Το κόλπο Ντράγκι με το QE και ο ρόλος των επιτοκίων

Η χθεσινή ανακοίνωση του Ντράγκι ήταν ένας καλός συμβιβασμός με τα «γεράκια» της ΕΚΤ. Γιατί είναι σημαντική η απόφαση να διατηρηθεί η αόριστη διάρκεια του QE.

Δημοσιεύθηκε: 27 Οκτωβρίου 2017 - 07:54

Αν ήτανε να γίνει και να τέλειωνε, τότε θα ήταν καλό να γίνει αργά, χωρίς αυστηρή δέσμευση σε μια ημερομηνία λήξης και με την ξεκάθαρη υπόσχεση ότι θα αντιστραφεί άμεσα αν κριθεί απαραίτητο.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως είχαν προβλέψει οι περισσότεροι επενδυτές, ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι θα αρχίσει τον σταδιακό περιορισμό της νομισματικής τόνωσης μειώνοντας στα 60 από 30 δισ. ευρώ τις αγορές τίτλων από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης που ξεκίνησε το 2015.

Όσο ξεκάθαρο και αν ήταν το μήνυμα, η κίνηση για απόσυρση νομισματικής τόνωσης μπορεί να αποδειχθεί πρόωρη. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΚΤ έκανε σωστά που τόνισε ότι το πρόγραμμα αγοράς θα έχει αόριστη διάρκεια και για να το επιβεβαιώσει αυτό, ακόμα και όταν θα έχει τελειώσει, η τράπεζα θα περιμένει για αρκετό διάστημα ακόμα προτού αυξήσει τα επιτόκια.

Στους επόμενους μήνες, ο Μάριο Ντράγκι, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, πρέπει να συνεχίσει να υπογραμμίζει ότι η τράπεζα θα λαμβάνει αποφάσεις σχετικά με τις μελλοντικές αγορές βασιζόμενη στα εισερχόμενα οικονομικά στοιχεία, χωρίς να θέσει μια καταληκτική ημερομηνία που θα έχει σχεδιαστεί και ανακοινωθεί εκ των προτέρων.

Ένα πράγμα πρέπει να γίνει απολύτως κατανοητό. Αψηφώντας τις λανθασμένες προειδοποιήσεις για άνοδο του πληθωρισμού, κατάρρευση του νομίσματος και μεταβλητότητας στις αγορές, η ΕΚΤ έχει μείνει πιστή στο QE και έχει βοηθήσει την οικονομία της ευρωζώνης.

Η ανάπτυξη αναμένεται να αυξηθεί σε επίπεδα που δεν έχουν καταγραφεί μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Οι αγορές στοιχείων ενεργητικού και άλλες ανορθόδοξες παρεμβάσεις έχουν στηρίξει την ανάκαμψη σε περιφερειακές χώρες όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, οι οποίες αντιμετώπισαν μεγάλες δυσκολίες κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους. Ο κίνδυνος ενός διαβρωτικού αποπληθωρισμού έχει μειωθεί σημαντικά. Το ευρώ, αν μη τι άλλο, είναι αρκετά ισχυρό για να υπάρχει εφησυχασμός.

Αν το QE ήταν απλά μια έκτακτη πολιτική ενάντια στις ακραίες συνθήκες της κρίσης χρέους της ευρωζώνης και του κινδύνου ενός επιβλαβούς αποπληθωρισμού, τώρα θα ήταν η κατάλληλη στιγμή για την απόσυρση του.

Στην πράξη τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Με τον πληθωρισμό να είναι αρκετά κάτω από τον στόχο της ΕΚΤ παρά τα χρόνια ανάπτυξης, ο κόσμος έχει αλλάξει από την εποχή πριν την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Κανείς δεν ξέρει πόσο μακριά είναι η οικονομία της ευρωζώνης από την πλήρη χρησιµοποίηση της παραγωγικής ικανότητας. Η ιδέα ότι η νομισματική πολιτική μπορεί να ομαλοποιηθεί, χωρίς κανένας να έχει καλή ιδέα τι συνιστά τη νέα ομαλότητα, είναι αρκετά ριψοκίνδυνη. Όπως έχει συμβεί από την αρχή, ο κ. Ντράγκι έχει αντιμετωπίσει εσωτερική πίεση να περιορίσει το QE από τα μέλη του Συμβουλίου που δεν ένιωσαν ποτέ άνετα με το πρόγραμμα.

Η ανακοίνωση της Πέμπτης ήταν ένας καλός συμβιβασμός. Για να ηρεμήσει τα «γεράκια», η ΕΚΤ μείωσε στο μισό το πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού. Αλλά με τη δέσμευση της να αγοράζει ομόλογα τουλάχιστον ως το Σεπτέμβριο του επόμενου έτους και να μην προχωρήσει σε αυξήσεις επιτοκίων «αρκετά μετά το πέρας» του QE, η τράπεζα υποσχέθηκε ουσιαστικά ότι η πρώτη αύξηση δεν θα γίνει τουλάχιστον από το 2019 και έπειτα.

Μπορεί να αποδειχθεί εκ των υστέρων ότι τα προγράμματα QE που εμπνεύστηκε πρώτη η Fed και εφάρμοσαν στην συνέχεια η Τράπεζα της Αγγλίας, η ΕΚΤ και η Τράπεζα της Ιαπωνίας ήταν ένα είδος εμβολιασμού για να μην γλιστρήσουν οι οικονομίες τους στην ύφεση.

Αλλά είναι επίσης πιθανό, σε έναν κόσμο χαμηλής ανάπτυξης και πληθωρισμού, να είναι τονωτικές ενέσεις στις οποίες προσφεύγουν επανειλημμένα οι φορείς άσκησης πολιτικής.

Ο κ. Ντράγκι, όπως και ο Μπεν Μπερνάνκε της Fed πριν από αυτόν, αξίζει να πάρουν τα εύσημα για αυτό. Πρώτα τάχθηκε υπέρ μιας ανορθόδοξης νομισματικής πολιτικής και στην συνέχεια την εφάρμοσε ελισσόμενος μέσα στο δύσκολο πολιτικό περιβάλλον της ευρωζώνης, αντιμετωπίζοντας την κριτική από το εσωτερικό της ΕΚΤ και από τους υπουργούς Οικονομικών της Ε.Ε.

Η ανακοίνωση της Πέμπτης κατέδειξε τόσο τα αποτελέσματα των προσπαθειών του κ. Ντράγκι όσο και τις ικανότητες του στο να αφήσει περιθώριο στην τράπεζα να κρατήσει την νομισματική πολιτική όσο χρειάζεται χαλαρή για τα επόμενα χρόνια.