«Βόμβα» στα θεμέλια μιας έτσι κι αλλιώς ασθμαίνουσας ελληνικής οικονομίας, εξακολουθεί να παραμένει το ιδιωτικό χρέος, το οποίο στα χρόνια της κρίσης έχει εκτοξευτεί σε δυσθεώρητα ύψη.
Παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει κατά καιρούς για υπάρξει ένας εξορθολογισμός των οφειλών των ιδιωτών, η κατάσταση παραμένει εκρηκτική. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία έχουν ξεπεράσει πλέον και τα 103 δις ευρώ.
Το 2010, στο ξεκίνημα της κρίσης, τα συνολικά ληξιπρόθεσμα χρέη ήταν 40 δις ευρώ ενώ τον Δεκέμβριο του 2015 εκτινάχτηκαν στα 85 δις ευρώ για να ξεπεράσουν τα 100 δις μέσα στην επόμενη διετία.
Παράλληλα, όπως δείχνουν τα στοιχεία του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Εισφορών (ΚΕΑΟ), τον Σεπτέμβριο οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία εκτοξεύτηκαν στα 34,35 δις ευρώ. Για να καταλάβει κανείς το μέγεθος της τραγικής κατάστασης που έχουν βρεθεί τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και βεβαίως τα Ταμεία που δεν εισπράττουν μπορεί να δει κανείς αυτό το στοιχείο. Στο τέλος του 2014, πριν αναλάβει η παρούσα κυβέρνηση, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές στο ΚΕΑΟ είχαν φτάσει στα 12,67 δις ευρώ. Μέσα σε τέσσερα χρόνια δηλαδή έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί.
Και τέλος τα «κόκκινα» δάνεια, οι μη εξυπηρετούμενες οφειλές των ιδιωτών στις τράπεζες, σύμφωνα με την ΤτΕ ανήλθαν στο τέλος Ιουνίου του 2018 σε 88,9 δισεκ. ευρώ, μειωμένα κατά περίπου 5,6 δισεκ. ευρώ συγκριτικά με το τέλος Δεκεμβρίου του 2017 και κατά περίπου 18,2 δισεκ. ευρώ (δηλ. περισσότερο από 1/6) έναντι του Μαρτίου του 2016, οπότε είχε καταγραφεί και το υψηλότερο επίπεδο ΜΕΑ. Η υποχώρηση του αποθέματος των ΜΕΑ κατά τη διάρκεια του 2018 οφείλεται κυρίως σε διαγραφές (3,3 δισεκ. ευρώ) και πωλήσεις (2,1 δισεκ. ευρώ) μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Κι εδώ η σύγκριση είναι τρομακτική. Τον Δεκέμβριο του 2009 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ήταν σχεδόν 20 δις ευρώ. Τον Δεκέμβριο του 2013 έφτασαν τα 70 δις, τον Σεπτέμβριο του 2014 ήταν 76 δις για να εκτιναχτούν στα 108 δις ευρώ τον Μάρτιο του 2016.

Τεράστιο χρέος

Συνολικά το ιδιωτικό χρέος ανέρχεται σήμερα στα επίπεδα των 226 δις ευρώ χωρίς να υπολογίζονται και τα χρέη των ιδιωτών προς ιδιώτη. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι η βόμβα του ιδιωτικού χρέους δεν έχει απασφαλιστεί παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει. Η 8ετής κρίση προκάλεσε μια γενικευμένη στάση πληρωμών από νοικοκυριά και επιχειρήσεις που δεν είχαν πράγματι να πληρώσουν. Εφερε όμως και τη δημιουργία μιας νέας γενιάς στρατηγικών κακοπληρωτών που εκμεταλλεύτηκαν την κρίση και δεν πληρώνουν τίποτε περιμένοντας ρυθμίσεις ή διαγραφές οφειλών.
Στα παραπάνω χρέη εντάσσονται φυσικά και οφειλές που θεωρούνται πλέον ανείσπρακτες, όπως π.χ. οφειλές του… Μινιόν ή της Πειραϊκής Πατραϊκής. Ωστόσο, ακόμη κι αυτά να αφαιρεθούν το νούμερο είναι τεράστιο και δείχνει ότι το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι το εξωτερικό χρέος, για το οποίο έγινε τόσο μεγάλη συζήτηση και πάρθηκαν τόσα πολλά μέτρα, αλλά το εσωτερικό, που δείχνει την εικόνα της χώρας, την κατάσταση που βιώνουν καθημερινά εκατομμύρια πολίτες.
Σύμφωνα με τα χθεσινά στοιχεία της ΑΑΔΕ, πάνω από 4 εκατ. πολίτες με δικό τους ΑΦΜ, έχουν χρέη στην εφορία. Δυσκολεύονται να πληρώσουν, καθυστερούν τις δόσεις, εντάσσονται σε ρυθμίσεις και στη συνέχεια «σκάνε». Πολλοί παίρνουν φορολογική ενημερότητα κι έπειτα σταματούν να πληρώνουν, άλλοι περιμένουν νέες, πιο ευνοϊκές ρυθμίσεις. Όταν κατά μέσο όρο εντάσσονται κάθε μήνα πάνω από 500 εκατ. ευρώ νέοι απλήρωτοι φόροι τότε κάτι πάει στραβά.
Πολλοί είναι αυτοί που τρώνε από τα έτοιμα καθώς συρρικνώνονται συνεχώς και οι καταθέσεις. Προ κρίσης είχαν ξεπεράσει τα 250 δις ευρώ, το 2017 έπεσαν στα 120 δις και πολλά χάθηκαν είτε γιατί έφυγαν στο εξωτερικό, είτε γιατί είναι στα σεντούκια είτε γιατί δόθηκαν για πληρωμές οφειλών και για τις καθημερινές ανάγκες.
Το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους είναι πέρα από το success story που επιχειρεί να δημιουργήσει. Δεν έχει να κάνει καν με το αν βγήκαμε από τα μνημόνια. Κι όπως λένε οι ειδικοί, οι οφειλές θα συνεχίσουν να αυξάνονται αν δεν «γεννηθεί» νέο χρήμα. Αν δεν υπάρξουν επενδύσεις που θα αυξήσουν την απασχόληση με αξιοπρεπείς μισθούς και με εισφορές που θα καταβάλλονται κανονικά στα Ταμεία.
Και βεβαίως αν δεν υπάρξουν γενναίες ρυθμίσεις από την πλευρά της πολιτείας και των τραπεζών για χρέη που είναι αδύνατον να πληρωθούν. Η ευθύνη της σημερινής κυβέρνησης είναι ότι δεν κυνήγησε τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, αντιθέτως χαρίζει πρόστιμα και οφειλές σε μεγαλόσχημους της οικονομικής ζωής, δεν εφαρμόζει νόμους που της επιτρέπουν να κυνηγήσει μεγαλομετόχους με τεράστιες περιουσίες αλλά πτωχευμένες επιχειρήσεις.
Από την άλλη έχει προβεί σε εκατοντάδες χιλιάδες κατασχέσεις ακόμη και μικροποσών ενώ καθημερινοί είναι πλειστηριασμοί ακινήτων για ελάχιστες οφειλές κι ετοιμάζεται να βγάζει στο σφυρί ακίνητα ακόμη και κάτω των 100 χιλ. ευρώ.