Οι 14 ερωτήσεις που θα πρέπει να απαντούν οι ελεγχόμενοι για τα εισοδήματα, τις δαπάνες και την περιουσία τους Πώς θα γίνεται η φορο-ανάκριση με το νέο σύστημα ελέγχου αμερικανικού τύπου

Οι 14 ερωτήσεις που θα πρέπει να απαντούν οι ελεγχόμενοι για τα εισοδήματα, τις δαπάνες και την περιουσία τους

Πώς θα γίνεται η φορο-ανάκριση με το νέο σύστημα ελέγχου αμερικανικού τύπου

Σε μια διαδικασία εξοντωτικής «φορο-ανάκρισης» θα υποβάλλονται από την Εφορία στο εξής όσοι φορολογούμενοι επιλέγονται για ελέγχους, ως ύποπτοι για φοροδιαφυγή ή παράνομο πλουτισμό.

Με το νέο σύστημα οι ελεγκτές θα καταγράφουν όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τις πηγές εισοδήματος (ακόμα και μετρητά και κοσμήματα) και ότι δεν δικαιολογείται με βάση το εισόδημα θα θεωρείται παράνομος πλουτισμός και θα φορολογείται.

Ο προσδιορισμός των εισοδημάτων θα γίνεται με έμμεσο τρόπο, με βάση τις μεταβολές στην περιουσιακή κατάσταση και τη ρευστότητα των ελεγχομένων.

Οι ελεγκτές της Εφορίας θα λαμβάνουν υπόψη τους για τον προσδιορισμό των εισοδημάτων στοιχεία που αφορούν τις δαπάνες απόκτησης και χρήσης περιουσιακών στοιχείων (ακινήτων, ΙΧ αυτοκινήτων δικύκλων, κοσμημάτων, έργων τέχνης κ.λπ.), τις αγορές και τα λοιπά έξοδα των φορολογουμένων (μέσω πιστωτικών καρτών, δανείων ή μετρητών), τις πάσης φύσεως αποταμιεύσεις και επενδύσεις τους (καταθέσεις, μετοχές, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια, εταιρικά μερίδια κ.λπ.) και τα πάσης φύσεως έσοδα που απέκτησαν (από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων κ.λπ).

Εάν κάποιο στοιχείο δεν δηλωθεί ή δεν δικαιολογείται από τα έσοδα του ελεγχομένου θα θεωρείται προϊόν παράνομου πλουτισμού, οπότε θα υποβάλλονται οι ανάλογες κυρώσεις και ο φόρος που αναλογεί.

Συμπλήρωση εντύπων εντός 10 ημερών

Στο πλαίσιο των διαδικασιών αυτών, οι φορολογούμενοι θα καλούνται εγγράφως για έλεγχο και θα πρέπει εντός 10 ημερών να συμπληρώσουν συγκεκριμένα έντυπα μέσω των οποίων θα πρέπει να παράσχουν αναλυτικά στοιχεία για την περιουσιακή τους κατάσταση και τις συνθήκες διαβίωσης των ιδίων και των οικογενειών τους κατά τη διάρκεια των ελεγχόμενων ετών.

Σύμφωνα με τη σχετική εγκύκλιο ο φορολογούμενος θα καλείται να συμπληρώσει τα ακόλουθα έντυπα:

α) Το έντυπο "διαθεσίμων περιουσιακών στοιχείων". Το έντυπο αυτό θα επιδίδεται σε δύο αντίτυπα στο φορολογούμενο. Στο ένα αντίτυπο ο ελεγχόμενος θα πρέπει να δηλώσει αναλυτικά τα περιουσιακά στοιχεία που διέθετε κατά την έναρξη της ελεγχόμενης περιόδου και στο άλλο τα περιουσιακά στοιχεία που διέθετε κατά την λήξη της ελεγχόμενης περιόδου.

Για παράδειγμα, αν η ελεγχόμενη περίοδος είναι από την 1η/1/2003 έως την 31η/12/2010, θα πρέπει να συμπληρωθούν δύο έντυπα. Στο ένα θα πρέπει να δηλωθούν τα περιουσιακά στοιχεία που είχε ο φορολογούμενος την 1η/1/2003 και στο άλλο τα περιουσιακά στοιχεία που είχε την 31η/12/2010.

Σε κάθε έντυπο "διαθεσίμων περιουσιακών στοιχείων", ο ελεγχόμενος θα πρέπει να δηλώσει αναλυτικά:

1) Τα στοιχεία ταυτότητας του ιδίου, της συζύγου, των προστατευόμενων τέκνων του και τυχόν άλλων προστατευόμενων μελών της οικογενείας του (επώνυμο, όνομα, πατρώνυμο, ΑΦΜ, ημερομηνία γέννησης, διεύθυνση κατοικίας, επάγγελμα και διεύθυνση εργασίας).

2) Κάθε οικόπεδο και αγροτεμάχιο που κατείχε ο ίδιος, η σύζυγος ή τα τέκνα τους την ζητούμενη ημερομηνία (τοποθεσία, είδος, χρήση, επιφάνεια, έτος κτήσης, τρόπο και αξία κτήσης, είδος εμπράγματου δικαιώματος, ποσοστό συνιδιοκτησίας, καθώς και το αν υπήρχε ή όχι κτίσμα μέσα στο οικόπεδο ή το αγροτεμάχιο).

3) Κάθε κτίσμα που κατείχε ο ίδιος, η σύζυγος ή τα τέκνα τους την ζητούμενη ημερομηνία (διεύθυνση, είδος, χρήση, όροφος, επιφάνεια κύριων και βοηθητικών χώρων, έτος-τρόπο-αξία κτήσης ή κατασκευής, κόστος και έτος κατασκευής κάθε πρόσθετου έργου, είδος εμπράγματου δικαιώματος, ποσοστό συνιδιοκτησίας καθώς και σε ποιο οικόπεδο ή αγροτεμάχιο βρίσκεται το κτίσμα).

Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινιστεί ότι τα ακίνητα τα οποία ο ελεγχόμενος έχει ήδη συμπεριλάβει σε υποβληθέντα έντυπα Ε9 δεν απαιτείται να τα ξαναδηλώσει στο έντυπο "διαθεσίμων περιουσιακών στοιχείων". Για τα ακίνητα αυτά αρκεί να δηλώσει μόνο τους σχετικούς αριθμούς, όπως έχουν καταγραφεί στο Ε9.

4) Κάθε κινητό μέσο μεταφοράς (αυτοκίνητο, μοτοσυκλέτα, σκάφος, αεροσκάφος  κ.λπ.) που διέθετε η οικογένεια τη ζητούμενη ημερομηνία (είδος, αριθμό κυκλοφορίας, τύπο, έτος-αξία-τρόπο κτήσης, κυβισμό ή ισχύ κινητήρα, ποσοστό συνιδιοκτησίας, τόπο στάθμευσης, αριθμό/λιμάνι νηολόγησης).

5) Τις επενδύσεις της οικογένειας σε μετοχές, εταιρικά μερίδια, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια κ.λπ. (αριθμό μετοχών ή μεριδίων, επενδεδυμένο κεφάλαιο, τρόπο-έτος απόκτησης και επωνυμία επιχείρησης), τις κάθε μορφής λοιπές αποταμιεύσεις και καταθέσεις σε προσωπικούς ή επαγγελματικούς λογαριασμούς (τύπο τραπεζικού λογαριασμού, χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, χώρα, αριθμό λογαριασμού, είδος κατάθεσης, ονόματα δικαιούχου και συνδικαιούχων καθώς και το εάν υπήρχε τραπεζική θυρίδα) και τις κάθε μορφής λοιπές επενδύσεις σε έργα τέχνης, συλλογές, κοσμήματα, χρυσά νομίσματα κ.λπ. (είδος ή τύπο αντικειμένου, περιγραφή, έτος κτήσης, ποσό και τρόπο απόκτησης).

6) Τα λοιπά περιουσιακά στοιχεία και τις απαιτήσεις χρηματικών ποσών που είχε η οικογένεια από τρίτους.

7) Τυχόν χρηματικά ποσά που διέθετε η οικογένεια σε μετρητά κατά την ζητούμενη ημερομηνία (με πληροφορίες για το ποσό, το νόμισμα, τον δικαιούχο και με τυχόν άλλες αναγκαίες παρατηρήσεις). Σε περίπτωση που δεν συμπληρωθεί ο πίνακας αυτός, θα θεωρείται από τον έλεγχο ότι ο φορολογούμενος, η σύζυγος του και τα προστατευόμενα μέλη αυτών δεν είχαν στην κατοχή τους μετρητά, κατά την έναρξη ή λήξη της αντίστοιχης ελεγχόμενης περιόδου ή χρήσης.

Ειδικά σε περιπτώσεις κατά τις οποίες προκύπτει σημαντική απόκλιση ανάμεσα στα περιουσιακά στοιχεία (κάθε μορφής) που αναγράφηκαν στο έντυπο έναρξης και έντυπο λήξης της ελεγχόμενης περιόδου θα επιδίδονται στο φορολογούμενο προς συμπλήρωση πρόσθετα έντυπα, σε κάθε ένα από τα οποία θα πρέπει να δηλωθούν τα παραπάνω στοιχεία που υπήρχαν στη λήξη κάθε ελεγχόμενης χρήσης.

Αν τα ελεγχόμενα έτη δεν είναι συνεχή θα πρέπει να συμπληρώνονται έντυπα για την έναρξη και τη λήξη κάθε διαχειριστικής περιόδου.

Έγγραφα και δικαιολογητικά

Για την απόδειξη των αναγραφομένων στα "έντυπα διαθεσίμων περιουσιακών στοιχείων" ο φορολογούμενος υποχρεούται να προσκομίσει όλα τα σχετικά έγγραφα και δικαιολογητικά, όπως:

* τίτλους ή συμβόλαια αγοράς ακίνητης περιουσίας,

* αποδεικτικά έγγραφα ανέγερσης ακινήτων (άδειες οικοδομής, νομιμοποιήσεις, υποβληθέντα έντυπα Ελαχίστου Κόστους Κατασκευής Οικοδομών και λοιπά έγγραφα που μπορούν να υποστηρίξουν τα αναγραφόμενα για την ακίνητη περιουσία),

* τίτλους ή συμβόλαια ή τιμολόγια αγοράς των κινητών μέσων,

* τίτλους ή συμβόλαια ή πράξεις απόκτησης συμμετοχών και λοιπών χρεογράφων,

* βεβαιώσεις-πιστοποιητικά ή αντίγραφα βιβλιαρίων καταθέσεωνενημερωμένα με τα διαθέσιμα ποσά κατά την έναρξη ή λήξη της ελεγχόμενης χρήσης και τους δικαιούχους των ποσών αυτών,

* τίτλους ή συμβόλαια ή τιμολόγια αγοράς των λοιπών επενδυτικών στοιχείων(έργων τέχνης, συλλογών, τιμαλφών και λοιπών κινητών περιουσιακών στοιχείων αξίας εκάστου 5.000 ευρώ και άνω),

* έγγραφα που να υποστηρίξουν τις τυχόν υπάρχουσες απαιτήσεις έναντι τρίτων (ονόματα, ποσά κ.λπ.).

Η ανάκριση τρίτου βαθμού

β) Το έντυπο "ερωτηματολόγιο τρόπου διαβίωσης-μεταβολών-υποχρεώσεων". Το έντυπο αυτό θα επιδίδεται στο φορολογούμενο σε ένα αντίτυπο, επί του οποίου αυτός θα καλείται να παράσχει στοιχεία για όλα τα έτη για τα οποία ελέγχεται.

Στο έντυπο αυτό, το οποίο έχει μορφή "ερωτηματολογίου" κανονικής ανάκρισης, ο ελεγχόμενος θα πρέπει να παράσχει αναλυτικές πληροφορίες για τον τρόπο διαβίωσης του ιδίου, της συζύγου και των προστατευομένων μελών της οικογενείας του, για τις μεταβολές των περιουσιακών τους στοιχείων και για τις υφιστάμενες υποχρεώσεις τους για όλα τα ελεγχόμενα έτη.

Ειδικότερα, ο ελεγχόμενος θα καλείται να απαντήσει στις ακόλουθες 14 "ομάδες" ερωτήσεων:

1) Αν φιλοξενείται ή φιλοξενήθηκε κατά τις ελεγχόμενες χρήσεις, από ποιον ή ποιους και σε ποιες διευθύνσεις.

2) Σε περίπτωση που είναι διαζευγμένος ή σε διάσταση, αν κατέβαλε διατροφήκαι σε ποιον.

3) Ποιοι είναι οι αριθμοί ηλεκτροδότησης και υδροδότησης των κατοικιών του, ποιες κατοικίες αφορούν, πόσο διάστημα και ποια έτη χρησιμοποιήθηκαν οι κατοικίες αυτές, καθώς και ποια ήταν σε κάθε περίπτωση η μέση ετήσια δαπάνη ηλεκτροδότησης.

4) Ποια είναι τα ακριβή στοιχεία κάθε λογαριασμού σταθερής ή κινητής τηλεφωνίας της οικογένειας (πρόσωπο στο όνομα του οποίου εκδίδεται ο λογαριασμός, ονοματεπώνυμο χρήστη, αριθμό σταθερού ή κινητού τηλεφώνου, εταιρία-πάροχο, διάστημα σύνδεσης με την εταιρία, έτος κ.λπ.).

5) Ποιες ήταν οι μεταβολές στα ακίνητα περιουσιακά στοιχεία της οικογένειας (αν έγιναν αγορές, πωλήσεις, γονικές παροχές ή κληρονομιές, τι ποσά καταβλήθηκαν κ.λπ.).

6) Αν καταβλήθηκαν εισφορές σε ασφαλιστικά ταμεία, συλλόγους, επιμελητήρια κ.λπ. κατά τα ελεγχόμενα έτη, σε ποιους φορείς καταβλήθηκαν και για ποια έτη.

7) Αν η οικογένεια διέθετε πιστωτικές κάρτες, ποιες τράπεζες τις εξέδωσαν, τι είδους ήταν αυτές οι κάρτες, πόσο διάστημα τις κατείχαν τα μέλη της οικογένεια, ποιοι ήταν οι κάτοχοι και ποιοι υπόχρεοι εξόφλησης των συναλλαγών.

8) Τι δάνεια έλαβε η οικογένεια κατά τα ελεγχόμενα έτη (με στοιχεία για την τράπεζα, το ποσό, το έτος εκταμίευσης, τον δικαιούχο, την αιτία χορήγησης και το οφειλόμενο υπόλοιπο κατά τη λήξη του τελευταίου ελεγχόμενου έτους).

9) Ποια επιβατικά ΙΧ αυτοκίνητα και δίκυκλα κατείχε η οικογένεια τα ελεγχόμενα έτη, σε ποιες εταιρείες ήταν ασφαλισμένα, πόσο διήρκεσε η ασφάλισή τους και ποιο ήταν το ποσό των ασφαλίστρων που καταβαλλόταν κάθε χρόνο.

10) Σε ποια ασφαλιστικά προγράμματα (ζωής, υγείας, συνταξιοδότησης κ.λπ.) συμμετείχαν ο ελεγχόμενος και τα λοιπά μέλη της οικογένειας (με στοιχεία για την επωνυμία της ασφαλιστικής εταιρείας, τη διάρκεια ασφάλισης, τα ασφαλισμένα μέλη και το ετήσιο ποσό καταβληθέντων ασφαλίστρων).

11) Αν ήταν ασφαλισμένα τα ακίνητα της οικογένειας, σε ποιες εταιρείες, για πόσο και τι ποσά ασφαλίστρων καταβάλλονταν κάθε χρόνο.

12) Αν πραγματοποιήθηκαν δαπάνες για δίδακτρα σε σχολεία κάθε μορφής εκπαίδευσης ή φροντιστήρια κάθε μορφής κατά τα ελεγχόμενα έτη, σε ποια σχολεία, για ποια μέλη της οικογένειας, για ποια έτη και τι ποσά διδάκτρων πληρώθηκαν κατ' έτος.

13) Ποιες ήταν οι υποχρεώσεις προς τρίτους κατά τα ελεγχόμενα έτη (ζητείται να αναγραφούν στοιχεία και ποσά για κάθε έτος).

14) Σε ποιους τραπεζικούς λογαριασμούς ήταν δικαιούχοι ο ελεγχόμενος και τα μέλη της οικογενείας του (ζητούνται αναλυτικά στοιχεία για τον τύπο και τον αριθμό κάθε λογαριασμού, την τράπεζα στην οποία ανοίχτηκε, τη χώρα και τους δικαιούχους-συνδικαιούχους).

Τα πρόστιμα

Σε κάθε περίπτωση που ο ελεγχόμενος αρνείται ή παραλείπει αναιτιολόγητα να δώσει πληροφορίες και στοιχεία για την εξακρίβωση του εισοδήματός του θα του επιβάλλεται πρόστιμο που ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης θα κυμαίνεται από τα 1.000 έως τα 50.000 ευρώ.

Ποιοι θα ελέγχονται κατά προτεραιότητα

Οι «έμμεσες τεχνικές ελέγχου» θα εφαρμόζονται για τον προσδιορισμό του πραγματικού φορολογητέου εισοδήματος στις περιπτώσεις κατά τις οποίες:

α) υφίσταται αδικαιολόγητος πλουτισμός (περιουσιακά στοιχεία και καταθέσεις),

β) έχει διαπιστωθεί ότι πραγματοποιήθηκαν μεγάλες δαπάνες οι οποίες δεν δικαιολογούνται από τα δηλωθέντα εισοδήματα του φορολογούμενου φυσικού προσώπου (ατομικά ή και οικογενειακά) ή και της επιχείρησης στην οποία μπορεί να συμμετέχει,

γ) τα δηλωθέντα εισοδήματα από την άσκηση ατομικής επιχείρησης ή ελευθερίου επαγγέλματος είναι χαμηλότερα από το εκάστοτε αφορολόγητο όριο ή δεν το υπερβαίνουν σημαντικά. Στην περίπτωση αυτή εντάσσονται και φυσικά πρόσωπα μέλη εταιρειών (οποιασδήποτε μορφής) με ζημιογόνα αποτελέσματα.

δ) δεν τηρούνται ή δεν επιδεικνύονται τα βιβλία και τα στοιχεία του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων ή του Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών,

ε) υπάρχουν βάσιμες υποψίες ή πληροφορίες ότι το πραγματικό εισόδημα είναι μεγαλύτερο από το δηλωθέν, καθώς επίσης και για παράνομες αγορές και λοιπές δαπάνες (επαγγελματικές, ατομικές, οικογενειακές).

Στις πιο πάνω υποθέσεις περιλαμβάνονται και αυτές για τις οποίες μία ή περισσότερες πηγές εισοδήματος (του φορολογούμενου ή της συζύγου) παραμένουν ανέλεγκτες.