ως εισόδημα από ελευθέρια επαγγέλματα μια και ως εισόδημα από υπηρεσίες ελευθερίων επαγγελμάτων λογίζονταν και κάθε εισόδημα που δεν μπορούσε να υπαχθεί σε κάποια από τις υπόλοιπες κατηγορίες εισοδημάτων του άρθρου 4 (μισθωτές υπηρεσίες, κινητές αξίες, ακίνητα, εμπορικές και γεωργικές επιχειρήσεις) . Επί της αμοιβής γίνεται παρακράτηση φόρου 20% που αποδίδεται στη ΔOΥ ενώ αποδίδεται επίσης και χαρτόσημο και ΟΓΑ χαρτοσήμου 3,6%.
Πλέον με διατάξεις του ν.4172/2013 εισήχθη η έννοια του εισοδήματος από επιχειρηματική δραστηριότητα, παράλληλα με την κατάργηση της κατηγορίας των ελευθέριων επαγγελματιών, οπότε και τα εισοδήματα αυτά θα φορολογούνται με βάση αυτή την κλίμακα.
Η εφαρμογή του TAXIS δεν έχει πεδίο απόδοσης του παρακρατηθέντος χαρτοσήμου με συνέπεια να τίθενται ερωτηματικά αν έχει καταργηθεί ή όχι η παρακράτηση χαρτοσήμου. Καμία διάταξη των νόμων που ψηφίσθηκαν από 1/1/2013 μέχρι σήμερα δεν προβλέπουν τροποποίηση του Κώδικα Χαρτοσήμου και κατά συνέπεια η παρακράτηση του χαρτόσημου ισχύει κανονικά. Το Υπουργείο θα πρέπει να διορθώσει την εφαρμογή ή να βρει άλλο τρόπο απόδοσης του.
Πότε όμως αυτές οι αμοιβές πρέπει να έχουν ασφαλιστικές εισφορές;
Σύμφωνα με τον Αναγκαστικό νόμο 1846/51 του ΙΚΑ και συγκεκριμένα στο άρθρο 2, υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ ΕΤΑΜ τα πρόσωπα τα οποία παρέχουν εξαρτημένη εργασία έναντι αμοιβής, ενώ επί δυσχερούς διάκρισης εξαρτημένης η μη εργασίας αυτή θεωρείται υπαγόμενη στην ασφάλιση. Σε περιπτώσεις ελέγχων έχουν ζητηθεί βεβαιώσεις ασφαλιστικών φορέων για το ίδιο διάστημα, για να αποδειχθεί η ευκαιριακή απασχόληση.
Συμπερασματικά, θα πρέπει να πούμε, ότι όσο περιστασιακή και αν είναι μια απασχόληση είναι δύσκολο σε περίπτωση ελέγχου από το ΙΚΑ, να αποδειχθεί και ένας καταλογισμός εισφορών είναι πάντα πιθανός.